Mùa đông năm ấy, trên mảnh đất Thành Tuyên, một biến cố lịch sử đã diễn ra trong giờ phút đầy xúc động của nhà cách mạng Phạm Tuấn Tài. Trong không khí ngột ngạt của ách đô hộ, khi mà ngọn lửa yêu nước vẫn âm ỉ cháy trong tim mỗi người con đất Việt, thầy giáo Phạm Tuấn Tài vẫn miệt mài gieo mầm tri thức, hun đúc tinh thần cho thế hệ trẻ. Nhưng rồi, số phận người chiến sĩ cách mạng ấy đã rẽ sang một bước ngoặt mới, ngay trong chính giờ lên lớp cuối cùng của mình.
Thầy giáo, nhà cách mạng Phạm Tuấn Tài (1905-1937). Ảnh: Lytuong.net
Khác với không khí sôi nổi thường ngày, buổi học hôm ấy bao trùm bởi sự khác lạ khó tả. Thầy giáo Phạm Tuấn Tài, người vẫn được biết đến với vẻ ngoài giản dị, nay xuất hiện trong bộ y phục chỉnh tề với chiếc nơ đen, bộ nỉ xám và cặp kính trắng. Vẫn dáng vẻ ấy, vẫn ánh mắt ấy, nhưng ẩn sâu trong đó là dòng suy tư miên man, phảng phất một nỗi niềm khó giấu. Thầy đi đi lại lại, tay chắp sau lưng, ánh mắt hướng về phía xa xăm như chờ đợi một điều gì sắp xảy đến. Giọng thầy đều đều giảng bài nhưng thỉnh thoảng lại trầm xuống, như chất chứa bao nỗi niềm trăn trở.
Ít ai biết rằng, ẩn sau vỏ bọc một người thầy giáo hiền lành, tận tụy với công việc dạy học là một người cách mạng kiên trung, một cây bút sắc sảo với lý tưởng giải phóng dân tộc. Hồi ấy, thầy giáo Phạm Tuấn Tài – người thanh niên với bút danh Phạm Mộng Tiên – được biết đến là tác giả của cuốn sách “Ce que disent les grands hommes” (Các vĩ nhân nói gì), đồng thời là một cây bút có tiếng trên nhiều tờ báo tiến bộ.
Một lớp học ở Bắc Ninh khoảng năm 1920-1929. Ảnh: Flickr manhhai
Bị giáng chức, bị điều chuyển lên vùng cao bởi lý lịch “bất hảo”, thầy giáo Phạm Tuấn Tài vẫn kiên cường bám trụ với nghề, với lý tưởng cao đẹp của mình. Bằng ngòi bút sắc bén và lời nói đầy nhiệt huyết, thầy đã thổi bùng ngọn lửa yêu nước trong tâm hồn các thế hệ học trò. Những bài giảng quốc văn, những cuộc diễn thuyết của thầy không chỉ đơn thuần là bài học kiến thức mà còn là bài học về lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc. Thầy đã gieo mầm cho một thế hệ tiếp nối, những con người sẵn sàng đứng lên vì độc lập tự do của Tổ quốc.
Biến Cố Chớp Nhoáng
Nhận được tin báo từ đêm trước, thầy giáo Phạm Tuấn Tài hiểu rằng mình sắp đối mặt với thử thách cam go. Với sự bình tĩnh đến lạ thường, thầy đã sắp xếp lại mọi việc, tiêu hủy những tài liệu quan trọng và tiễn người học trò thân tín về quê để tránh liên lụy.
Sáng hôm sau, thầy vẫn đến lớp, vẫn đều đều giảng bài như mọi ngày. Nhưng rồi, điều gì đến cũng phải đến. Giữa lúc thầy đang say sưa giảng bài, một chiếc xe quân binh đột ngột xuất hiện, tiếng thắng xe chát chúa xé tan không khí yên tĩnh của buổi học. Hai toán lính khố xanh ập xuống, bao vây xung quanh lớp học. Một viên Cẩm Tây bước xuống, theo sau là bốn tên cảnh sát hung hãn, tay lăm lăm súng ống. Cả lớp học náo loạn, học sinh sợ hãi nín thở.
Giữa vòng vây của quân thù, thầy giáo Phạm Tuấn Tài vẫn giữ được bình tĩnh đến kỳ lạ. Thầy quay sang, nhìn các học trò của mình với ánh mắt trìu mến rồi đưa tay ra cho chúng khóa còng số 8. Giờ phút ấy, thầy giáo Phạm Tuấn Tài như một vị thiên sứ, bị giam cầm bởi xiềng xích của bọn thực dân nhưng tâm hồn vẫn sáng ngời lý tưởng, ánh mắt vẫn kiên định hướng về tương lai.
Trước khi bước lên xe quân cảnh, thầy cố quay lại nhìn học trò lần cuối. Giọng thầy nghẹn ngào, nhưng ánh mắt vẫn sáng ngời khí phách: “Thôi Thầy cảm ơn các em đã có lòng tiễn đưa như thế là đủ. Các em hãy nghe Thầy trở về trong trật tự, miễn cố ghi nhớ lấy ngày hôm nay, học tập sao nên người hữu ích cho nhà, cho nước sau này. Đó là các em đã biết ơn và thương Thầy vậy! Thầy thấy không còn gì đáng nói nữa. Cho Thầy gửi lời chào tất cả…”.
Nối Tiếp Lý Tưởng
Thầy giáo Phạm Tuấn Tài mất năm 1937, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho đồng bào, đồng chí. Nhưng lý tưởng cao đẹp và tinh thần bất khuất của thầy vẫn sống mãi, tiếp thêm sức mạnh cho các thế hệ người Việt Nam đứng lên đấu tranh giành lại độc lập tự do cho dân tộc.
Câu chuyện về giờ lên lớp cuối cùng của thầy giáo Phạm Tuấn Tài là minh chứng cho tinh thần yêu nước nồng nàn, bất khuất của thế hệ cha anh đi trước. Giữa muôn vàn khó khăn, thử thách, họ vẫn kiên trung với lý tưởng, sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc. Chính những tấm gương hy sinh cao cả ấy đã tiếp thêm sức mạnh cho thế hệ trẻ hôm nay vững bước trên con đường xây dựng đất nước.
