Vatican, quốc gia nhỏ bé nhất thế giới, lại sở hữu uy tín tinh thần và đạo đức được cả thế giới công nhận. Với 173 quốc gia thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 2002, cùng sự hiện diện trong hầu hết các tổ chức quốc tế, Vatican luôn tìm cách cân bằng quyền lực chính trị, duy trì tính trung lập trong các cuộc tranh chấp quốc tế, đồng thời theo đuổi mục tiêu truyền giáo, tập hợp cộng đồng giáo dân toàn cầu. Tuy nhiên, hành trình này không hề đơn giản, đặc biệt là trong quan hệ với các quốc gia theo chủ nghĩa cộng sản. Sự sụp đổ của bức tường Berlin, phần nào đó, có sự góp mặt của Giáo hoàng John Paul II, người Ba Lan, và mối quan hệ với Tổng thống Mỹ Reagan, đã làm thay đổi cục diện Chiến tranh Lạnh. Sự khôn khéo của Vatican trong việc điều hướng chính trị đã giúp họ duy trì vị thế qua hơn 2000 năm lịch sử, trải qua 263 triều đại Giáo hoàng, từ những triều đại vĩ đại đến những triều đại đầy tai tiếng.
Hình ảnh Vatican – trung tâm của Giáo hội Công giáo toàn cầu.
Sự Trỗi Dậy của Mafia và Bóng Ma Tội Ác
Trong bối cảnh phức tạp của nước Ý, với sự hiện diện của chủ nghĩa phát xít và mafia, Vatican, dù có tầm ảnh hưởng toàn cầu, vẫn dễ bị tổn thương do vị trí địa lý và chính trị. Sự im lặng của Giáo hoàng Pius XII trong Thế chiến II, để bảo vệ Rome khỏi bị tàn phá và cứu một số người Do Thái, lại bị xem là sự đồng lõa với tội ác của phát xít. Mối quan hệ phức tạp này càng trở nên rõ nét hơn khi xét đến sự trỗi dậy của Mafia ở miền Nam nước Ý, một sản phẩm của nghèo đói và bất công. Mafia, với bản chất tàn bạo nhưng lại mang đậm nét văn hóa Ý, đã gây ra nỗi ám ảnh kinh hoàng cho người dân Sicily, buộc hàng trăm ngàn người phải rời bỏ quê hương.
Mafia, một tổ chức tội phạm, lại mang đậm màu sắc xã hội và Công giáo, một hiện tượng kỳ lạ chỉ thấy ở Ý. Khác với hình ảnh lãng mạn hóa trong tiểu thuyết “Bố Già” của Mario Puzo, Mafia ngoài đời thực là một tổ chức tội phạm tàn bạo. Sự thành công của cuốn sách, một phần nhờ vào bản dịch tiếng Việt của Ngọc Thứ Lang, đã tạo nên một làn sóng hâm mộ hình tượng “Bố Già” đầy quyền lực và mưu mô, nhưng lại che mờ đi bản chất tội ác của tổ chức này.
Mối Liên Hệ Chẳng Đặng Đừng giữa Vatican và Mafia
Mối liên hệ giữa giới chức sắc tôn giáo và Mafia là sự đan xen giữa đạo và đời, giữa thiện và ác, giữa chính trị và tôn giáo, giữa thực tế và lý tưởng. Sự im lặng (omerta) trở thành một nét văn hóa, một phẩm chất đạo đức, bảo vệ bí mật và giữ yên thân. Giới chức sắc tôn giáo, từ linh mục đến các cấp cao ở Vatican, đã có những liên hệ với Mafia, một phần vì cùng chung kẻ thù: Đảng Cộng sản.
