Bài viết phân tích bối cảnh lịch sử dẫn đến Cách mạng Tháng Tám năm 1945, làm nổi bật vai trò của Mặt trận Việt Minh trong việc tập hợp quần chúng, tận dụng thời cơ và giành chính quyền. Bài viết cũng phân tích những thách thức mà Việt Minh phải đối mặt sau khi giành độc lập, bao gồm cả sự can thiệp của nước ngoài và những mâu thuẫn nội bộ.
Bối cảnh lịch sử
Sự chiếm đóng của Nhật Bản ở Đông Dương từ năm 1940 đã tạo ra một khoảng trống quyền lực, làm suy yếu chế độ thực dân Pháp và khơi dậy khát vọng độc lập của người Việt Nam. Mặc dù sự phản đối ách cai trị của Pháp đã âm ỉ từ lâu, nhưng chính sự hiện diện của người Nhật đã tạo điều kiện thuận lợi cho các phong trào cách mạng phát triển.
Việt Minh chớp thời cơ
Nắm bắt thời cơ Nhật Bản đầu hàng Đồng minh vào tháng 8/1945, Việt Minh đã phát động cuộc Cách mạng Tháng Tám. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, kỷ luật và khả năng vận động quần chúng, Việt Minh đã nhanh chóng giành được quyền kiểm soát Hà Nội và nhiều vùng khác trên cả nước.
Nội các Trần Trọng Kim, ngày 8/5/1945 (Nguồn: báo Trung Bắc Chủ Nhật số 246, ngày 27/5/1945)
Việt Minh đã khéo léo kết hợp đấu tranh vũ trang với tuyên truyền, vận động quần chúng tham gia vào cuộc đấu tranh giành độc lập. Cuộc mít tinh của Tổng hội Công chức ngày 17/8/1945, ban đầu do chính quyền Trần Trọng Kim tổ chức, đã trở thành cuộc biểu dương lực lượng của Việt Minh, cho thấy sự ủng hộ của đông đảo quần chúng đối với phong trào cách mạng.
Cuộc mít-tinh của Tổng hội Công chức ngày 17/8/1945. Ảnh tư liệu do GS. Philippe Devillers tặng cho Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam.
Ngày 19/8/1945, sau cuộc mít tinh tại Quảng trường Nhà hát lớn, quần chúng nhân dân Thủ đô đã đánh chiếm phủ Khâm sai. Ảnh: TTXVN
Chiến thắng vang dội
Việc Việt Minh giành được chính quyền ở Hà Nội có ý nghĩa then chốt, bởi vì nó thể hiện sự sụp đổ của chính quyền cũ và tạo tiền đề cho việc thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Sự kiện thoái vị của vua Bảo Đại vào ngày 30/8/1945 là minh chứng cho sức mạnh và ảnh hưởng to lớn của Việt Minh. Việc Bảo Đại chấp nhận làm “cố vấn tối cao” cho chính phủ mới cho thấy Việt Minh đã thành công trong việc thu phục lòng dân và tập hợp lực lượng rộng rãi.
Trưởng đoàn đại biểu Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Trần Huy Liệu (phải) nhận thanh kiếm nạm ngọc từ Vua Bảo Đại trong lễ thoái vị chiều 30/8/1945 tại Ngọ Môn, Huế. Ảnh: Lưu trữ Cộng hòa Pháp
Tuyên ngôn Độc lập và khát vọng tự do
Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tuyên ngôn khẳng định quyền tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam, đồng thời tố cáo ách thống trị tàn bạo của thực dân Pháp.
Khung cảnh quảng trường Ba Đình trước giờ khai lễ, ngày Độc lập 2/9/1945. Ảnh tư liệu do GS. Philippe Devillers tặng cho Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam.
Thách thức sau độc lập
Mặc dù giành được độc lập, Việt Minh phải đối mặt với nhiều khó khăn, trong đó có sự can thiệp của quân đội Trung Hoa Dân quốc ở miền Bắc và sự quay trở lại của thực dân Pháp.
Kết luận
Cách mạng Tháng Tám là một sự kiện trọng đại trong lịch sử Việt Nam. Nó thể hiện khát vọng tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam và là minh chứng cho sức mạnh của quần chúng khi được tổ chức và lãnh đạo đúng đắn. Bài học về đoàn kết, lòng yêu nước và tinh thần tự lực tự cường của Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
Tài liệu tham khảo
- McAlister Jr., John Thomas. Vietnam: The Origins of Revolution. Princeton University, 1969.
- Trường Chinh: The August Revolution (Hà Nội: Foreign Languages Publishing House: 1958)
- Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: Breaking Our Chains
- Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: Thirty Years of Struggle of the Party
- Annuaire statistique de l’Indochine, 1943-1946
- Decoux: À la barre de l’Indochine
- Volait: La vie économique et sociale du Viet Nam
- Devillers: Histoire du Viet Nam
- Hammer: The Struggle for Indochina
- Cole: Conflict in Indo-China
- Commonweal, ngày 17/01/1947
- “L’église catholique en Indochine”, Revue des Troupes Coloniales (tháng Hai năm 1947, số 285)
- Fall: “Political Development of Viet Nam”
- Hồ Chí Minh: “Our Party Has Struggled Very Heroically and Won Glorious Victories”, trong A Heroic People: Memoirs From the Revolution (Hà Nội: Foreign Languages Publishing House; 1960)
Phụ lục
- Hình ảnh: Các bức ảnh được sử dụng trong bài viết đều là tư liệu lịch sử, được lấy từ nguồn đáng tin cậy.
- Chú thích: Các chú thích trong bài viết đều được trích dẫn theo tiêu chuẩn học thuật.
