Cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược của Lê Lợi là một trong những trang sử hào hùng nhất của dân tộc Việt Nam. Không chỉ thể hiện ý chí quật cường của cả dân tộc, cuộc chiến này còn ghi dấu ấn bởi tài năng quân sự xuất chúng của Lê Lợi, đặc biệt là chiến lược “nhảy cóc” đầy táo bạo và sáng tạo. Chiến lược này đã góp phần quan trọng vào thắng lợi cuối cùng, khẳng định độc lập tự chủ của Đại Việt.
Tượng đài Lê Lợi
Vào cuối năm Ất Tỵ (1425), sau khi bao vây thành Nghệ An, nơi tập trung phần lớn quân tinh nhuệ của địch, Lê Lợi nhận thấy lực lượng quân Minh ở miền Bắc đã suy yếu. Thay vì tấn công dọc theo đường tiến quân, quét sạch từng cứ điểm nhỏ, một chiến lược tốn thời gian và có thể vấp phải sự kháng cự quyết liệt cùng quân tiếp viện từ phương Bắc, Lê Lợi đã lựa chọn một lối đi táo bạo hơn: “nhảy cóc”.
I. Chiến Lược “Nhảy Cóc và Chặn Đường Tiếp Viện”
Chiến lược của Lê Lợi gồm hai mũi nhọn chính: “nhảy cóc” và “chặn đường tiếp viện”.
1. Nhảy Cóc
Lê Lợi quyết định để một bộ phận nghĩa quân cầm chân quân Minh tại Nghệ An. Trong khi đó, đại quân sẽ tiến ra Bắc, uy hiếp vùng biên giới và thành Đông Quan (Hà Nội). Trên đường hành quân, thay vì chiếm đóng từng thành trì, nghĩa quân chỉ uy hiếp, buộc quân địch co cụm lại trong thành, sau đó giao cho lực lượng địa phương khống chế. Đại quân tiếp tục tiến ra chặn đường tiếp viện của địch ở vùng biên giới.
Hình ảnh minh họa đội quân Lê Lợi hành quân
Chiến lược này tỏ ra vô cùng hiệu quả. Các đồn nhỏ của quân Minh không được tiếp tế, tinh thần suy sụp, lần lượt đầu hàng. Ngay cả thành lớn như Nghệ An, do Đô đốc Thái Phúc chỉ huy, cuối cùng cũng bị cô lập và buộc phải bỏ thành. Theo Minh Thực lục, Thái Phúc rút quân về Đông Quan nhưng bị nghĩa quân đánh bại tại sông Phú Lương (sông Hồng) và phải đầu hàng.
2. Chặn Đường Tiếp Viện
Lê Lợi cũng cho quân chặn các đường tiếp viện chính của quân Minh từ Vân Nam theo hướng thượng lưu sông Hồng, sông Lô và từ Quảng Đông, Quảng Tây theo hướng Lạng Sơn, Bắc Giang. Đại Việt sử ký toàn thư ghi lại việc nghĩa quân đã đánh nhiều trận lớn ở các khu vực này. Đặc biệt, các chiến thắng tại Xương Giang và Chi Lăng đã dập tắt mọi nỗ lực tiếp viện của quân Minh, góp phần quyết định vào thắng lợi cuối cùng của nghĩa quân Lam Sơn.
II. Chiến Thuật Hỗ Trợ Chiến Lược
Chiến lược “nhảy cóc” của Lê Lợi được hỗ trợ bởi một loạt các chiến thuật linh hoạt và hiệu quả.
1. “Xua Cọp Ra Khỏi Núi”
Nhận thấy thành Nghệ An kiên cố, dễ thủ khó công, Lê Lợi đã áp dụng chiến thuật “Xua cọp ra khỏi núi”. Nghĩa quân bao vây và tấn công Trà Long (Tương Dương, Nghệ An) trong thời gian dài, buộc quân Minh trong thành Nghệ An phải ra chi viện. Quân Minh khi rời thành đã rơi vào các trận phục kích của nghĩa quân, bị đánh tan tác tại các địa điểm như Khả Lưu, Bồ Ải.
2. Dùng Quân Mai Phục
Chiến thuật mai phục là một trong những chiến thuật chủ đạo của nghĩa quân Lam Sơn, được chính Lê Lợi khẳng định trong “Bình Ngô đại cáo”. Trận Chi Lăng lịch sử là một minh chứng rõ ràng cho sự hiệu quả của chiến thuật này, khi quân tiếp viện của Liễu Thăng rơi vào ổ phục kích, bị tiêu diệt hoàn toàn.
3. Đánh Thành
Mặc dù Tôn Tử từng nói “công thành chi pháp vi bất đắc dĩ”, nhưng Lê Lợi đã thể hiện tài năng quân sự xuất chúng khi đánh chiếm thành Xương Giang, một cứ điểm quan trọng trên đường tiếp viện của quân Minh. Nghĩa quân đã sử dụng nhiều phương pháp công thành sáng tạo như xây núi đất, đào địa đạo, dùng thang mây, thể hiện sự quyết tâm và sáng tạo trong chiến thuật.
4. Tâm Lý Chiến
Lê Lợi và các tướng lĩnh Lam Sơn cũng rất giỏi trong việc sử dụng tâm lý chiến. Họ khéo léo chia rẽ nội bộ quân Minh, lợi dụng mâu thuẫn giữa phe chủ chiến và chủ hòa, tiêu biểu là việc dụ hàng thành công Đô đốc Thái Phúc, biến ông ta từ một tướng lĩnh chủ chốt của quân Minh thành người hợp tác với nghĩa quân.
Kết Luận
Chiến lược “nhảy cóc” của Lê Lợi không chỉ là một sáng tạo quân sự độc đáo, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược xuất chúng của ông. Kết hợp với các chiến thuật linh hoạt, Lê Lợi đã dẫn dắt nghĩa quân Lam Sơn giành thắng lợi vang dội, đánh đuổi hoàn toàn quân Minh xâm lược, khẳng định nền độc lập tự chủ của Đại Việt. Bài học về chiến lược “nhảy cóc” của Lê Lợi vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay, là minh chứng cho sức mạnh của trí tuệ và sự sáng tạo trong nghệ thuật quân sự.