Sau khi chủ nghĩa phát xít sụp đổ, Đảng Cộng sản Ý trỗi dậy, đặt ra mối đe dọa cho Vatican. Cái chết của Mussolini, do lực lượng cộng sản thực hiện, đã tạo ra khoảng trống chính trị, khiến Đảng Cộng sản Ý có cơ hội vươn lên. Giáo hội, lo sợ trước hiểm họa “đỏ”, đã tìm đến Mafia như một đồng minh chẳng đặng đừng. Mafia, với bản chất tội ác, lại là những tín đồ Công giáo sùng đạo, đóng góp tích cực cho các hoạt động tôn giáo. Họ tin rằng có thể “mua chuộc” được thần thánh bằng tiền bạc, tạo nên một sự trộn lẫn kỳ lạ giữa thần quyền và tội ác, giữa súng ống và nước thánh.
Từ Âm Mưu Tài Chánh đến Cuộc Chiến Chống Mafia
Vụ bê bối của Giám mục Paul Casimir Marcinkus, chủ tịch ngân hàng Vatican (IOR), liên quan đến vụ phá sản của Banco Ambrosiano, đã làm rung chuyển Vatican. Vụ việc này, cùng với cái chết bí ẩn của Roberto Calvi, chủ tịch Banco Ambrosiano, đã phơi bày những góc khuất tài chính và sự liên quan của Vatican đến Mafia. Paul L. Williams, trong cuốn sách “Hồ sơ đen của Vatican”, đã tiết lộ khối tài sản khổng lồ của Vatican, đặt ra câu hỏi về nguồn gốc của số tiền này. Sự giàu có của Giáo hội, một phần đến từ thỏa thuận với Mussolini, một phần đến từ các hoạt động tài chính mờ ám, đã tạo điều kiện cho sự cấu kết giữa Vatican và Mafia.
Tuy nhiên, không phải tất cả các thành viên Giáo hội đều đồng lõa với Mafia. Nhiều linh mục đã dũng cảm lên án và chống lại tội ác của tổ chức này, phải trả giá bằng mạng sống. Tổng Giám mục Bregantini, linh mục Luigi Merola, và đặc biệt là Giáo hoàng John Paul II và Giáo hoàng Francis, đã công khai chỉ trích Mafia, kêu gọi sự ăn năn hối cải và chấm dứt nạn rửa tiền. Cuộc chiến chống Mafia của Giáo hội là cuộc chiến lâu dài và gian khổ, đòi hỏi sự thay đổi cả về tinh thần lẫn văn hóa.
Kết Luận: Bài Học Lịch Sử về Quyền Lực và Đạo Đức
Câu chuyện về mối quan hệ giữa Vatican và Mafia là một bài học lịch sử về sự đan xen phức tạp giữa quyền lực, đạo đức và tội ác. Sự lựa chọn “chẳng đặng đừng” của Vatican trong việc liên minh với Mafia, để chống lại chủ nghĩa cộng sản, đã để lại những vết nhơ khó phai mờ trong lịch sử Giáo hội. Cuộc chiến chống Mafia của Giáo hoàng Francis, với quyết tâm làm trong sạch tài chính Vatican và kêu gọi sự thay đổi văn hóa, mang đến hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn, nơi đạo đức và công lý sẽ chiến thắng tội ác.
Tài liệu tham khảo:
-
Sách/Tài liệu gốc:
- Mario Puzo, The Godfather
- André Brissaud, Mussolini (Hai tập: La Folie du pouvoir, L’agonie au bord des lacs)
- Crista Kramer Von Reisswitz, Faiseurs de Papes
- Paul L. Williams, Les dossiers noirs du Vatican: l’argent, le crime et la maifia dans l’église catholique
-
Nghiên cứu:
- Bài viết của Giovanni Maria Vian về chuyến đi của Giáo hoàng Benoit XVI đến Mexique và Cuba
- Bài viết của Giovanni Tizian trên Espresso: Un Pape, des curés et la maifia
-
Hình ảnh:
-
Chú thích về độ tin cậy của nguồn tư liệu: Các nguồn được sử dụng đều là các tài liệu, nghiên cứu và bài báo được công bố rộng rãi, có độ tin cậy cao.
