Paris, kinh đô ánh sáng, thành phố của tình yêu và tự do, lại mang trong mình một vết sẹo lịch sử đen tối: vụ thảm sát đẫm máu những người biểu tình Algeria vào ngày 17/10/1961. Sự kiện bi thảm này, bị che giấu trong nhiều thập kỷ, đã phơi bày một góc khuất tàn bạo trong lịch sử nước Pháp thời hiện đại.
Bối cảnh lịch sử
Vào giữa thế kỷ 20, Algérie, thuộc địa của Pháp trong hơn một thế kỷ, đã vùng lên đòi độc lập. Cuộc chiến tranh giành độc lập Algeria (1954-1962) đã đẩy nước Pháp vào một cuộc khủng hoảng chính trị và xã hội sâu sắc. Tại chính quốc, cộng đồng người Algeria đông đảo, phần lớn là lao động nhập cư, phải đối mặt với sự phân biệt đối xử và đàn áp của chính quyền Pháp.
Tướng Papon những năm 1940.
Mầm mống của bi kịch
Năm 1958, Mặt trận Giải phóng Quốc gia Algérie (FLN) tăng cường các hoạt động tại Paris, nhắm vào các mục tiêu quân sự và cảnh sát. Maurice Papon, được bổ nhiệm làm Cảnh sát trưởng Paris, đã thiếp lập một chính sách cứng rắn để đàn áp FLN. Ông ta áp đặt lệnh giới nghiêm đối với người Bắc Phi, cho phép cảnh sát được quyền sử dụng bạo lực và tra tấn để trấn áp người biểu tình.
Cuộc biểu tình ngày 17/10/1961
Ngày 17/10/1961, bất chấp lệnh giới nghiêm, hàng vạn người Algeria đã xuống đường biểu tình ôn hoà để phản đối chính sách phân biệt đối xử và kêu gọi độc lập cho Algérie. Đoàn người biểu tình, không vũ trang, tiến về trung tâm Paris với cờ hoa và khẩu hiệu hòa bình.
Những người biểu tình tại Paris trước khi xảy ra thảm kịch ngày 17/10/1961.
Tuy nhiên, họ đã vấp phải sự đàn áp dã man từ lực lượng cảnh sát do Papon chỉ huy. Cảnh sát đã xả súng vào đoàn người biểu tình, đánh đập dã man, bắt giữ hàng ngàn người và ném xác nhiều người xuống sông Seine. Ước tính có khoảng 200 đến 300 người Algeria đã thiệt mạng trong đêm kinh hoàng đó.
Những người biểu tình Algeria bị bắt ở Puteaux, phía tây Paris, với tay trên đầu, để bị cảnh sát thẩm vấn, ngày 17/10/1961.
Sự thật bị che giấu
Chính quyền Pháp thời điểm đó đã cố gắng che giấu sự thật về vụ thảm sát, hạ thấp số người chết và đổ lỗi cho FLN gây bạo loạn. Các phương tiện truyền thông bị kiểm duyệt, các nhân chứng bị đe dọa, và các tài liệu liên quan bị засекречены. Sự kiện ngày 17/10/1961 đã trở thành một “vết nhơ” bị lãng quên trong lịch sử nước Pháp.
Sự thật được phơi bày
Phải mất nhiều thập kỷ, sự thật về vụ thảm sát mới dần được phơi bày nhờ nỗ lực của các nhà sử học, nhà báo và các tổ chức nhân quyền. Các tài liệu giải mật, lời khai của nhân chứng và các bằng chứng lịch sử đã cho thấy rõ bản chất tàn bạo của vụ đàn áp và trách nhiệm của chính quyền Pháp.
Công nhận muộn màng
Năm 2001, Thị trưởng Paris Bertrand Delanoe đã cho phép đặt một bảng tưởng niệm tại cầu Saint Michel để tưởng nhớ các nạn nhân. Mãi đến năm 2012, Tổng thống François Hollande mới chính thức công nhận vụ thảm sát và lên án “hành động đẫm máu” của cảnh sát.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, trong lễ tưởng niệm nạn nhân vụ thảm sát ngày 17/10/1961 tại Paris. Ảnh ngày 17/10/2021, tại cầu Pont de Bezons, Colombes, ngoại ô Paris.
Vụ thảm sát người biểu tình Algeria năm 1961 là một lời nhắc nhở về những góc khuất đen tối trong lịch sử nước Pháp và tầm quan trọng của việc đối diện với quá khứ để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
