Việt Nam, dải đất hình chữ S trải dài bên bờ Biển Đông, mang trong mình dòng chảy lịch sử lâu đời và oai hùng. Từ thuở hồng hoang của lịch sử, biển đã là một phần không thể tách rời của dân tộc, là không gian sinh tồn, là cầu nối giao thương, và là chứng nhân lịch sử cho chủ quyền bất khả xâm phạm của Việt Nam tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Bài viết này, dựa trên những nghiên cứu sử học sâu rộng, sẽ đưa bạn đọc vào hành trình khám phá dấu ấn lịch sử về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo này, từ đó khẳng định vị thế vững chắc của Việt Nam trên Biển Đông.
Biển Cả – Nôi Sinh Ra Những Vương Quốc Cổ Và Dòng Chảy Lịch Sử Việt
Từ những ngày đầu tiên, biển đã in dấu ấn sâu đậm trong quá trình hình thành và phát triển của các vương quốc cổ trên dải đất Việt Nam. Ở miền Bắc, văn hóa Hạ Long, với kỹ thuật khai thác biển điêu luyện, đã trở thành nền tảng cho văn minh Đông Sơn rực rỡ, đồng thời là cái nôi của nhà nước Văn Lang – Âu Lạc.
Di sản văn hóa Champa – minh chứng cho khả năng khai thác biển của các vương quốc cổ trên dải đất Việt Nam. Ảnh minh họa.
Miền Trung, với địa hình hiểm trở, sông ngắn, biển cả trở thành cứu cánh cho cư dân nơi đây. Từ Bàu Dũ, Bàu Tró đến Sa Huỳnh, người Chăm đã gắn bó cuộc sống với biển, biến Hoàng Sa, Trường Sa thành lãnh địa của mình.
Trong khi đó, ở miền Nam trù phú, văn hóa Đồng Nai và Óc Eo, kết hợp với văn minh Ấn Độ, đã tạo nên vương quốc Phù Nam hùng mạnh. Lựa chọn biển là con đường phát triển, Phù Nam đã sớm khẳng định vị thế của một vương quốc biển hùng mạnh.
Lịch sử Việt Nam, với ba dòng chảy văn hóa riêng biệt nhưng cùng chung một dải Biển Đông, đã sớm hình thành xu thế thống nhất, khởi nguồn từ Văn Lang, phát triển thành Đại Việt – Đại Nam và Việt Nam ngày nay. Trong dòng chảy lịch sử đó, khả năng khai phá và làm chủ biển đảo là minh chứng rõ nét nhất cho sức mạnh của mỗi vương triều, mỗi thời đại.
Hoàng Sa – Trường Sa: Dấu Ấn Chủ Quyền Xuyên Suốt Lịch Sử
Nhận định về tầm quan trọng của biển đảo, nhà hiền triết Nguyễn Bỉnh Khiêm từng khẳng định: “Biển Đông vạn dặm giang tay giữ/ Đất Việt muôn năm vững trị bình”. Lời tiên tri của ông đã trở thành kim chỉ nam cho các thế hệ người Việt trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Việt Nam là quốc gia đầu tiên trong lịch sử xác lập chủ quyền thực sự đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa từ khi chúng còn là vùng đất vô chủ. Chủ quyền này đã được thực thi một cách đầy đủ, liên tục và hòa bình trong nhiều thế kỷ, ít nhất là từ đầu thế kỷ XVII.
Tuy nhiên, để có cái nhìn toàn diện và sâu sắc về vấn đề chủ quyền biển đảo, chúng ta cần vượt ra khỏi giới hạn thời gian của thế kỷ XVII. Trước khi nhà nước Đại Việt xác lập chủ quyền, vương quốc Chămpa, với bề dày lịch sử hàng hải, đã coi Biển Đông là không gian sinh tồn và phát triển.
