Tổng thống Richard Nixon bắt tay người dân Romania trong chuyến thăm chính thức Bucharest ngày 3/8/1969. Đây là chuyến thăm chính thức đầu tiên của một Tổng thống Mỹ tới Romania.
Vào một ngày hè tháng 8 năm 1969, Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon đặt chân đến Bucharest, Romania, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử quan hệ hai nước. Chuyến thăm này không chỉ là cuộc gặp gỡ ngoại giao thông thường, mà còn mở ra một chương mới trong quan hệ Đông-Tây, vượt qua những rào cản của Chiến tranh Lạnh.
Bối cảnh lịch sử
Quan hệ Hoa Kỳ – Romania có từ năm 1880, nhưng đã trải qua nhiều thăng trầm trong thế kỷ 20. Hai nước từng là đồng minh trong Thế chiến thứ nhất, nhưng lại đứng về hai chiến tuyến đối lập trong Thế chiến thứ hai.
Sau chiến tranh, Romania rơi vào tầm ảnh hưởng của Liên Xô và trở thành một quốc gia thuộc khối Đông Âu. Quan hệ giữa Hoa Kỳ và Romania trở nên căng thẳng trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh.
Tuy nhiên, đến đầu những năm 1960, mối quan hệ song phương bắt đầu có dấu hiệu tan băng. Hai nước ký kết thỏa thuận giải quyết một phần yêu sách tài sản, thúc đẩy trao đổi văn hóa, khoa học và giáo dục. Năm 1964, cả hai quốc gia đã thành lập đại sứ quán tại thủ đô của nhau.
Dưới sự lãnh đạo của Nicolae Ceaușescu, Romania bắt đầu theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập hơn, tách dần khỏi Liên Xô. Romania duy trì quan hệ ngoại giao với Israel và lên án cuộc xâm lược Tiệp Khắc năm 1968 của Liên Xô – hành động khiến Moscow nổi giận.
Trong bối cảnh đó, chuyến thăm của Tổng thống Nixon tới Romania năm 1969 mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Nó thể hiện sự cởi mở của Hoa Kỳ trong việc cải thiện quan hệ với các nước thuộc khối Đông Âu, đồng thời ghi nhận chính sách đối ngoại độc lập của Romania.
Cuộc gặp gỡ lịch sử giữa Nixon và Ceaușescu
Ngày 2/8/1969, Tổng thống Nixon và Tổng Bí thư Ceaușescu đã có cuộc gặp gỡ riêng đầu tiên tại Cung điện Cotroceni ở Bucharest. Cuộc gặp diễn ra trong bầu không khí thẳng thắn, cởi mở, hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về nhiều vấn đề song phương và quốc tế.
Tổng thống Nixon khẳng định mong muốn cải thiện quan hệ với Romania, thúc đẩy thương mại, trao đổi văn hóa và hợp tác khoa học công nghệ. Ông cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với việc Romania gia nhập Hiệp định Thương mại Tối huệ quốc (MFN), nhưng thừa nhận rằng điều này cần có thời gian và sự ủng hộ từ Quốc hội Hoa Kỳ.
Về phần mình, Tổng Bí thư Ceaușescu khẳng định chính sách đối ngoại độc lập của Romania, mong muốn phát triển quan hệ với cả phương Đông và phương Tây. Ông nhấn mạnh rằng Romania không muốn là “con nợ” của bất kỳ quốc gia nào, mà muốn hợp tác trên cơ sở bình đẳng và cùng có lợi.
Những vấn đề quốc tế nóng bỏng
Bên cạnh các vấn đề song phương, hai nhà lãnh đạo cũng dành thời gian thảo luận về các vấn đề quốc tế nóng bỏng lúc bấy giờ, bao gồm Chiến tranh Lạnh, quan hệ Xô-Trung, và cuộc chiến tranh Việt Nam.
Tổng thống Nixon chia sẻ quan điểm của Hoa Kỳ về việc duy trì hòa bình và ổn định ở châu Á, đồng thời bày tỏ lo ngại về chính sách bành trướng của Trung Quốc. Ông cũng khẳng định mong muốn bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc trong tương lai, nhưng cho rằng điều này cần có thời gian và sự thay đổi từ phía Bắc Kinh.
Tổng Bí thư Ceaușescu, với kinh nghiệm ngoại giao dày dặn và mối quan hệ tốt đẹp với cả Moscow và Bắc Kinh, đã đưa ra những phân tích sắc bén về tình hình quốc tế. Ông cho rằng Chiến tranh Lạnh đang đi đến hồi kết, và thế giới cần hướng tới một trật tự đa cực, nơi tất cả các quốc gia, bất kể chế độ chính trị, đều có thể chung sống hòa bình và hợp tác cùng có lợi.
Tầm nhìn về một thế giới đa cực
Trong cuộc gặp, Tổng Bí thư Ceaușescu đã thể hiện tầm nhìn xa về một thế giới đa cực, nơi các quốc gia lớn không còn áp đặt ý chí lên các nước nhỏ, mà thay vào đó là hợp tác trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau.
Ông cho rằng các quốc gia đang phát triển ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latin cần được hỗ trợ để phát triển kinh tế – xã hội, từ đó góp phần vào hòa bình và ổn định thế giới.
Tổng Bí thư Ceaușescu cũng kêu gọi Hoa Kỳ thay đổi chính sách đối với Trung Quốc, công nhận vai trò quan trọng của quốc gia này trong khu vực và trên thế giới. Ông tin rằng việc cô lập Trung Quốc chỉ làm gia tăng căng thẳng và bất ổn, đồng thời kêu gọi Hoa Kỳ và Trung Quốc nối lại đối thoại, hướng tới bình thường hóa quan hệ.
Kết thúc chuyến thăm lịch sử
Chuyến thăm chính thức của Tổng thống Nixon tới Romania năm 1969 kết thúc vào ngày 3/8. Hai bên không ký kết văn bản thỏa thuận quan trọng nào, nhưng đã đạt được những kết quả tích cực trong việc tăng cường hiểu biết lẫn nhau và đặt nền móng cho sự phát triển quan hệ trong tương lai.
Chuyến thăm đã thu hút sự chú ý của dư luận quốc tế, được xem là một bước đi táo bạo của Tổng thống Nixon trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh. Nó cho thấy Hoa Kỳ sẵn sàng đối thoại và hợp tác với các nước thuộc khối Đông Âu, bất chấp những khác biệt về hệ tư tưởng.
Về phần mình, Romania, dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Ceaușescu, đã khẳng định chính sách đối ngoại độc lập, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế. Romania mong muốn trở thành cầu nối giữa phương Đông và phương Tây, góp phần thúc đẩy hòa bình, hợp tác và phát triển trên thế giới.
Chuyến thăm của Tổng thống Nixon tới Romania năm 1969 là một sự kiện lịch sử quan trọng, đánh dấu bước ngoặt trong quan hệ hai nước. Nó cũng để lại những bài học quý báu về ngoại giao, về tầm quan trọng của đối thoại và hợp tác trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế.
