Một bức ảnh chụp phong cảnh huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái.
Nội dung
Vuyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái, được thành lập ngày 1/3/1965 theo Quyết định số 117-CP. Hành trình hình thành và phát triển của huyện trải qua hơn hai thập kỷ với nhiều lần sáp nhập, chia tách và đổi tên các đơn vị hành chính cấp xã. Bài viết này sẽ điểm lại những dấu mốc quan trọng trong quá trình xây dựng huyện Văn Yên, từ những ngày đầu thành lập cho đến cuối thế kỷ XX.
Quá Trình Thành Lập và Điều Chỉnh Địa Giới Hành Chính
Huyện Văn Yên ban đầu bao gồm 6 xã của huyện Văn Bàn và 19 xã của huyện Trấn Yên, cùng tỉnh Yên Bái. Cụ thể, 6 xã từ Văn Bàn là Đông An, Lâm Giang, Lang Thíp, Châu Quế Hạ, Châu Quế Thượng và Phong Dụ. Xã Phong Dụ sau đó được chia thành 3 xã nhỏ hơn là Phong Dụ Thượng, Phong Dụ Hạ và Xuân Tầm theo Quyết định số 44-NV ngày 17/2/1965 của Bộ Nội vụ. 19 xã từ Trấn Yên bao gồm An Bình, Đại Sơn, Đông Cuông, Hoàng Thắng, Mậu Đông, Quang Minh, Xuân Ái, Yên Hợp, Yên Hưng, Đoàn Kết, Yên Thành, Đồng Tâm, Đại Đồng, Nhất Trí, Xuân Lợi, Minh Đông, Mỏ Vàng, Mậu A và Yên Phú. Cũng trong năm 1965, theo Quyết định 125-NV ngày 3/4 của Bộ Nội vụ, 5 xã được đổi tên: Đoàn Kết thành Ngòi A, Yên Thành thành Yên Thái, Đồng Tâm thành Tân Hợp, Đại Đồng thành Đại Phác, và Nhất Trí thành Viễn Sơn.
Quá trình điều chỉnh địa giới hành chính tiếp tục diễn ra trong những năm tiếp theo. Năm 1967, xã Đại Phác được chia thành hai xã: An Thịnh và Đại Phác. Đến năm 1973, xã Xuân Lợi và Minh Đông bị giải thể, các thôn của hai xã này được sáp nhập vào các xã lân cận. Năm 1986, xã Mỏ Vàng được chia thành hai xã Mỏ Vàng và Nà Hẩu. Một sự thay đổi quan trọng diễn ra vào năm 1987 khi xã Mậu A được chia tách để thành lập thị trấn Mậu A, trở thành huyện lỵ của Văn Yên. Phần diện tích còn lại của xã Mậu A được sáp nhập vào xã Mậu Đông.
Văn Yên Vào Cuối Thế Kỷ XX
Sau hơn hai thập kỷ với nhiều thay đổi, đến năm 1994, huyện Văn Yên ổn định với 26 xã và 1 thị trấn. Dữ liệu thống kê tính đến ngày 1/7/1994 cho thấy bức tranh tổng quan về diện tích, dân số, phân bố đất đai cho từng đơn vị hành chính. Tổng diện tích toàn huyện là 136.307 ha, với 16.839 hộ nông nghiệp và 89.753 nông dân. Diện tích đất thổ cư chỉ chiếm khoảng 1% tổng diện tích tự nhiên.
Điều Kiện Tự Nhiên và Tài Nguyên
Văn Yên nằm ở vị trí địa lý đặc biệt, có địa hình đa dạng và phức tạp, cao dần từ đông sang tây và từ nam lên bắc. Sông Thao chảy qua chia huyện thành hai phần không đều nhau, tạo nên hệ thống thủy văn phong phú với nhiều sông, suối. Khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhiều nắng, mưa, nhiệt độ cao, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của cây trồng. Văn Yên cũng sở hữu nguồn tài nguyên khoáng sản đa dạng, bao gồm vàng, đồng, sắt và graphit. Đất đai màu mỡ, thích hợp cho nhiều loại cây trồng như lúa, mía, chè, quế.
Phát Triển Kinh Tế – Xã Hội
Nền kinh tế của Văn Yên dựa chủ yếu vào sản xuất nông – lâm nghiệp. Cuối thế kỷ XX, diện tích gieo trồng lương thực hàng năm đạt khoảng 10.000 ha, sản lượng lúa đạt 2-2,2 vạn tấn. Bên cạnh lúa, huyện còn trồng nhiều loại cây khác như ngô, khoai lang, sắn, đậu, mía, chè, cà phê, các loại cây ăn quả, và đặc biệt là quế. Chăn nuôi cũng là một ngành kinh tế quan trọng.
Quá trình đô thị hóa và phát triển cụm công nghiệp.
Hình ảnh minh họa quá trình phát triển đô thị ở Yên Bái.
Sự phát triển kinh tế của Văn Yên cũng thể hiện qua việc hình thành các khu và cụm công nghiệp. Đến nay, huyện có khu công nghiệp phía bắc Văn Yên và hai cụm công nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển công nghiệp và dịch vụ. Cây quế được coi là cây trồng chủ lực, có giá trị kinh tế cao, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế địa phương.
Kết Luận
Hành trình xây dựng huyện Văn Yên là một quá trình dài với nhiều nỗ lực của Đảng, Nhà nước và nhân dân các dân tộc trong huyện. Từ một vùng đất với nền kinh tế tự cung tự cấp, Văn Yên đã từng bước chuyển mình, phát triển nông – lâm nghiệp, hình thành các khu, cụm công nghiệp và định hình cơ cấu kinh tế đa dạng hơn. Những tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên, con người cần cù và truyền thống yêu nước là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của huyện Văn Yên trong tương lai.
