Cuối thế kỷ 19, giữa những biến động của thế giới, một vị khách đặc biệt đã đặt chân đến Việt Nam – Hoàng tử Nikolai Romanov, người sau này trở thành Sa hoàng cuối cùng của nước Nga, Nikolai II. Chuyến thăm này, tuy ngắn ngủi, đã để lại những dấu ấn đáng nhớ, được ghi lại qua lăng kính của bá tước Ukhtomsky, thư ký riêng của Hoàng tử. Hành trình của Nikolai II đến Sài Gòn năm 1891 không chỉ là một phần trong chuyến du hành truyền thống của hoàng gia Nga, mà còn mở ra cánh cửa nhìn vào một Việt Nam đang trong thời kỳ đầy biến động dưới ách thống trị của thực dân Pháp.
Hành Trình Đến Phương Đông
Khác với truyền thống du hành đến các nước châu Âu, Sa hoàng Alexander III đã quyết định gửi con trai mình, Hoàng tử Nikolai, đến phương Đông. Chuyến đi bắt đầu vào tháng 10 năm 1890, khi Nikolai mới 23 tuổi, cùng một đoàn tùy tùng hùng hậu trên ba chiếc tuần dương hạm. Sau hành trình dài qua nhiều quốc gia, cuối tháng 3 năm 1891, đoàn đến Sài Gòn và lưu lại bốn ngày.
Sài Gòn Dưới Mắt Vị Khách Nga
Sài Gòn những năm cuối thế kỷ 19 hiện lên qua ngòi bút của bá tước Ukhtomsky là một thành phố mang đậm dấu ấn thuộc địa. Ông ghi nhận sự kiên cường của người Việt trong cuộc kháng chiến chống Pháp, “chiến đấu để bảo vệ từng tấc đất của mình”. Sự tương phản giữa những công trình kiến trúc châu Âu nguy nga và những tàn tích của những ngôi nhà bị đốt cháy trong cuộc khởi nghĩa càng làm nổi bật sự xâm lược và kháng cự.
Chân dung Hoàng tử Nikolai Romanov
Sự xa hoa của chính quyền thuộc địa được thể hiện qua dinh thự Tổng đốc, được xây dựng với chi phí khổng lồ. Bá tước Ukhtomsky cũng miêu tả chi tiết về những nghi lễ đón tiếp long trọng dành cho phái đoàn Nga, từ màn bắn pháo hoa rực rỡ đến buổi biểu diễn nghệ thuật truyền thống Việt Nam đầy màu sắc, tuy nhiên, có phần lạ lẫm với con mắt của người phương Tây.
Khám Phá Chợ Lớn và Món Quà Độc Đáo
Trong chuyến thăm, Hoàng tử Nikolai đã có dịp tham quan Chợ Lớn, trung tâm thương mại sầm uất của Sài Gòn lúc bấy giờ, trong khi các sĩ quan Nga trải nghiệm hệ thống tàu điện hiện đại. Một sự kiện đáng nhớ khác là buổi tiếp kiến đoàn đại biểu người Việt từ Thủ Dầu Một, mang đến những món quà đặc biệt: hai con báo đen sống, chiếc ngai Long sơn son thếp vàng và bức tượng thần săn bắn bằng gỗ đồ sộ. Những món quà này không chỉ thể hiện sự tôn kính mà còn phản ánh nét văn hóa đặc trưng của Việt Nam.
Ấn Tượng Về Tài Nguyên và Văn Hóa Việt Nam
Bá tước Ukhtomsky không chỉ ghi chép lại những trải nghiệm của phái đoàn Nga mà còn đưa ra những nhận định sắc bén về tiềm năng của Việt Nam. Ông so sánh tài nguyên thiên nhiên phong phú của Việt Nam với Ấn Độ và Trung Đông, ca ngợi chất lượng nông sản và tiềm năng khai thác than đá. Đồng thời, ông cũng lưu ý đến làn sóng di dân của người Hoa vào miền Nam Việt Nam và cảnh báo về nguy cơ từ các hội kín của họ.
Nút in bài viết gốc
Bá tước Ukhtomsky cũng bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với bề dày lịch sử và văn hóa của Việt Nam, thể hiện qua những di tích khảo cổ và truyền thống lâu đời. Ông tin rằng việc tìm hiểu về quá khứ sẽ là nền tảng cho sự phát triển trong tương lai.
Bài Học Lịch Sử
Chuyến thăm của Hoàng tử Nikolai Romanov, vị Sa hoàng cuối cùng của nước Nga, đến Việt Nam năm 1891 là một lát cắt lịch sử thú vị. Nó không chỉ phản ánh mối quan hệ giao lưu giữa hai quốc gia mà còn cho thấy bức tranh toàn cảnh về một Việt Nam đang trong giai đoạn đầy biến động dưới ách thuộc địa, đồng thời hé lộ tiềm năng to lớn của đất nước. Câu chuyện này nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc tìm hiểu lịch sử, để từ đó rút ra những bài học quý giá cho hiện tại và tương lai.
