Đông Nam Á, vùng đất trù phú và đa dạng về văn hóa, từ lâu đã là ngôi nhà của nhiều nền văn minh rực rỡ. Dấu ấn của con người trên mảnh đất này đã in hằn từ thuở hồng hoang, khi những người hiện đại đầu tiên đặt chân đến đây, mở ra một chương mới trong lịch sử loài người. Hành trình ngược dòng thời gian, khám phá dấu tích của người cổ Đông Nam Á là cuộc phiêu lưu đầy hấp dẫn, hé lộ những bí ẩn về nguồn gốc và quá trình tiến hóa của con người trên mảnh đất này.
Sundaland – Cái Nôi Của Người AustroAsiatic Và Austronesian
Hơn 60.000 năm trước, khi những tảng băng hà vẫn còn bao phủ một phần lớn Trái đất, Đông Nam Á hiện ra với một diện mạo hoàn toàn khác. Vùng biển nông, trải dài từ mũi Cà Mau, vịnh Thái Lan đến các eo biển giữa Sumatra, Borneo và Java, được gọi là thềm Sunda, lúc bấy giờ vẫn còn là một vùng đất liền rộng lớn. Các hòn đảo lớn như Sumatra, Java, Borneo, Bali… đều gắn kết với lục địa châu Á, tạo thành một vùng đất rộng lớn có tên gọi là Sundaland.
Hình ảnh mô phỏng Sundaland, vùng đất liền rộng lớn kết nối Đông Nam Á lục địa với các đảo lớn trong quá khứ.
Sự tồn tại của Sundaland được chứng minh qua nhiều bằng chứng địa chất và khảo cổ. Nổi bật là sự phân bố tương đồng của các loài động vật trên các vùng ở Đông Nam Á. Tê giác một sừng (Rhinoceros sondaicus), trước đây từng sinh sống ở vùng rộng lớn từ Miến Điện, Thái Lan, Việt Nam, Campuchia, bán đảo Mã Lai, Sumatra và Java. Ngày nay, do môi trường sống bị thu hẹp, chúng chỉ còn tồn tại ở Java và một số ít tại khu vực rừng quốc gia Nam Cát Tiên, Lâm Đồng, Việt Nam.
Tương tự, loài orangutan (“người rừng”) hiện diện ở rừng nhiệt đới Sumatra và Borneo, cho thấy sự di chuyển tự do của chúng trong quá khứ khi hai hòn đảo này còn liền kề với lục địa. Sự tương đồng về loài cá ở sông Kapuas (phía Tây Borneo) và các sông phía Đông Sumatra cũng củng cố thêm giả thuyết về một dòng chảy chung nối liền hai hòn đảo này trong quá khứ.
Sundaland là cầu nối quan trọng cho phép người cổ di cư từ Đông Nam Á đến Úc châu từ rất sớm, cách đây hơn 50.000 năm. Người thổ dân Úc hiện nay được xem là một trong những nhóm người cổ xưa nhất thế giới, mang trong mình những đặc điểm di truyền độc đáo.
Văn Hóa Hòa Bình – Nền Tảng Của Nền Văn Minh Đông Nam Á
Khoảng 20.000 đến 10.000 năm trước, khi kỷ băng hà dần kết thúc, mực nước biển dâng cao, chia cắt Sundaland thành các đảo riêng biệt như ngày nay. Tuy nhiên, trước đó, vùng đất này đã chứng kiến sự xuất hiện của một nền văn hóa đặc trưng, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của con người – Văn hóa Hòa Bình.
Được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1933 bởi nhà khảo cổ học người Pháp M. Colani tại các hang động ở tỉnh Hòa Bình, Việt Nam, Văn hóa Hòa Bình đại diện cho một giai đoạn phát triển quan trọng của người tiền sử ở Đông Nam Á.
Đặc trưng của Văn hóa Hòa Bình là kỹ thuật chế tác công cụ đá đơn giản, được gọi là “dụng cụ đá sỏi dẻo”. Những công cụ này, mặc dù thô sơ, nhưng thể hiện sự khéo léo và khả năng thích nghi của con người thời kỳ này. Bên cạnh đó, người Hòa Bình còn biết tận dụng nguồn thức ăn từ tự nhiên, săn bắn, hái lượm và đánh bắt cá.
Người Hòa Bình – Ai Là Chủ Nhân Thật Sự?
Vậy, ai là những người đã tạo nên Văn hóa Hòa Bình rực rỡ? Mặc dù chưa có câu trả lời chính xác, nhưng nhiều bằng chứng khảo cổ và nhân chủng học cho thấy người Hòa Bình có mối liên hệ mật thiết với người thổ dân Úc ngày nay, cũng như các nhóm người Negrito như người Semang, Aeta, Boloven ở Malaysia và Philippines.
Hình ảnh người Hòa Bình có thể được tái hiện qua những nét đặc trưng của người thổ dân Úc: Làn da sẫm màu, tóc xoăn, tầm vóc thấp bé. Họ là những người thiện nghệ trong việc săn bắn, hái lượm, thích nghi giỏi với điều kiện sống trong rừng rậm.
Khép Lại Một Chương, Mở Ra Một Kỷ Nguyên Mới
Biển tiến vào cuối kỷ băng hà, dù đã chia cắt Sundaland, nhưng không thể nhấn chìm hoàn toàn những giá trị văn hóa mà người cổ đã tạo dựng. Văn hóa Hòa Bình, với những nét đặc trưng riêng biệt, đã trở thành nền tảng cho sự hình thành và phát triển của nhiều nền văn hóa bản địa độc đáo sau này ở Đông Nam Á.
Sự biến đổi khí hậu, dù là thách thức, nhưng cũng là động lực thúc đẩy con người thay đổi để thích nghi. Sau thời kỳ biển tiến, bước sang thiên niên kỷ mới, Đông Nam Á bước vào thời đại đồ đồng với sự xuất hiện của Văn hóa Đông Sơn, đánh dấu một bước tiến mới trong lịch sử khu vực.
