Bảo tàng Trung ương các lực lượng vũ trang Nga tại Moskva không chỉ là nơi lưu giữ hiện vật lịch sử quân sự mà còn là kho tàng văn hóa độc đáo, hé lộ những câu chuyện thú vị về văn học Nga. Tại đây, người xem có thể tìm thấy thông tin về những nhân vật lịch sử có thật, đã trở thành nguồn cảm hứng cho các tác phẩm văn học kinh điển của Nga.
Pavel Vasilevich Makarov – Người trợ tá xuất sắc
Tham mưu trưởng Sư đoàn Markov, tướng N.S. Timanovsky, bên toa tàu của ban tham mưu. Đứng cạnh là chuẩn tướng V.Z. Mai-Maevsky và P.V. Makarov. Bên cạnh là chiếc kính lúp của P.V.Makarov.
Pavel Vasilevich Makarov (1897-1970) là một sĩ quan quân đội Nga, từng tham gia cả hai cuộc chiến tranh thế giới và nội chiến. Ông nổi tiếng với vai trò trợ tá cho tướng V.Z. Mai-Maevsky trong Quân đoàn Tình nguyện Bạch vệ.
Sau khi bị bắt làm tù binh năm 1919, Makarov đã gia nhập Bạch vệ và nhanh chóng trở thành cánh tay phải đắc lực của tướng Mai-Maevsky. Năm 1927, ông xuất bản cuốn hồi ký “Trợ tá cho tướng Mai-Maevsky”, ghi chép lại những trải nghiệm của mình trong cuộc nội chiến. Cuốn hồi ký đã thu hút sự chú ý của các nhà làm phim Liên Xô và trở thành nguồn cảm hứng cho bộ phim truyền hình 5 tập “Адъютант его превосходительства” (Người trợ tá xuất sắc) ra mắt năm 1969.
Hình mẫu của những nhân vật trong “Sông Đông êm đềm”
Tác phẩm “Sông Đông êm đềm” của Mikhail Aleksandrovich Sholokhov là một trong những tiểu thuyết kinh điển của văn học Nga, lấy bối cảnh cuộc nội chiến đầy biến động. Hai nhân vật chính của tác phẩm, Grigory Melekhov và Pavel Kudinov, đều được xây dựng dựa trên hình mẫu ngoài đời thực.
Kharlampy Vasilevich Ermakov – Hình mẫu của Grigory Melekhov
Kharlampy Vasilevich Ermakov (1891-1927).
Kharlampy Vasilevich Ermakov (1891-1927) là một người Cossack sinh ra tại vùng đất ven sông Đông. Tham gia Thế chiến I, ông được trao tặng Huân chương chữ thập Thánh Georgy cho lòng dũng cảm. Khi cuộc nội chiến bùng nổ, Ermakov ban đầu ủng hộ Hồng Quân nhưng sau đó gia nhập Bạch vệ. Ông được biết đến với tài năng quân sự và lòng dũng cảm phi thường.
M.A. Sholokhov đã gặp gỡ và trò chuyện với Ermakov, từ đó xây dựng nên nhân vật Grigory Melekhov trong “Sông Đông êm đềm”. Giống như Ermakov, Grigory Melekhov cũng là một người Cossack bị giằng xé giữa hai phe phái trong cuộc nội chiến. Cả hai nhân vật đều mang trong mình những nét tính cách phức tạp, vừa dũng cảm, nghĩa hiệp, vừa băn khoăn, day dứt trước những biến động của lịch sử.
Pavel Nazarevich Kudinov – Hình mẫu của Pavel Kudinov
Pavel Nazarevich Kudinov (1891-1967).
Pavel Nazarevich Kudinov (1891-1967), cũng là một người Cossack và là bạn chiến đấu của Ermakov trong Quân đoàn sông Đông. Ông là một chỉ huy quân sự tài năng, từng được bầu làm tổng tư lệnh Quân đội Nổi loạn trong cuộc nổi dậy Veshensky.
Sau khi Bạch vệ thất bại, Kudinov phải sống lưu vong ở nước ngoài. Ông qua đời trong một tai nạn đường sắt thương tâm vào năm 1967. Nhân vật Pavel Kudinov trong “Sông Đông êm đềm” được xây dựng dựa trên chính con người Kudinov, một người Cossack kiên cường, trung thành với lý tưởng của mình.
Ivan Antonovich Kochubey – Người anh hùng trong lịch sử và văn học
I.A. Kochubey cùng vợ là Agrippina Ivanovna Sementsova. Trấn Aleksandro-Nevsky, 1913.
Ivan Antonovich Kochubey (1893-1919) là một anh hùng của cuộc nội chiến, được biết đến với lòng dũng cảm và tài năng quân sự xuất chúng. Xuất thân từ gia đình Cossack nghèo, ông tham gia Thế chiến I và được trao tặng Huân chương chữ thập Thánh Georgy.
