Tháng 6 năm 1969, giữa lúc cuộc chiến tranh Việt Nam đang diễn ra ác liệt, một ấn phẩm của Mỹ đã tạo nên cú sốc lớn trong lòng công chúng. Đó là tạp chí LIFE số ra ngày 27 tháng 6, với trang bìa gây ám ảnh: hình ảnh một người lính trẻ và dòng chữ “Gương mặt của những người Mỹ chết ở Việt Nam: Con số tử vong trong một tuần”.
Người lính trẻ trên trang bìa là Charles Edward Gearing, 20 tuổi, gương mặt mang đầy vẻ từng trải của người lính dày dạn sa trường. Gearing bị bắt lính sau khi tốt nghiệp trung học, anh hy sinh do trúng đạn pháo tại Quảng Tín, Việt Nam vào ngày 19/5/1969. Câu chuyện của Gearing chỉ là một trong số 242 câu chuyện được tạp chí LIFE kể lại trong số báo đặc biệt này.
Hàng trăm gương mặt, một nỗi đau chung
Bên trong ấn phẩm là 11 trang khổ rộng, nơi hình ảnh và tên tuổi của 242 lính Mỹ hy sinh trong vòng 7 ngày được tạp chí LIFE lần lượt công bố. Phần lớn trong số họ là những chàng trai trẻ, tuổi đời mới mười tám đôi mươi, với nụ cười rạng rỡ trong những bức ảnh đời thường do gia đình cung cấp. Gương mặt họ, khi còn là học sinh trung học với bộ đồng phục và cà vạt, khi là những thanh niên với mái tóc cắt ngắn, đeo kính râm, hay những chàng trai trong trang phục áo phông và mũ lũa trong ngày tốt nghiệp, đều toát lên sự hồn nhiên, vô tư của tuổi trẻ.
Sự tương phản đến nhói lòng giữa những bức ảnh đời thường tràn đầy sức sống và sự thật phũ phàng về cái chết của họ đã tạo nên sức lay động mạnh mẽ trong lòng người đọc. Mỗi bức ảnh, mỗi cái tên, mỗi độ tuổi được liệt kê đều như một lời khẳng định về sự tàn khốc của chiến tranh, về những tổn thất mà nước Mỹ phải gánh chịu.
Tiếng nói phản chiến thức tỉnh lương tri
Số báo đặc biệt của tạp chí LIFE đã tạo nên một làn sóng phản ứng mạnh mẽ trong xã hội Mỹ. Nhiều người bày tỏ sự đồng cảm sâu sắc với những người lính đã khuất và gia đình họ, đồng thời lên án sự tàn bạo, vô nghĩa của chiến tranh.
“Bài báo của tạp chí là tuyên bố hùng hồn đầy ý nghĩa về sự lãng phí và ngu xuẩn của cuộc chiến tranh (Việt Nam)”, một độc giả từ California viết. Một vị đại úy lính thủy đánh bộ Mỹ khác chia sẻ: “Chắc chắn những thanh niên chết thảm thương này cao thượng hơn nhiều so với chính sách đối ngoại mà họ phải bảo vệ”.
Không chỉ dừng lại ở sự thương cảm, nhiều người còn bày tỏ sự phẫn nộ, cho rằng tạp chí LIFE đã quá chậm trễ khi để con số thương vong của Mỹ lên đến hàng chục ngàn người mới quyết định công bố những hình ảnh này.
Bài học lịch sử còn nguyên giá trị
Hành động của tạp chí LIFE, dù muộn màng, đã góp phần không nhỏ thúc đẩy phong trào phản chiến tại Mỹ. Những hình ảnh và những câu chuyện về những người lính trẻ tuổi hy sinh trong cuộc chiến phi nghĩa đã thức tỉnh lương tri của người dân Mỹ, khiến họ nhận ra bộ mặt thật của chiến tranh và khao khát hòa bình.
Bài học từ trang bìa tạp chí LIFE năm 1969 vẫn còn nguyên giá trị trong thế giới ngày nay. Đó là lời cảnh tỉnh về sự tàn khốc của chiến tranh, về giá trị của hòa bình và trách nhiệm của mỗi người trong việc xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.
