Bài thơ “Thái Bình Mại Ca Giả” nằm trong tập thơ chữ Hán “Bắc Hành Tạp Lục” của Nguyễn Du, ghi lại những tâm tư và quan sát tinh tế của ông trong chuyến đi sứ sang Trung Quốc đầu thế kỷ 19. Qua hình ảnh người hát rong mù lòa trên sông nước Thái Bình, Nguyễn Du đã khéo léo lồng ghép những chi tiết lịch sử, những trăn trở về nhân tình thế thái và gửi gắm thông điệp sâu sắc về văn hóa và lòng tự tôn dân tộc.
Tượng_đài_cụ_Nguyễn_Du.jpg
Tượng đài Nguyễn Du
Gặp Gỡ Người Hát Rong Trên Bến Nước Thái Bình
Nguyễn Du mở đầu bài thơ bằng khung cảnh một buổi chiều tà trên bến nước Thái Bình. Giữa dòng người tấp nập, ông bắt gặp hình ảnh một người hát rong mù lòa, áo vải thô sơ, được đứa trẻ dắt đi dọc mé sông. Họ là những kẻ nghèo khổ, kiếm sống bằng việc bán tiếng hát mua vui cho người đời.
1-Thái Bình có Thầy Mù, áo bố,
Bé nắm tay rão rão mé sông .
Ăn xin thành ngoại là ông!,
Hát rong đổi chác, sáng cung lửa nồi.
Hình ảnh người hát rong mù lòa gợi lên trong lòng người đọc niềm thương cảm trước số phận hẩm hiu, bất hạnh. Họ phải dậy từ sớm tinh mơ, lo toan bữa cơm cho qua ngày bằng chính sức lao động còm cõi của mình.
Tiếng Đàn Xót Xa Và Câu Chuyện Lịch Sử
Tiếng đàn của người hát rong vang lên giữa không gian tĩnh lặng của buổi chiều tà. Âm thanh ấy tuy “lạnh lẽo”, “lành lạnh” nhưng lại ẩn chứa sức lay động mãnh liệt. Nguyễn Du tuy không hiểu hết ý nghĩa khúc hát nhưng qua lời người nhà thuyền, ông biết được đó là câu chuyện về Lý Thế Dân và Lý Kiến Thành – hai anh em ruột đã tàn sát lẫn nhau để tranh giành quyền lực trong lịch sử Trung Hoa.
13-Tiếng “người lạ”, nhíu mày, chả hiểu,
Lanh lãnh hàn thanh điệu,_kỳ thay?,
Nhà thuyền tinh ý thảo ngay,
“_Thế Dân đòn độc, bằm thây Kiến Thành”
Câu chuyện lịch sử được khéo léo lồng ghép vào bài thơ như một lời ám chỉ sâu cay về bản chất tàn khốc của quyền lực và sự tranh giành danh lợi. Qua đó, Nguyễn Du cũng thể hiện thái độ phê phán ngầm với triều đại nhà Thanh – một triều đại đầy rẫy những âm mưu, thủ đoạn.
Nỗi Xót Xa Cho Người Nghệ Sĩ Và Nỗi Niềm Của Kẻ Sĩ
Hình ảnh người hát rong mù lòa dốc hết sức lực để mua vui cho người đời nhưng chỉ nhận lại được vài đồng bạc lẻ khiến Nguyễn Du không khỏi xót xa.
21-Vắt sức chơi trống canh trên dưới,
_Dăm sáu đồng! đếm vội, xếp phiền.
Nâng tay, bé dẫn ra thuyền,
Ông còn quay lại chúc liền ,_phước đa!
Câu thơ “Phàm nhân nguyện tử bất nguyện bần” (Người đời thà chết chứ không muốn sống nghèo hèn) như một lời tổng kết cay đắng về thực tế phũ phàng của xã hội. Đồng thời, nó cũng thể hiện nỗi niềm trăn trở của Nguyễn Du – một kẻ sĩ luôn canh cánh trong lòng về hoài bão giúp đời, giúp nước.
Thông Điệp Về Văn Hóa Và Lòng Tự Tôn Dân Tộc
Kết thúc bài thơ, Nguyễn Du mượn lời người khác để nói về một “Trung Hoa ấm no cực kỳ”. Tuy nhiên, ẩn sau lời khen ngợi ấy là sự mỉa mai sâu cay về thói xa hoa, lãng phí của giới thượng lưu Trung Hoa.
27- Chỉ đạo Trung Hoa tẫn ôn bão,
28- Trung Hoa diệc hữu như thử nhân
Thông qua đó, Nguyễn Du muốn khẳng định văn hóa và bản sắc riêng của dân tộc mình. Ông ngầm phê phán chính sách “đội Hán lên đầu” của vua Gia Long và mong muốn con cháu đời sau luôn giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Kết Luận
Bài thơ “Thái Bình Mại Ca Giả” là một tác phẩm chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc. Qua hình ảnh người hát rong mù lòa, Nguyễn Du đã khéo léo lồng ghép những chi tiết lịch sử, những trăn trở về nhân tình thế thái và gửi gắm thông điệp sâu sắc về văn hóa và lòng tự tôn dân tộc.
