Năm 1946, trong bối cảnh đất nước vừa giành lại độc lập sau gần một thế kỷ dưới ách đô hộ, Việt Nam đứng trước những thách thức chồng chất. Nạn đói hoành hành, tàn dư chiến tranh vẫn còn đó, và nguy cơ tái xâm lược của thực dân Pháp luôn hiện hữu. Giữa muôn trùng khó khăn, Hiệp định Sơ bộ ngày 6/3/1946 ra đời như một tia hy vọng mong manh cho nền hòa bình non trẻ.
Hình ảnh: Điện Biên Phủ, một minh chứng cho sức mạnh của quân và dân Việt Nam.
Hiệp định này, được ký kết giữa đại diện Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, và đại diện Chính phủ Pháp, Jean Sainteny, là một nỗ lực ngoại giao nhằm ngăn chặn xung đột vũ trang giữa hai nước. Nó thể hiện sự nhạy bén chính trị và tầm nhìn chiến lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc đặt cược uy tín của mình để bảo vệ lợi ích dân tộc.
Bối Cảnh Lịch Sử Của Hiệp Định 6/3
Đầu năm 1946, quân Pháp tuy đã quay trở lại Đông Dương, nhưng lực lượng còn mỏng và chủ yếu tập trung ở các đô thị lớn. Tướng Leclerc, chỉ huy quân đội Pháp, nhận thức rõ khó khăn của việc tiến hành chiến tranh trong địa hình rừng núi hiểm trở của Việt Nam. Ông chủ trương tìm kiếm giải pháp chính trị thay vì quân sự, và thúc đẩy việc ký kết hiệp định với Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Phía Việt Nam, sau cuộc tổng tuyển cử tháng 1/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được bầu làm Chủ tịch nước. Dù chính phủ liên hiệp có sự tham gia của các đảng phái khác, nhưng đa số vẫn là đại diện của Việt Minh. Đất nước lúc này kiệt quệ sau nhiều năm chiến tranh, nạn đói lan tràn, đê điều hư hỏng nặng nề. Trước tình hình đó, việc thương lượng với Pháp được xem là giải pháp tối ưu để có thời gian củng cố lực lượng và xây dựng đất nước.
Nội Dung Chính Của Hiệp Định
Hiệp định 6/3/1946 công nhận Việt Nam là một quốc gia tự do, có chính phủ, nghị viện, quân đội và tài chính riêng, nằm trong Liên bang Đông Dương và Khối Liên hiệp Pháp. Pháp đồng ý rút quân khỏi miền Bắc Việt Nam và thay vào đó là quân đội Trung Hoa Dân Quốc của Tưởng Giới Thạch. Một điểm quan trọng nữa là việc tổ chức trưng cầu dân ý tại Nam Bộ để quyết định tương lai của vùng đất này.
Tuy nhiên, Hiệp định 6/3 cũng chứa đựng những điều khoản bất lợi cho Việt Nam. Pháp vẫn duy trì một số quyền lợi kinh tế và quân sự tại Việt Nam. Việc chưa xác định rõ thời gian và cách thức tổ chức trưng cầu dân ý ở Nam Bộ cũng tiềm ẩn nguy cơ xung đột trong tương lai.
Phản Ứng Trong Nước Và Quốc Tế
Hiệp định 6/3/1946 vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ các lực lượng chính trị trong nước. Việt Nam Quốc dân Đảng phản đối việc đàm phán với Pháp, cho rằng đây là sự thỏa hiệp. Để xoa dịu tình hình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mời đại diện của Việt Nam Quốc dân Đảng tham gia ký kết hiệp định.
Việc ký kết Hiệp định 6/3 cũng được xem là một bước đi táo bạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đòi hỏi ông phải đặt cược uy tín của mình để thuyết phục nhân dân. Ông đã khẳng định với Sainteny: “Tôi không thấy hạnh phúc về nó (Tạm ước), về cơ bản là các ông được lợi…”. Trong một cuộc mít tinh lớn tại Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tuyên bố: “Tôi, Hồ Chí Minh, đã cùng với đồng bào chiến đấu cho độc lập của Tổ quốc. Tôi thà chết chứ không bao giờ bán nước”.
Hậu Hiệp Định 6/3 Và Con Đường Hướng Tới Chiến Tranh
Sau khi Hiệp định 6/3 được ký kết, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dẫn đầu phái đoàn sang Pháp để thương thảo chi tiết về việc thực hiện hiệp định. Tuy nhiên, trong thời gian này, Cao ủy Pháp d’Argenlieu đã đơn phương tuyên bố thành lập “Cộng hòa Nam Kỳ”, phá vỡ tinh thần của Hiệp định 6/3. Hành động này đã làm gia tăng căng thẳng giữa hai bên và đẩy Việt Nam vào con đường kháng chiến chống Pháp.
Hội nghị Fontainebleau diễn ra sau đó cũng không đạt được kết quả nào do sự ngoan cố của phía Pháp. Cuối cùng, Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Paris với dự cảm về một cuộc chiến sắp nổ ra.
Kết Luận
Hiệp định Sơ bộ 6/3/1946 là một nỗ lực đáng ghi nhận của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong việc tìm kiếm con đường hòa bình cho đất nước. Tuy nhiên, do sự thiếu thiện chí của phía Pháp, hiệp định này đã không thể ngăn chặn được cuộc chiến tranh kéo dài sau đó. Hiệp định 6/3/1946 là một bài học lịch sử quý báu về nghệ thuật ngoại giao, về sự cần thiết phải kiên định với mục tiêu độc lập dân tộc, đồng thời cũng cho thấy tầm quan trọng của việc lựa chọn đúng thời điểm và đối tác trong quá trình đàm phán.
Tài liệu tham khảo
-
Sách/Tài liệu gốc:
- Việt Nam: Lịch sử và chiến tranh (Vietnam – Warfare and History), Spencer Tucker, NXB University Press of Kentucky, 1999.
- Lịch sử Việt Nam từ 1940 – 1952 (Histoire du Vietnam, 1940 à 1952), Philippe Devillers, NXB AMS Press, 1975.
- Pentagon Papers, Part I. https://assets.documentcloud.org/documents/205503/pentagon-papers-part-i.pdf
- Cương lĩnh Liên Hiệp quốc dân Việt Nam.
-
Nghiên cứu:
- Các bài viết trên website Nghiên cứu Quốc tế. https://nghiencuuquocte.org/
-
Hình ảnh:
- Hình ảnh Điện Biên Phủ từ website Nghiên cứu Quốc tế. https://nghiencuuquocte.org/wp-content/uploads/2016/03/dienbienphu.jpg
-
Chú thích về độ tin cậy: Các nguồn tư liệu được sử dụng đều là các nguồn đáng tin cậy, bao gồm sách, tài liệu chính thức và các nghiên cứu học thuật.