Hơn nữa, những hiện vật của văn hóa Sa Huỳnh, có niên đại cách ngày nay khoảng 3000 năm, được tìm thấy trên một số đảo thuộc quần đảo Trường Sa, là minh chứng rõ ràng cho sự hiện diện của con người tại đây từ thời kỳ sơ khai của lịch sử.
Hiện vật văn hóa Sa Huỳnh được tìm thấy ở Trường Sa – minh chứng cho sự hiện diện từ rất sớm của người Việt ở quần đảo này. Hình ảnh các hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng Văn hóa Sa Huỳnh Hội An. Nguồn: Sở VHTT Quảng Nam
Việc nghiên cứu và khẳng định chủ quyền biển đảo của Việt Nam cần dựa trên tinh thần khách quan, công bằng, đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên hàng đầu. Chúng ta cần ghi nhận và đánh giá đúng mức vai trò của các chính quyền Việt Nam trong lịch sử, từ thời kỳ phong kiến, đến thời kỳ Pháp thuộc và cho đến ngày nay, trong việc gìn giữ và bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Bản đồ cổ khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đại Nam nhất thống toàn đồ của tác giả Phan Huy Chú (1834)
Tháng 5/1975, sau khi đất nước thống nhất, chủ quyền quần đảo Trường Sa đã được chuyển giao hòa bình từ Việt Nam Cộng hòa cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây là minh chứng cho sự tiếp nối chủ quyền một cách tự nhiên và phù hợp với luật pháp quốc tế.
Nguồn Tư Liệu Phong Phú – Nền Tảng Cho Nghiên Cứu Lịch Sử Biển Đảo
Để khẳng định chủ quyền biển đảo, bên cạnh việc khẳng định tính chính nghĩa, Việt Nam luôn dựa trên những bằng chứng lịch sử – pháp lý rõ ràng, xác thực. Các nguồn tư liệu về vấn đề này rất phong phú và đa dạng, bao gồm:
- Tư liệu chữ Hán cổ Việt Nam: Châu bản triều Nguyễn, các bộ sử, sách địa lý lịch sử, công văn, bản đồ, hương ước… do nhà nước phong kiến soạn thảo là những bằng chứng có giá trị pháp lý cao, khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa – Trường Sa.
Đảo Trường Sa Lớn – minh chứng cho chủ quyền của Việt Nam tại quần đảo Trường Sa. Ảnh: Lê Văn Hùng
-
Tư liệu khảo sát thực địa: di tích, di vật, truyền thuyết, ca dao, hò vè, tập quán, tín ngưỡng… phản ánh sinh động cuộc sống của người dân Việt Nam gắn bó với biển đảo, là minh chứng cho việc thực thi chủ quyền của Việt Nam tại hai quần đảo này.
-
Tư liệu Trung Quốc: bao gồm bản đồ, sách lịch sử và địa lý… xác nhận vùng lãnh thổ của Trung Quốc chỉ giới hạn đến đảo Hải Nam, khu vực biển đảo phía Nam đảo Hải Nam là thuộc về “Man Di”, không thuộc về Trung Quốc.
-
Tư liệu thư tịch và bản đồ cổ của phương Tây: tư liệu của công ty Đông Ấn Anh, Pháp, Hà Lan, tư liệu của người Bồ Đào Nha, của Hội Truyền giáo Pháp… cung cấp thông tin khách quan về hoạt động chủ quyền của Việt Nam tại Hoàng Sa – Trường Sa.
Việc nghiên cứu và khai thác một cách có hệ thống, khoa học và toàn diện các nguồn tư liệu này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá trình khai phá, xác lập và bảo vệ chủ quyền biển đảo của dân tộc Việt Nam từ thuở ban sơ cho đến ngày nay.
Kết luận: Chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là một thực tế lịch sử và pháp lý không thể chối cãi. Dựa trên những bằng chứng lịch sử và pháp lý vững chắc, Việt Nam luôn kiên trì bảo vệ chủ quyền biển đảo bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, góp phần duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực và trên thế giới.
