Biển Lửa Và Bóng Ma Chiến Tranh
Trước năm 1967, Địa Trung Hải được xem là một vùng biển tương đối yên bình. Mặc dù Mỹ đã hiện diện với Hạm đội 6 hùng mạnh, Liên Xô chỉ duy trì một lực lượng hải quân nhỏ bé trong khu vực. Tuy nhiên, sau cuộc Chiến tranh Sáu Ngày (5-10/6/1967), Mátxcơva bắt đầu nhận ra tầm quan trọng chiến lược của Địa Trung Hải và thành lập Trung đội chiến đấu số 5, còn được gọi là Tiểu hạm đội Địa Trung Hải, nhằm đối trọng với Mỹ.
alt
Nhiệm vụ chính của Tiểu hạm đội Địa Trung Hải là giám sát Hạm đội 6, gây áp lực lên các cụm tàu sân bay Mỹ, thu thập thông tin về tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo (SSBN), và làm suy yếu khả năng kiểm soát biển của Mỹ. Việc sử dụng thuật ngữ “Trung đội” thay vì “Hạm đội” cho thấy Liên Xô muốn tránh gây leo thang căng thẳng với NATO.
Tháng 10/1973, Chiến tranh Yom Kippur bùng nổ giữa Israel và liên minh Ai Cập – Syria. Cuộc chiến này đã đẩy Địa Trung Hải vào một tình thế cực kỳ nguy hiểm, khi hai siêu cường Liên Xô và Mỹ bị cuốn vào vòng xoáy đối đầu trực tiếp.
Leo Thang Quân Sự Và Nguy Cơ Va Chạm
Ngay khi chiến tranh bùng nổ, Mỹ đã điều động 48 tàu chiến, bao gồm cả tàu sân bay USS Mount Whitney (LCC 20), đến Địa Trung Hải. Liên Xô cũng triển khai 11 tàu ngầm và một số tàu mặt nước đến khu vực. Căng thẳng gia tăng khi Liên Xô bắt đầu cung cấp vũ khí cho Ai Cập và Syria.
Ngày 11/10, căng thẳng lên đến đỉnh điểm khi Israel tấn công nhầm tàu buôn Ilya Mechnikov mang cờ Liên Xô, khiến Mátxcơva tức giận và đặt 3 sư đoàn đổ bộ đường không vào trạng thái sẵn sàng chiến đấu. Liên Xô cũng điều thêm tàu chiến đến Địa Trung Hải, nâng tổng số lên 69 chiếc, và ra lệnh cho các tàu chiến được phép nổ súng vào bất kỳ tàu thuyền nào của Israel hoặc quốc gia nào khác bị coi là mối đe dọa.
alt
Ngày 13/10, Mỹ khởi động chiến dịch vận chuyển vũ khí quy mô lớn cho Israel, đồng thời điều tàu sân bay USS Iwo Jima (LPH 2) chở theo 2.000 lính thủy đánh bộ đến Địa Trung Hải nhằm ngăn chặn nguy cơ Liên Xô đổ bộ. Động thái này khiến tình hình càng thêm căng thẳng.
Liên Xô đáp trả bằng cách điều thêm tàu chiến đến khu vực, bao gồm tàu khu trục và tàu ngầm, nhằm giám sát các cảng biển của Israel. Ngày 16/10, tàu chiến Liên Xô đã nổ súng vào máy bay Israel đang thực hiện nhiệm vụ trinh sát gần cảng Lattakia của Syria, một hành động được coi là sự leo thang nghiêm trọng.
Căng Thẳng Lên Đến Đỉnh Điểm
alt
Ngày 17/10, khi quân đội Israel vượt qua kênh đào Suez, Liên Xô đã lên kế hoạch đổ bộ vào khu vực. Trước tình hình đó, Mỹ đã đặt quân đội vào tình trạng sẵn sàng chiến đấu cấp độ 3.
Ngày 24/10, Liên Xô đề nghị Mỹ phối hợp triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình đến khu vực. Tuy nhiên, Mỹ đã bác bỏ đề nghị này và điều thêm hai cụm tàu sân bay đến Địa Trung Hải.
Để đáp trả, Liên Xô tiếp tục tăng cường lực lượng, nâng tổng số tàu chiến ở Địa Trung Hải lên 96 chiếc, bao gồm tàu sân bay, tàu tuần dương, tàu khu trục và tàu ngầm. Lực lượng hải quân hùng hậu này đã tạo ra một áp lực chưa từng có đối với Hạm đội 6 của Mỹ.
alt
Thoát Hiểm Trong Gang Tấc
Trong bối cảnh căng thẳng leo thang, nguy cơ xảy ra xung đột trực tiếp giữa hai siêu cường là rất cao. Tuy nhiên, điều may mắn là cả hai bên đều nhận thức được hậu quả thảm khốc của một cuộc chiến tranh hạt nhân.
Cuối cùng, dưới áp lực của Mỹ, Israel đã đồng ý ngừng bắn. Liên Xô cũng đồng ý rút lui khỏi kế hoạch đổ bộ. Ngày 25/10, hai siêu cường đạt được thỏa thuận về việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc đến khu vực.
Mặc dù nguy cơ chiến tranh đã được đẩy lùi, căng thẳng trên Địa Trung Hải vẫn tiếp diễn trong một thời gian. Mỹ tiếp tục duy trì lực lượng hùng hậu trong khu vực, trong khi Liên Xô tiến hành các cuộc tập trận quy mô lớn mô phỏng tấn công tàu sân bay Mỹ.
alt
Cuối cùng, vào đầu tháng 11/1973, Mỹ quyết định rút một số tàu chiến khỏi Địa Trung Hải, góp phần giảm bớt căng thẳng.
Cuộc đối đầu trên Địa Trung Hải năm 1973 là một minh chứng rõ nét cho sự nguy hiểm của Chiến tranh Lạnh. Chỉ cần một tính toán sai lầm hoặc một hành động khiêu khích, cuộc chiến tranh giữa hai siêu cường có thể đã nổ ra, đẩy thế giới vào một cuộc chiến tranh hạt nhân thảm khốc.
