Trong dòng chảy văn hóa tâm linh Việt Nam, nghi lễ khai quang điểm nhãn mang ý nghĩa thiêng liêng, kết nối giữa đời sống vật chất và thế giới tâm linh. Nghi thức này không chỉ đơn thuần là thổi hồn vào bức tượng, pho tượng mà còn thể hiện lòng thành kính, ước nguyện của con người gửi gắm đến các bậc thần linh, gia tiên. Vậy 
Lễ khai quang điểm nhãn khai quang điểm nhãn là gì? Ý nghĩa và trình tự thực hiện ra sao? Bài viết này sẽ cùng bạn đi sâu tìm hiểu.
Nội dung
Khai Quang Điểm Nhãn Là Gì?
Khai quang, theo nghĩa đen, là mở sáng, soi tỏ; điểm nhãn là chấm mắt. Khai quang điểm nhãn là nghi lễ tâm linh được thực hiện khi thỉnh (đón) tượng Phật, tượng thần, tượng thánh, bài vị tổ tiên, hoặc linh vật phong thủy về thờ cúng. Nghi lễ này bao gồm các nghi thức như lau sạch bụi bặm, trì chú, và điểm nhãn (dùng硃砂 chấm lên mắt tượng) để tượng “nhìn thấy” và phát huy linh lực.
Ý Nghĩa Của Lễ Khai Quang Điểm Nhãn
Trong quan niệm dân gian, sau khi được “khai mở”, bức tượng, pho tượng không còn là vật vô tri vô giác mà đã được thỉnh mời linh hồn, thần khí ngự vào. Lễ khai quang điểm nhãn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc:
- Thể hiện lòng thành kính: Nghi lễ cầu kỳ thể hiện sự tôn kính của gia chủ đối với các bậc thần linh, gia tiên, đồng thời cũng là cách bày tỏ lòng biết ơn đối với những giá trị truyền thống.
- Cầu mong sự phù hộ: Gia chủ thực hiện nghi lễ với mong muốn nhận được sự che chở, phù hộ từ các đấng thần linh, tổ tiên cho gia đình được bình an, may mắn, vạn sự hanh thông.
- Thanh tẩy và gia trì: Lễ khai quang điểm nhãn được xem là nghi thức thanh tẩy, xua đuổi tà khí, uế khí, đồng thời gia trì năng lượng tích cực cho không gian thờ tự.
Trình Tự Thực Hiện Lễ Khai Quang Điểm Nhãn
Mặc dù có thể có sự khác biệt tùy theo vùng miền và phong tục tập quán, nhưng nhìn chung, lễ khai quang điểm nhãn thường được thực hiện theo trình tự sau:
1. Chuẩn bị:
- Lựa chọn ngày giờ: Nên chọn ngày lành tháng tốt, phù hợp với tuổi của gia chủ để tiến hành nghi lễ.
- Chuẩn bị lễ vật: Lễ vật cúng khai quang điểm nhãn thường bao gồm:
- Hương, hoa tươi, quả tươi, nước sạch
- Trầu cau, rượu, trà
- Nến (đèn dầu), gạo, muối
- Bộ tam sên (thịt luộc, trứng luộc, tôm luộc)
- Bánh kẹo, xôi chè
- Giấy tiền, vàng mã
- Bút son,硃砂 (chu sa)
- Sắp xếp bàn thờ: Bàn thờ cần được lau dọn sạch sẽ, trang nghiêm. Tượng, bài vị cần được đặt ở vị trí trang trọng nhất trên bàn thờ.
2. Hành lễ:
- Thắp hương, khấn vái: Gia chủ ăn mặc chỉnh tề, thắp hương, khấn vái, đọc bài Văn Khấn Khai Quang điểm Nhãn.
- Khai quang: Người chủ trì nghi lễ (thầy cúng, pháp sư hoặc gia chủ) dùng bút lông,硃砂 chấm lên mắt tượng, vừa chấm vừa đọc câu: “Khai nhãn thị minh, khai khẩu thị chơn” (mở mắt thấy rõ, mở miệng nói thật).
- Cúng tiến: Sau khi khai quang điểm nhãn, gia chủ dâng lễ vật đã chuẩn bị lên bàn thờ, tiếp tục khấn vái để cầu mong sự phù hộ.
