Cuốn sách “Street Without Joy” (Con đường không niềm vui) của sử gia – nhà báo Bernard B. Fall, xuất bản năm 1961, không chỉ là bản ghi chép về cuộc chiến tranh Đông Dương (1946-1954), mà còn hé lộ những góc khuất ít người biết đến. Bên cạnh những trận đánh khốc liệt, chiến trường Đông Dương còn là nơi hiện diện của những bóng hồng, với số phận và vai trò đầy kỳ lạ. Họ là ai? Cuộc sống của họ ra sao giữa vòng xoáy chiến tranh?
B.M.C: Những Khuôn Mặt Bị Che Giấu
Tác giả Bernard B. Fall, người từng là lính Pháp trước khi trở thành phóng viên chiến trường của Mỹ, đã dành riêng một chương trong cuốn sách để nói về phụ nữ trong chiến tranh. Trong số đó, nổi bật lên là lực lượng mang tên B.M.C (Bordel Mobile de Campagne) – nhà thổ di động phục vụ quân đội Pháp.
Một cô gái thuộc bộ tộc Oulad-Naïl, Algeria – Ảnh: Rudolf Lehnert, 1904
Sự tồn tại của B.M.C là một minh chứng phức tạp cho thực tế chiến tranh. Mặc dù bị lên án về mặt đạo đức, B.M.C vẫn được biện minh là giúp kiểm soát nhu cầu tình dục của binh lính, giảm thiểu nạn đào ngũ, cưỡng hiếp và lây lan bệnh tật. Fall miêu tả những cô gái B.M.C, chủ yếu đến từ bộ tộc Oulad-Naïl ở Algeria, là những người tự nguyện tham gia để kiếm tiền hồi môn. Họ rong ruổi theo các đơn vị ra chiến trường, thậm chí có người đã hy sinh khi bất đắc dĩ trở thành y tá.
Tuy nhiên, sự thật về B.M.C có lẽ phức tạp hơn thế. Việc các cô gái này có thực sự “tự nguyện” hay không vẫn là một câu hỏi còn bỏ ngỏ. Bối cảnh lịch sử của Algeria khi đó là một thuộc địa của Pháp cho thấy những áp lực kinh tế, xã hội đã đẩy nhiều phụ nữ vào con đường không mong muốn.
Fall kể lại một câu chuyện ấn tượng về hai cô gái B.M.C đã dũng cảm vượt qua 50 cây số đường rừng hiểm trở trong 48 giờ để đến phục vụ binh lính Pháp ở Sình Hồ. Hành động này, dù xuất phát từ động cơ nào, cũng cho thấy sự gan dạ và cả nỗi bất hạnh của họ.
Những Bóng Hồng Khác Trong Quân Ngũ Pháp
Bên cạnh B.M.C, Fall còn nhắc đến những phụ nữ khác trong quân đội Pháp, bao gồm hơn 2000 nữ quân nhân và hàng ngàn người vợ Việt của lính Pháp. Họ là những y tá, lái xe cứu thương, lái trực thăng, thậm chí là phóng viên chiến trường. Không ít người đã hy sinh khi làm nhiệm vụ.
Hình ảnh hiếm hoi về một nữ y tá tại Điện Biên Phủ – Ảnh: Tư liệu
Số phận của những người vợ Việt lại càng bi thương hơn. Họ bị kẹt giữa hai chiến tuyến, một bên là người chồng Pháp, một bên là đồng bào của mình. Nhiều người đã phải chịu đựng sự kỳ thị, xa lánh, thậm chí là cái chết chỉ vì lựa chọn của mình.
Nhìn Lại Quá Khứ Bằng Con Mắt Nhân Văn
Dù chỉ là một chương ngắn trong cuốn sách, những trang viết của Fall về phụ nữ trong chiến tranh Đông Dương đã hé lộ một góc nhìn khác về cuộc chiến. Đó là những mảnh đời bé nhỏ bị cuốn vào vòng xoáy lịch sử, bị lãng quên và chịu nhiều thiệt thòi.
Sáu thập kỷ đã trôi qua, cuốn sách của Fall vẫn là một lời nhắc nhở về những góc khuất của lịch sử. Nhìn lại quá khứ bằng con mắt nhân văn, chúng ta có thể thấu hiểu và cảm thông hơn với những số phận, để từ đó rút ra những bài học cho hiện tại và tương lai.
Tài liệu tham khảo:
- Fall, Bernard B. (1961). Street Without Joy. Stackpole Books.
