Hoàng hôn buông xuống trên Quảng trường Đỏ, nhuộm tím những tháp chuông củ hành lộng lẫy của Nhà thờ Thánh Basil. Giữa lòng thủ đô Moscow tráng lệ, một sự kiện chưa từng có trong lịch sử đang diễn ra. Một chiếc phi cơ nhỏ bé, Cessna 172 Skyhawk, lướt nhẹ như một cánh chim lạc loài trên bầu trời đầy ắp những tòa nhà đồ sộ và hạ cánh xuống gần lăng Lenin. Phía sau cần lái là Mathias Rust, chàng trai 18 tuổi đến từ Tây Đức, người đã làm cả thế giới phải kinh ngạc với hành trình vượt qua “bức màn sắt” tưởng chừng bất khả xâm phạm.
Chàng Thanh Niên Với Ước Mơ Hòa Bình
Sinh ra và lớn lên tại Hamburg, Tây Đức, Mathias Rust mang trong mình khát vọng mãnh liệt về một thế giới hòa bình, không còn chia cắt bởi chiến tranh lạnh. Niềm đam mê bất tận với ngành hàng không đã nhen nhóm trong Rust từ thuở thiếu thời, và đến năm 17 tuổi, anh đã trở thành một phi công trẻ đầy triển vọng.
Năm 1987, chứng kiến căng thẳng giữa hai siêu cường Đông – Tây leo thang, Rust nung nấu một kế hoạch táo bạo: thực hiện chuyến bay xuyên lục địa đến Moscow, mang theo thông điệp hòa bình đến với trái tim “đế chế đỏ”. Ý tưởng tưởng chừng điên rồ này lại thôi thúc Rust hành động. Anh tin rằng hành động phi thường của mình sẽ là tiếng nói mạnh mẽ kêu gọi sự thấu hiểu và hòa giải giữa các quốc gia.
Hành Trình Vượt Qua “Bức Màn Sắt”
Ngày 13/5/1987, Rust cất cánh từ sân bay Uetersen, gần Hamburg, trên chiếc Cessna 172 Skyhawk mang số hiệu D-ECJB. Điểm đến đầu tiên của anh là Quần đảo Shetland (Scotland), sau đó là Quần đảo Faroe (Đan Mạch), Reykjavik (Iceland) và cuối cùng là Helsinki (Phần Lan). Trên đường bay, Rust đã khéo léo đánh lừa radar của các nước Bắc Âu bằng cách giả vờ gặp sự cố kỹ thuật và xin hạ cánh khẩn cấp.
Hình 1: Rust bị tòa Liên Xô xét xử.
Ngày 28/5, sau khi cất cánh từ Helsinki, Rust đã thực hiện một cú “biến mất” ngoạn mục khỏi màn hình radar Phần Lan. Anh giảm độ cao xuống mức cực thấp, chỉ khoảng 60 mét so với mặt đất, lách qua các trạm radar biên giới và tiến vào không phận Liên Xô.
Bất Ngờ Từ Bầu Trời
Hệ thống phòng không Liên Xô, niềm tự hào của quân đội Xô Viết với hàng nghìn radar, máy bay chiến đấu và tên lửa đất đối không, đã hoàn toàn bất lực trước sự xuất hiện của Rust. Các trạm radar mặt đất, vốn được thiết kế để phát hiện các mục tiêu bay cao và lớn, đã bỏ lỡ chiếc Cessna nhỏ bé của Rust.
Trên đường bay, Rust đã nhiều lần lọt vào tầm ngắm của các máy bay chiến đấu MiG-23 của Liên Xô. Tuy nhiên, do trùng với ngày lễ của Lính Biên phòng, nhiều trạm radar hoạt động cầm chừng, sĩ quan trực ban lơ là nhiệm vụ, thậm chí một số còn đang trong tình trạng say xỉn. Sự kiện này đã khiến cho việc xử lý thông tin về chiếc Cessna của Rust trở nên chậm trễ và thiếu chính xác.
Hình 2: Chiếc Cesna mà Rust lái nay được treo trên trần nhà một bảo tàng ở Berlin.
Hạ Cánh Lịch Sử Trên Quảng Trường Đỏ
Sau hơn 6 tiếng bay đầy căng thẳng, vượt qua hàng ngàn cây số, Rust đã đến được Moscow. Anh lái chiếc Cessna lượn vài vòng trên Quảng trường Đỏ, thu hút sự chú ý của người dân và du khách. Cuối cùng, Rust quyết định hạ cánh xuống một cây cầu gần đó, sau đó lái xe dọc theo bờ kè sông Moskva để tìm một địa điểm phù hợp hơn.
Lúc 18:43 (giờ Moscow), Rust đáp xuống Quảng trường Đỏ, cách Điện Kremlin – trung tâm quyền lực của Liên Xô – chỉ vài trăm mét. Hành động táo bạo của chàng thanh niên 18 tuổi đã khiến cả thế giới sững sờ.
Hậu Quả Và Di Sản Của Chuyến Bay Định Mệnh
Rust bị bắt giữ ngay sau đó và bị kết án 4 năm tù giam vì tội danh “chủ nghĩa côn đồ”, “vi phạm luật pháp quốc tế về hàng không” và “xâm phạm biên giới quốc gia”. Tuy nhiên, sau 14 tháng ngồi tù, Rust đã được trả tự do vào ngày 3/8/1988, như một cử chỉ thiện chí của nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev.
Chuyến bay của Rust đã gây chấn động toàn cầu, phơi bày lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống phòng không được cho là bất khả xâm phạm của Liên Xô. Nó cũng góp phần thúc đẩy làn sóng cải cách “perestroika” và “glasnost” của Gorbachev, mở ra một chương mới cho lịch sử thế giới.
Mặc dù hành động của Rust gây ra nhiều tranh cãi, nhưng không thể phủ nhận rằng chuyến bay của anh đã trở thành một biểu tượng cho khát vọng hòa bình, sự dũng cảm phi thường và khát khao xóa bỏ rào cản giữa các quốc gia. Câu chuyện về chàng thanh niên 18 tuổi dám một mình bay đến “hang cọp” để truyền tải thông điệp hòa bình đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều thế hệ sau này.