Trong cuộc nội chiến, Kochubey gia nhập Hồng Quân và nhanh chóng trở thành một chỉ huy kỵ binh tài ba. Ông đã lập nhiều chiến công hiển hách, góp phần quan trọng vào chiến thắng của Hồng Quân ở mặt trận Kuban. Tên tuổi của ông được lưu truyền trong nhiều tác phẩm văn học và phim ảnh, trở thành biểu tượng cho lòng dũng cảm và tinh thần chiến đấu của những người con ưu tú của đất nước.
Những nhân vật trong “Con đường đau khổ”
Tác phẩm “Con đường đau khổ” của Aleksey Nikolaevich Tolstoy là một bức tranh toàn cảnh về xã hội Nga trong giai đoạn đầy biến động từ năm 1914 đến 1919. Tác phẩm khắc họa số phận của nhiều tầng lớp nhân dân Nga trong cơn bão lịch sử, trong đó có những nhân vật lịch sử có thật như Ivan Sorokin, Dmitri Zhloba và Nestor Makhno.
Ivan Lukich Sorokin – Nhà lãnh đạo đầy tranh cãi
Ivan Lukich Sorokin (1884-1918).
Ivan Lukich Sorokin (1884-1918) là một nhân vật quân sự và chính trị nổi tiếng trong cuộc nội chiến Nga. Xuất thân là sĩ quan Cossack, ông đã gia nhập Hồng Quân và trở thành một chỉ huy có uy tín.
Sorokin nổi tiếng với tài năng quân sự và vai trò quan trọng trong việc thành lập lực lượng Hồng quân ở Bắc Kavkaz. Tuy nhiên, ông cũng là một nhân vật gây nhiều tranh cãi với những quyết định cứng rắn, độc đoán. Cái chết của Sorokin trong cuộc thanh trừng nội bộ của Hồng Quân đã khép lại cuộc đời của một nhà lãnh đạo tài năng nhưng cũng đầy mâu thuẫn.
Dmitri Petrovich Zhloba – Từ người lính đến vị tướng
Dmitri Petrovich Zhloba (1887-1938).
Dmitri Petrovich Zhloba (1887-1938) là một vị tướng Hồng quân xuất thân từ tầng lớp nông dân. Tham gia Thế chiến I, Zhloba chỉ là một hạ sĩ quan.
Khi cuộc nội chiến bùng nổ, ông đã gia nhập Hồng Quân và nhanh chóng khẳng định tài năng quân sự. Zhloba được biết đến với khả năng chỉ huy chiến đấu, đặc biệt là trong chiến dịch giải vây Tsaritsyn. Tuy nhiên, giống như nhiều tướng lĩnh tài năng khác của Hồng Quân, Zhloba đã trở thành nạn nhân của cuộc Đại thanh trừng dưới thời Stalin.
Nestor Ivanovich Makhno – Nhà cách mạng vô chính phủ
Trong ảnh là Sư trưởng (начальник) Sư đoàn Xô viết Ukraina Zadneprov số 1 P.E. Dybenko và tư lệnh (командир) Lữ đoàn Zadneprov số 3 N.I. Makhno. Mùa xuân 1919.
Nestor Ivanovich Makhno (1888-1934) là một nhà cách mạng vô chính phủ nổi tiếng trong lịch sử Ukraina. Ông lãnh đạo phong trào nông dân chống lại cả Bạch vệ và Hồng Quân trong cuộc nội chiến, tạo dựng một vùng tự trị ngắn ngủi ở Ukraina.
Makhno được biết đến với biệt danh “Bố già”, là biểu tượng cho tinh thần tự do và phản kháng của người nông dân Ukraina. Mặc dù có lúc liên minh với Hồng Quân để chống lại Bạch vệ, Makhno luôn kiên định với lý tưởng vô chính phủ của mình. Sau khi bị Hồng Quân đánh bại, ông phải sống lưu vong và qua đời tại Pháp.
Evgeny Aleksandrovich Shilovsky – Hình mẫu cho hai tác phẩm
E.A. Shilovsky cùng các con trai Evgeny (1921-1957) và Sergey (1926-1977).
Evgeny Aleksandrovich Shilovsky (1889-1952) là một sĩ quan quân đội Nga, từng phục vụ trong cả quân đội Nga hoàng và Hồng Quân. Ông là một người có học thức, từng giảng dạy tại Học viện Quân sự Hồng Quân và giữ chức vụ quan trọng trong quân đội.
Điều đặc biệt là Shilovsky đã trở thành hình mẫu cho hai nhân vật trong hai tác phẩm văn học Nga nổi tiếng: Vadim Roshchin trong “Con đường đau khổ” của A. Tolstoy và người chồng đầu tiên của Margarita trong “Nghệ nhân và Margarita” của M. Bulgakov.
