Thổ Công, vị thần trông coi và cai quản trong nhà, là Đệ nhất gia chi chủ, mang đến họa phúc cho mọi gia đình. Văn khấn Thổ Công ngày Tết là một hoạt động không thể thiếu đối với mỗi gia đình trong dịp Tết nguyên đán. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng khám phá bài cúng Thổ Công ngày mùng 1 Tết.
1. Thổ Công là ai
Thổ Công là vị thần trông coi và cai quản trong nhà, định sự họa phúc cho mọi gia đình. Nhờ có vị thần này, các hồn ma quỷ không thể xâm nhập vào nhà để quấy rối gia đình.
Theo phong tục cổ truyền và đời sống tâm linh xưa để lại, cứ vào ngày mồng Một và chiều tối ngày Rằm hàng tháng, các gia đình người Việt Nam thường cúng Thổ Công, Gia Thần, Gia Tiên để cầu xin cho mọi người trong gia đình được khoẻ mạnh, bình an, may mắn, thành đạt…
Bàn thờ Thổ công không chỉ thờ một vị, mà thờ ba vị thần với ba danh hiệu khác nhau. Trong bài này, chúng ta để danh hiệu của cả ba vị thần này, mỗi vị trông coi một việc khác nhau.
- Thổ Công: trông coi việc bếp núc.
- Thổ Địa: trông coi việc nhà.
- Thổ Kỳ: trông nom việc chợ búa cho phụ nữ, hoặc việc sinh sản các vật ở vườn đất.
Bài vị của ba thần được lập chung và viết như sau:
Bản gia Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân,
Bản gia Thổ địa Long Mạch Tôn Thần,
Bản gia Ngũ phương Ngũ thổ Phúc đức chính thần.
Mỗi gia đình có riêng một Thổ công. Hàng năm, các Thổ công này được thay thế vào ngày 23 tháng chạp (gọi là ngày ông Táo lên trời). Vào ngày này, gia đình sửa lễ cúng ông Công, rồi đốt bài vị cũ, thay bài vị mới.
3. Bàn thờ Thổ công
Bàn thờ Thổ Công hiện nay, người dân không thờ riêng như thời xưa mà thường thờ chung với bàn thờ Thần tài hoặc bàn thờ gia tiên.
Đối với bàn thờ Thần tài, tượng Thần tài và ông Địa được đặt ngang hàng với nhau, Thần tài bên phải, ông Địa – Thổ Công bên trái.
Hướng đặt bàn thờ Ông Công cần tránh:
- Đặt đối diện cửa chính
- Đặt bàn thờ Thổ Công hướng vào những nơi tối tăm, u ám như nhà vệ sinh, nhà bếp, phòng ngủ
- Đặt bàn thờ phía dưới phòng chơi của trẻ em, gây mất trang nghiêm
- Để việc thờ cúng được trọn vẹn nhất, gia chủ nên bố trí một phòng thờ riêng để đảm bảo yếu tố thanh tịnh
- Hướng đặt của bàn thờ cần hướng đến chỗ có ánh sáng, thông thoáng
Lưu ý rằng khi thờ Ông Công, gia chủ không nên đặt bàn thờ đối diện với cửa chính, cửa nhà vệ sinh, phòng ngủ, những nơi ồn ào, bẩn thỉu… bởi làm như vậy sẽ cản trở tài vận của gia chủ, dễ gây tán tài tán lộc, vượng khí không tụ lại được.
Mũ Thổ Công là một cỗ gồm ba chiếc: 1 mũ đàn bà và 2 mũ đàn ông không có hai cánh chuồn. Nếu thờ 3 chiếc là thờ đủ mũ cho ba vị thần, còn nếu thờ 1 mũ thì đó là mũ Thổ Công.
Mũ được làm bằng giấy, thường đi kèm với một chiếc áo và một đôi hia. Dưới mũ đặt 100 thoi vàng giấy.
Mũ, áo, hia mỗi năm một màu hợp với ngũ hành: Kim-Mộc-Thủy-Hỏa-Thổ (trắng-xanh-đen-đỏ-vàng) mỗi năm có một hành riêng, mỗi hành có một màu nhất định.
- Năm có hành Kim: cúng mũ màu trắng.
- Năm có hành Mộc: cúng mũ màu xanh.
- Năm có hành Thủy: cúng mũ màu đen.
- Năm có hành Hỏa: cúng mũ màu đỏ.
- Năm có hành Thổ: cúng mũ màu vàng.
Cũng như bài vị Thổ Công, hàng năm mũ cũng được đem hóa vào ngày tết Táo quân và được thay cỗ mũ khác để thờ cho đến tết Táo quân năm sau.
Cúng vào ngày giỗ Tết, Sóc Vọng. Có thể cúng chay hoặc mặn.
Trong ngày Sóc Vọng, ngày mồng Một, ngày Rằm, các gia đình thường cúng chay. Đồ lễ gồm: giấy vàng, bạc, trầu, nước, hoa quả. Tuy vậy, cũng có gia đình cúng mặn có thêm các đồ: rượu, xôi, gà, chân giò…
Nếu làm lễ cúng Gia tiên, luôn cần cúng Thổ Công trước. Khấn cầu sự phù hộ của Thổ Công cũng giống như khấn Gia tiên. Mặc dù gọi là cúng Thổ Công, nhưng khi cúng phải khấn đủ các Thần linh ghi trong bài vị.
Thổ Công là vị thần có nhiệm vụ ghi chép mọi việc tốt xấu xảy ra trong mỗi gia đình. Lễ cúng Thổ Công quan trọng nhất là ngày tết, vào ngày 23 tháng Chạp (còn gọi là tết ông Công).
Trong ngày lễ này, sau khi cúng xong, Thổ Công lên chầu Thượng Đế để báo cáo những điều tai nghe, mắt thấy ở trần thế mà mình đã ghi chép được. Còn các gia đình sẽ đổ tro từ mũ, áo, hia năm trước và phóng sinh cá chép để cho ông cưỡi lên trời. (quan niệm dân gian cho rằng: cá chép sau khi được phóng sinh sẽ hóa thành rồng để cho ông Táo cưỡi.)
Dưới đây là văn khấn Thổ Công được dùng cho cả năm, tùy theo cúng vào lúc nào mà thay đổi ngày tháng cho phù hợp.
Văn khấn Thổ Công
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
- Kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, Ngũ phương Ngũ thổ, Phúc đức chính Thần.
- Con kính lạy các ngài Thần linh cai quản trong xứ này.
Tín chủ là…
Ngụ tại…
Hôm nay là ngày…
Tín chủ con thành tâm sắm sửa hương, hoa, lễ vật, kim ngân, trà quả, bày ra trước án. Đốt nén hương thơm kính mời: ngày Bản gia Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ Địa Long Mạch Tôn thần, ngài Bản gia Ngũ phương Ngũ thổ, Phúc đức chính Thần.
Cúi xin các Ngày thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con toàn gia an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long thịnh vượng, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