- Hóa vàng mã: Sau khi lễ cúng kết thúc, gia chủ hóa vàng mã, tiễn các vị thần linh, gia tiên.
3. Bài văn khấn khai quang điểm nhãn:
Gia chủ có thể tự soạn bài văn khấn hoặc sử dụng bài văn khấn truyền thống. Dưới đây là một số nội dung cơ bản cần có trong bài văn khấn:
- Giới thiệu bản thân, địa chỉ, lý do làm lễ.
- Tên, chức danh của vị thần linh, gia tiên được thờ cúng.
- Xin phép được khai quang điểm nhãn cho tượng, bài vị.
- Cầu mong sự phù hộ độ trì.
- Lời hứa thành tâm thờ cúng.
Bài vị tổ tiên sau khi khai quang
Một Số Lưu Ý Khi Thực Hiện Nghi Lễ Khai Quang Điểm Nhãn
- Nên tìm hiểu kỹ về nguồn gốc, ý nghĩa của tượng, bài vị trước khi thỉnh về thờ cúng.
- Lựa chọn nơi uy tín để thỉnh tượng, bài vị.
- Nghi lễ khai quang điểm nhãn cần được thực hiện trang nghiêm, thành tâm.
- Không tự ý thay đổi trình tự, nội dung nghi lễ.
- Sau khi khai quang điểm nhãn, cần thường xuyên lau dọn bàn thờ, thắp hương, dâng nước, hoa quả để bày tỏ lòng thành kính.
Kết Luận
Nghi lễ khai quang điểm nhãn là nét đẹp văn hóa tâm linh lâu đời của người Việt. Việc thực hiện nghi lễ này không chỉ thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với các bậc thần linh, gia tiên mà còn là dịp để con người tự soi xét bản thân, sống tốt đẹp hơn. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về nghi lễ khai quang điểm nhãn trong văn hóa tâm linh Việt Nam.
Câu Hỏi Thường Gặp:
- Có nhất thiết phải làm lễ khai quang điểm nhãn hay không?
Theo quan niệm dân gian, việc khai quang điểm nhãn là rất quan trọng để “thỉnh” thần linh, gia tiên ngự vào tượng, bài vị. Tuy nhiên, nếu không có điều kiện thực hiện nghi lễ cầu kỳ, gia chủ vẫn có thể tự làm lễ đơn giản tại nhà với lòng thành kính. - Nên chọn ai để thực hiện nghi lễ khai quang điểm nhãn?
Gia chủ có thể tự thực hiện nghi lễ hoặc mời thầy cúng, pháp sư có uy tín để được hướng dẫn cụ thể. - Sau khi khai quang điểm nhãn, cần lưu ý gì khi thờ cúng?
Gia chủ cần thường xuyên lau dọn bàn thờ, thắp hương, dâng nước, hoa quả để bày tỏ lòng thành kính. - Có thể sử dụng bài văn khấn khai quang điểm nhãn trên mạng hay không?
Gia chủ có thể tham khảo bài văn khấn trên mạng nhưng nên lựa chọn nguồn đáng tin cậy và điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh của gia đình. - Ngoài tượng, bài vị, còn có thể khai quang điểm nhãn cho vật phẩm phong thủy nào khác?
Có thể khai quang điểm nhãn cho các vật phẩm phong thủy khác như: gương bát quái, linh vật (tỳ hưu, cóc ngậm tiền,…), chuông gió,… - Nghi lễ khai quang điểm nhãn có gì khác biệt giữa các vùng miền?
Tùy theo vùng miền và phong tục tập quán mà nghi lễ khai quang điểm nhãn có thể có sự khác biệt về lễ vật, cách thức thực hiện. Tuy nhiên, ý nghĩa chung của nghi lễ vẫn là thể hiện lòng thành kính, cầu mong sự phù hộ. - Nên làm lễ khai quang điểm nhãn vào thời điểm nào trong năm?
Gia chủ có thể thực hiện nghi lễ khai quang điểm nhãn bất cứ lúc nào trong năm, miễn là chọn được ngày lành tháng tốt.
