Từ xa xưa, hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa đã là một phần lãnh thổ thiêng liêng không thể tách rời của Việt Nam. Chủ quyền này không chỉ được khẳng định qua các hoạt động khai thác, quản lý của các triều đại phong kiến Việt Nam mà còn được ghi nhận qua các văn kiện pháp lý quốc tế. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về cơ sở pháp lý quốc tế khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo này, tập trung vào Tuyên bố Cairo, Hội nghị Potsdam và Hòa ước San Francisco.
Bản đồ Biển Đông
Năm 1943, trong bối cảnh Chiến tranh thế giới thứ hai đang diễn ra khốc liệt, Hội nghị Cairo được tổ chức với sự tham gia của ba cường quốc Anh, Mỹ và Trung Quốc. Tuyên bố Cairo ra đời, trong đó nêu rõ Nhật Bản phải trả lại cho Trung Quốc các vùng lãnh thổ đã chiếm đóng như Mãn Châu Lý, Đài Loan và Bành Hồ. Đáng chú ý, Tuyên bố Cairo không hề đề cập đến Hoàng Sa và Trường Sa. Điều này ngầm khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo, bởi vì chúng đã thuộc lãnh thổ Việt Nam từ lâu, được quản lý và khai thác từ ít nhất là thế kỷ XVII.
Tuyên bố Cairo: Sự thừa nhận ngầm
Việc Tuyên bố Cairo không đề cập đến Hoàng Sa và Trường Sa chính là một sự thừa nhận ngầm chủ quyền của Việt Nam. Nếu hai quần đảo này thuộc về Trung Quốc, Tuyên bố Cairo chắc chắn sẽ đề cập đến việc Nhật Bản phải trả lại chúng cho Trung Quốc, tương tự như trường hợp của Đài Loan và Bành Hồ. Tuyên bố Cairo vì vậy trở thành một trong những cơ sở pháp lý quốc tế quan trọng để Việt Nam khẳng định chủ quyền, đồng thời bác bỏ những yêu sách phi lý của các bên khác.
Hội nghị Potsdam và Hiệp ước Trùng Khánh: Nhiệm vụ giải giáp, không phải chiếm hữu
Năm 1945, Hội nghị Potsdam được tổ chức để bàn về việc giải giáp quân đội Nhật Bản sau chiến tranh. Theo Tuyên bố Potsdam, quân đội Trung Hoa Quốc dân đảng được giao nhiệm vụ giải giáp quân Nhật ở phía Bắc vĩ tuyến 16, bao gồm cả khu vực quần đảo Hoàng Sa. Quân đội Anh được giao nhiệm vụ tương tự ở phía Nam vĩ tuyến 16, bao gồm cả khu vực quần đảo Trường Sa. Việc giao nhiệm vụ giải giáp chứ không phải tiếp quản lãnh thổ cho thấy các cường quốc Đồng minh đã mặc nhiên công nhận Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam.
Sau đó, Hiệp ước Trùng Khánh (1946) giữa Pháp và Trung Quốc quy định Pháp sẽ thay thế quân đội Trung Hoa Quốc dân đảng ở miền Bắc Việt Nam để giải giáp quân Nhật. Tiếp theo, Hiệp định Sơ bộ (1946) giữa Pháp và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khẳng định Việt Nam là một quốc gia tự do, tự trị. Những hiệp định này càng củng cố thêm sự thừa nhận chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa và Trường Sa.
Hội nghị San Francisco: Khẳng định chủ quyền trước cộng đồng quốc tế
Năm 1951, Hội nghị San Francisco được tổ chức để ký kết Hòa ước với Nhật Bản. Tại hội nghị này, Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Trần Văn Hữu, Trưởng đoàn Quốc gia Việt Nam, đã ra tuyên bố chính thức khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa và Trường Sa trước 51 quốc gia tham dự. Điều đáng chú ý là không có bất kỳ quốc gia nào phản đối tuyên bố này.
Sự kiện này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo trước cộng đồng quốc tế. Việc Hòa ước San Francisco tách riêng Đài Loan, Bành Hồ với Hoàng Sa, Trường Sa càng khẳng định rõ ràng hơn việc không công nhận chủ quyền của Trung Quốc đối với hai quần đảo này.
Kết luận: Chủ quyền không thể chối cãi
Từ Tuyên bố Cairo, Hội nghị Potsdam cho đến Hòa ước San Francisco, các văn kiện pháp lý quốc tế đã khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa và Trường Sa. Sự thừa nhận của cộng đồng quốc tế là minh chứng rõ ràng nhất cho chủ quyền không thể chối cãi của Việt Nam đối với hai quần đảo này. Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý quốc tế để tiếp tục đấu tranh bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của mình, hướng tới một giải pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Tài liệu tham khảo
- Sách/Tài liệu gốc:
- Hội nghị Cairo và Teheran 1943. Văn kiện Bộ Ngoại giao Mỹ, 1961 – Washington.
- Hội nghị ký kết Hòa ước với Nhật Bản. Văn kiện của Bộ Ngoại giao Mỹ, tháng 12 năm 1951 – Washington.
- Nghiên cứu:
- Nguyễn Thanh Minh (2014). Chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa theo các điều ước quốc tế. Tạp chí Nghiên cứu Trung Quốc, số 6 năm 2014.
