Tháng 5/1975, khi tiếng súng cuối cùng của cuộc chiến tranh Việt Nam vừa dứt, một cuộc di cư lịch sử đã diễn ra. Hàng ngàn người dân miền Nam Việt Nam, mang theo hy vọng mong manh về một cuộc sống mới, đã lên tàu, lên máy bay, rời khỏi quê hương trong sự hỗn loạn và tuyệt vọng. Hành trình của họ là bức tranh phản ánh rõ nét những mất mát, đau thương và cả những tia hy vọng le lói trong thời khắc lịch sử đầy biến động.
Bài viết này, dựa trên các tư liệu từ Tạp chí TIME số ra ngày 12/5/1975, sẽ đưa bạn đọc trở về thời điểm ấy, chứng kiến những khoảnh khắc xúc động và đầy thử thách của những người tị nạn Việt Nam đầu tiên đặt chân lên đất Mỹ.
Bìa Tạp chí Time ngày 12/5/1975, số báo đặc biệt về sự kiện sụp đổ của chính quyền Sài Gòn.
Mệt mỏi sau hành trình dài đằng đẵng, những người tị nạn bước xuống xe buýt, đặt chân đến Trại Pendleton ở Nam California, điểm dừng chân đầu tiên của họ trên đất Mỹ. Khuôn mặt họ hằn in dấu vết của sự mệt mỏi, lo âu và cả những giọt nước mắt kìm nén. Trong số đó có những tiểu thương, quan chức, những người vợ cố gắng giấu đi nỗi buồn trong ánh mắt, và cả những đứa trẻ ngơ ngác trước khung cảnh xa lạ.
Họ được cung cấp những vật dụng thiết yếu: nệm, khăn trải giường, đồ dùng vệ sinh, dép và một thanh kẹo. Bên trong những căn lều bạt dựng vội, họ được phép trút bỏ những gánh nặng tâm lý chất chứa bấy lâu. Những cái ôm, những giọt nước mắt lăn dài trên má, là minh chứng rõ nét cho sự giải thoát sau bao ngày tháng sống trong sợ hãi và bất định.
Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ dựng lều ở Trại Pendleton để đón người tị nạn từ miền Nam Việt Nam. Ảnh: UPI
Cảnh tượng tương tự cũng diễn ra tại Trại Chaffee ở Arkansas và Căn cứ Không quân Eglin ở Florida, nơi tiếp nhận hàng ngàn người tị nạn khác. Cuộc sống mới ở Mỹ mở ra với những thủ tục nhập cư có phần xa lạ và lạnh lùng: kiểm tra y tế, lấy dấu vân tay, cấp thẻ An sinh Xã hội, kiểm tra kỹ năng, phỏng vấn… Đặc biệt, việc tìm kiếm người bảo lãnh trở thành chìa khóa then chốt, bởi nếu không có, họ sẽ không thể rời khỏi trại.
Sự xuất hiện ồ ạt của người tị nạn đã khiến chính quyền Mỹ trở tay không kịp. Nguồn lực hạn hẹp, sự thiếu chuẩn bị và cả những bất cập trong khâu tổ chức khiến quá trình tiếp nhận và xử lý hồ sơ diễn ra chậm chạp, gây khó khăn cho cả người tị nạn lẫn chính quyền.
Người tị nạn Việt Nam ở Căn cứ Không quân Eglin, California. Ảnh: Frank Sikora
Trong dòng người di cư ấy, mỗi cá nhân đều mang trong mình những câu chuyện riêng. Có người ra đi với hai bàn tay trắng, có người phải bỏ lại sau lưng sự nghiệp, gia sản và những mối quan hệ thân thiết. Nỗi đau mất mát, nỗi lo sợ về tương lai bất định, tất cả tạo nên bức tranh u ám về cuộc sống của những người tị nạn.
Dẫu vậy, giữa những khó khăn bộn bề, tia hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn vẫn le lói. Giống như những cộng đồng nhập cư trước đó, người Việt Nam với bản tính cần cù, siêng năng và tinh thần vượt khó, được kỳ vọng sẽ hòa nhập và tạo dựng cuộc sống mới thành công trên đất Mỹ.
