Trong văn hóa tâm linh của người Việt, việc thăm viếng, chăm sóc phần mộ của tổ tiên luôn được xem trọng. Mỗi dịp lễ Tết, hay khi gia đình có việc trọng đại, con cháu lại tề tựu về mộ phần để thắp nén nhang thơm, bày tỏ lòng thành kính với ông bà, cha mẹ. Và nghi thức “mở cửa mả” với bài văn khấn trang nghiêm chính là cầu nối tâm linh, kết nối hai thế giới âm dương.
Nội dung
Ý nghĩa của nghi thức mở cửa mả
Mở cửa mả là một nghi thức quan trọng trong văn hóa thờ cúng tổ tiên của người Việt, thường được thực hiện vào dịp Thanh minh, hoặc trước khi tiến hành các công việc động thổ, xây sửa mộ phần. Nghi thức này mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện sự kính trọng, hiếu nghĩa của con cháu đối với tổ tiên đã khuất.
Theo quan niệm dân gian, việc mở cửa mả là để “mời” các bậc tổ tiên về chung vui với con cháu trong dịp lễ Tết, hoặc chứng giám cho lòng thành của con cháu khi muốn sửa sang, tu bổ lại nơi an nghỉ của các Ngài. Đây là dịp để con cháu báo cáo với tổ tiên về cuộc sống hiện tại, cầu mong sự phù hộ, độ trì cho gia đình được bình an, may mắn.
Chuẩn bị lễ vật cho nghi thức mở cửa mả
Lễ vật dâng cúng trong nghi thức mở cửa mả thường không cần quá cầu kỳ, nhưng phải thể hiện được lòng thành kính của con cháu. Tùy theo điều kiện của mỗi gia đình, mâm cúng có thể bao gồm:
- Trầu cau: 3 lá trầu, 3 quả cau
- Rượu trắng: 1 chai nhỏ
- Nến: 1 đôi
- Hương: 1 bó
- Hoa tươi: 1 bó
- Quần áo giấy: Tùy theo số lượng và giới tính của người đã khuất
- Tiền vàng: Số lượng tùy tâm
- Bánh kẹo, trái cây, nước ngọt,…
Mâm cúng mở cửa mả
Trình tự thực hiện nghi thức mở cửa mả
Nghi thức mở cửa mả thường được thực hiện theo trình tự sau:
- Chuẩn bị: Trước khi tiến hành nghi thức, con cháu cần dọn dẹp sạch sẽ phần mộ, cắt tỉa cây cỏ xung quanh. Lễ vật được bày biện trang nghiêm trên bàn thờ hoặc mâm cúng đặt trước mộ phần.
- Thắp hương: Người đại diện cho gia đình thắp 3 nén hương, vái 3 vái trước mộ phần và khấn: “Hôm nay là ngày …, gia đình chúng con xin phép được sửa sang lại phần mộ cho … (tên người đã khuất). Kính mong các vị thần linh cai quản nơi đây, ông bà tổ tiên chứng giám cho lòng thành của con cháu”.
- Đọc văn khấn: Người đại diện gia đình đọc bài Văn Khấn Mở Cửa Mả.
- Cúng vái: Sau khi đọc xong văn khấn, người đại diện thắp thêm hương, vái lạy và khấn nôm những điều muốn cầu xin tổ tiên.
- Hóa vàng: Sau khi hương tàn, người đại diện hóa vàng mã và tiễn tổ tiên về cõi âm.
Bài văn khấn mở cửa mả
Dưới đây là bài văn khấn mở cửa mả thường được sử dụng:
“Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Hôm nay là ngày … tháng … năm …
Con trai trưởng (hoặc người đại diện) là …, cùng toàn thể gia quyến,
Ngụ tại …
Thành tâm sắm lễ, hương hoa, trà quả, kim ngân, trầu rượu…
Cung kính dâng lên trước án linh:
Cụ ông là … (tên người đã khuất)
Cụ bà là … (tên người đã khuất)
Chúng con xin kính cẩn trình báo:
Nhân ngày lành tháng tốt, chúng con sắm sửa lễ vật, hương hoa đến trước phần mộ của … (tên người đã khuất) để … (nêu lý do như: tu sửa mộ phần, bốc mộ…). Kính mong ông bà, cha mẹ chứng giám cho tấm lòng thành của con cháu, phù hộ cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, bình an, vạn sự hanh thông.
Cẩn cáo!”
Gia đình thực hiện nghi thức cúng mở cửa mả
Lưu ý khi thực hiện nghi thức mở cửa mả
Để nghi thức mở cửa mả diễn ra trang nghiêm, đúng với truyền thống văn hóa, con cháu cần lưu ý một số điểm sau:
- Trang phục: Nên mặc trang phục lịch sự, kín đáo khi đi thăm viếng, sửa sang mộ phần.
- Thái độ: Cần giữ thái độ thành kính, trang nghiêm trong suốt quá trình thực hiện nghi thức.
- Ngôn ngữ: Sử dụng ngôn ngữ lịch sự, tôn trọng khi trò chuyện, khấn vái trước mộ phần.
- Môi trường: Giữ gìn vệ sinh môi trường xung quanh khu vực mộ phần.
- Tham khảo ý kiến: Nên tham khảo ý kiến của các bậc cao niên trong gia đình hoặc người am hiểu về văn hóa tâm linh để thực hiện nghi thức được đầy đủ và chính xác.
Câu hỏi thường gặp về nghi thức mở cửa mả
-
Khi nào nên thực hiện nghi thức mở cửa mả?
Nghi thức này thường được thực hiện vào dịp Thanh minh, hoặc trước khi tiến hành các công việc động thổ, xây sửa mộ phần. -
Lễ vật cúng mở cửa mả có nhất thiết phải đầy đủ như trên không?
Tùy theo điều kiện của mỗi gia đình, có thể gia giảm lễ vật, miễn sao thể hiện được lòng thành kính. -
Có thể nhờ người khác đọc văn khấn thay được không?
Tốt nhất nên là người trong gia đình, con cháu trực tiếp đọc văn khấn. -
Văn khấn có thể tự sáng tác được không?
Có thể dựa trên bài văn khấn truyền thống và thêm bớt cho phù hợp với hoàn cảnh cụ thể. -
Sau khi mở cửa mả có cần phải “đóng cửa mả” không?
Theo quan niệm dân gian, sau khi hoàn thành việc sửa sang mộ phần, con cháu nên thực hiện nghi thức “đóng cửa mả” để tiễn tổ tiên về cõi âm.
Kết luận
Nghi thức mở cửa mả là một nét đẹp văn hóa tâm linh của người Việt, thể hiện lòng hiếu thảo, sự biết ơn của con cháu đối với tổ tiên. Việc thực hiện nghi thức này không chỉ đơn thuần là nghi lễ mà còn là dịp để con cháu tưởng nhớ về cội nguồn, giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn” cho thế hệ mai sau.
