Dấu Ấn Chiêm Thành Trong Nhã Nhạc Nhật Bản

Văn hóa giao thoa là dòng chảy bất tận, kết nối những nền văn minh khác biệt. Một minh chứng rõ nét cho điều này chính là sự du nhập của âm nhạc Chămpa vào Nhật Bản, tạo nên một phần quan trọng trong Nhã nhạc (Gagaku) cung đình, đặc biệt là Lâm Ấp Nhạc (Rinyugaku). Câu chuyện về tăng sĩ Phật Triết, người được suy tôn là tông sư của Lâm Ấp Nhạc, mở ra một cánh cửa thú vị để khám phá mối liên hệ văn hóa đặc biệt này.

Phật Triết và Hành Trình Truyền Bá Âm Nhạc Chiêm Thành

Sử sách Nhật Bản ghi nhận năm 736 là mốc son đánh dấu sự du nhập của âm nhạc Đông Dương, mà chủ yếu là từ vương quốc Chămpa, nhờ công của tăng sĩ Phật Triết (Buttetsu). Hành trình của Phật Triết bắt đầu từ việc sang Nam Ấn học tập với cao tăng Bồ Đề Tiên Na (Bodhisena). Sau đó, cả hai cùng đến Trung Quốc truyền đạo và cuối cùng, theo lời thỉnh cầu của các tăng sĩ Nhật Bản, họ đến xứ sở Phù Tang vào năm 736, trú tại Đại An Tự và Đông Đại Tự, tiếp tục sự nghiệp truyền dạy Phật pháp và âm nhạc cho đến cuối đời.

Lâm Ấp Nhạc Tỏa Sáng Tại Đại Hội Khai Nhãn Tượng Đại Phật

Năm 752, trong Đại Hội Khai Nhãn Tượng Đại Phật Như Lai tại Đông Đại Tự (Todai-ji), một sự kiện trọng đại đánh dấu 200 năm Phật giáo du nhập vào Nhật Bản, Lâm Ấp Nhạc đã thực sự tỏa sáng. Dưới sự chứng kiến của Hoàng đế, bá quan văn võ và hàng ngàn tăng lữ quốc tế, Phật Triết đã dâng cúng những vũ điệu mang đậm sắc thái Phật giáo và Ấn Độ giáo của Chiêm Thành như Bồ Tát, Bạt Đầu, Bội Lư. Sự kiện này khẳng định vị trí của Lâm Ấp Nhạc trong nhã nhạc cung đình, mở đường cho sự phát triển rực rỡ của nó trong các thế kỷ tiếp theo. Đến năm 809, số lượng nhạc công Lâm Ấp tại Đại An Tự đã lên tới 107 người, cho thấy tầm ảnh hưởng sâu rộng của âm nhạc Chiêm Thành.

Nhã nhạc Gagaku Nhật Bản

Lâm Ấp Bát Nhạc: Tinh Hoa Văn Hóa Chiêm Thành

Từ những vũ điệu do Phật Triết truyền dạy, Lâm Ấp Nhạc dần được hệ thống hóa thành tám khúc, gọi là Lâm Ấp Bát Nhạc. Mỗi khúc mang một màu sắc riêng, phản ánh sự đa dạng và phong phú của văn hóa Chiêm Thành.

Bồ Tát và Ca Lăng Tần: Dấu Vết Phật Giáo và Nghệ Thuật Điêu Khắc

Bồ Tát, khúc thứ nhất, gợi nhắc đến hình ảnh Bồ Tát đeo mặt nạ trong các lễ hội ở chùa chiền Nhật Bản ngày nay, đặc biệt là tại Đương Ma Tự (Taima-dera) ở Nara. Ca Lăng Tần, khúc thứ hai, gắn liền với hình tượng chim thần Ca Lăng Tần Già trong Phật giáo, một biểu tượng thường xuất hiện trong nghệ thuật điêu khắc Chămpa, cũng như trong các chùa Phật Tích (thời Lý) và chùa Thái Lạc (thời Trần) ở Việt Nam.

Điệu múa Karyobin/Ca Lăng Tần

Long Vương và An Ma Nhị Vũ: Tín Ngưỡng và Pháp Thuật

Long Vương, khúc thứ ba, là điệu múa độc diễn với phong cách lữ luật đặc trưng của Lâm Ấp Nhạc. Điệu múa này còn được sử dụng trong các lễ hội cầu mưa ở Nhật Bản, thể hiện tín ngưỡng thờ rồng – vị thần cai quản nước. An Ma Nhị Vũ, khúc thứ tư, mang sắc thái pháp thuật, với hai vũ công đeo mặt nạ trắng vẽ mực đen, tay cầm hốt, vừa phất vừa ngâm xướng.

Điệu múa Ryô-ô/ Lăng Vương hoặc Long Vương.

Bội Lư, Bạt Đầu và Hồ Ẩm Tửu: Chiến Binh, Bi Thương và Say Sưa

Bội Lư, khúc thứ năm, là điệu múa chiến binh với vũ công múa kiếm. Bạt Đầu, khúc thứ sáu, lại mang âm hưởng bi thương, kể về nỗi đau của người con mất cha và hành trình báo thù. Hồ Ẩm Tửu, khúc thứ bảy, với hình ảnh vũ công đeo mặt nạ đỏ, thể hiện sự say sưa, mang đậm dấu ấn văn hóa Tây Vực.

Điệu múa Bato/Bạt Đầu.

Vạn Thu Nhạc: Bí Khúc Cung Đình

Cuối cùng, Vạn Thu Nhạc, khúc thứ tám, là một đại khúc được xem là bí khúc của cung đình, chỉ dành riêng cho giới quý tộc.

Lâm Ấp Nhạc: Kho Báu Văn Hóa Đa Sắc Màu

Nhã nhạc Nhật Bản, với Lâm Ấp Nhạc là một phần quan trọng, là minh chứng cho sự giao thoa văn hóa đa dạng và phong phú. Sự hiện diện của Lâm Ấp Nhạc trong nhã nhạc cung đình Nhật Bản không chỉ khẳng định tài năng của tăng sĩ Phật Triết mà còn là biểu tượng cho sự kết nối văn hóa giữa Chiêm Thành và Nhật Bản, một di sản văn hóa vô giá cần được trân trọng và bảo tồn. Việc nghiên cứu và tìm hiểu về Lâm Ấp Nhạc không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về văn hóa Chămpa mà còn góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa thế giới.