Mikhail Afanasevich Bulgakov và “Nghệ nhân và Margarita”
Elena Sergeevna Bulgkova (Niurenberg, Neelova, Shilovskaya) (1893-1970).
Mikhail Afanasevich Bulgakov (1891-1940) là một trong những nhà văn lớn của văn học Nga thế kỷ 20, nổi tiếng với tiểu thuyết “Nghệ nhân và Margarita”. Tác phẩm là sự kết hợp độc đáo giữa hiện thực và huyền ảo, khắc hoạ bức tranh xã hội Liên Xô dưới thời Stalin và những trăn trở về tình yêu, nghệ thuật, và lẽ sống.
Nhân vật Margarita trong “Nghệ nhân và Margarita” được lấy cảm hứng từ người vợ thứ ba của Bulgakov, Elena Sergeevna Bulgakova (1893-1970). Elena là nguồn cảm hứng lớn lao cho sự nghiệp văn chương của Bulgakov. Bà là người đã gìn giữ và cho xuất bản “Nghệ nhân và Margarita” sau khi Bulgakov qua đời, giúp tác phẩm trở thành một trong những cuốn tiểu thuyết kinh điển của văn học thế giới.
Bia mộ M.A. Bulgakov trong nghĩa trang Novodevichy: E.S. Bulgakova năm 1940 phát hiện ra trong xưởng của nghĩa trang Novodevichy tấm đá bia mộ N.V. Gogol, bị vứt bỏ sau khi người ta dời văn hào vĩ đại sang nghĩa trang Donskoy. Bà mua lại nó và đặt nó lên mộ M.A. Bulgakov. Tại đó khắc dòng chữ “Thầy ơi, hãy che phủ tôi bằng cái áo gang thép của thầy”.*
Yepifan Iovich Kovtyukh – Người anh hùng trong “Cơn lũ thép”
Yepifan Iovich Kovtyukh (1890-1938).
Yepifan Iovich Kovtyukh (1890-1938) là một chỉ huy quân sự xuất sắc của Hồng Quân trong cuộc nội chiến. Xuất thân từ một gia đình nông dân nghèo, ông đã tham gia Thế chiến I và được trao tặng Huân chương chữ thập Thánh Georgy cho lòng dũng cảm.
Trong cuộc nội chiến, Kovtyukh đã gia nhập Hồng Quân và trở thành một chỉ huy sư đoàn tài ba. Ông được biết đến với tài năng chỉ huy và lòng dũng cảm trong các trận đánh bảo vệ Ekaterinodar và đánh đuổi quân Bạch vệ khỏi Kuban.
Kovtyukh chính là hình mẫu cho nhân vật chính trong tiểu thuyết “Cơn lũ thép” (tên tiếng Nga: Железный поток) của nhà văn Aleksandr Serafimovich. Tác phẩm được nhà văn Ngô Tất Tố dịch ra tiếng Việt vào năm 1946. “Cơn lũ thép” khắc họa hình ảnh anh hùng ca về cuộc chiến đấu của Hồng Quân trong cuộc nội chiến, với Kovtyukh là đại diện tiêu biểu cho tinh thần bất khuất và ý chí chiến thắng của những người lính Hồng quân.
Moishe-Yakov Volfovich Vinnitsky – “Mishka Yaponchik”
Bia tưởng niệm “Mishka Yaponchik” tại nơi ông bị giết.
Moishe-Yakov Volfovich Vinnitsky (1891-1919), hay còn gọi là “Mishka Yaponchik” (Misa-người-Nhật), là một nhân vật nổi tiếng trong thế giới ngầm Odessa đầu thế kỷ 20. Ông là thủ lĩnh của một băng cướp khét tiếng, nhưng cũng được biết đến với lòng hào hiệp và tinh thần nghĩa hiệp.
Trong thời kỳ nước ngoài can thiệp, Mishka Yaponchik đã thành lập một trung đoàn chiến đấu chống lại Bạch vệ, góp phần bảo vệ Odessa. Tuy nhiên, sau đó ông bị Hồng Quân xử bắn vì tội cướp bóc và đào ngũ.
Nikolai Aleksandrovich Shchors – Huyền thoại về người anh hùng trẻ tuổi
Nikolai Aleksandrovich Shchors (1895-1919).
Nikolai Aleksandrovich Shchors (1895-1919) là một chỉ huy quân sự kiệt xuất của Hồng Quân trong cuộc nội chiến. Ông được biết đến với tài năng quân sự, lòng dũng cảm và tinh thần hy sinh cao cả. Shchors đã hy sinh trong khi chiến đấu chống lại quân đội Ba Lan khi mới 24 tuổi.
Sau khi qua đời, Shchors trở thành một huyền thoại, là biểu tượng cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Tên tuổi của ông được lưu truyền trong nhiều tác phẩm văn học, âm nhạc và điện ảnh. Bộ phim “Shchors” của đạo diễn Aleksandr Dovzhenko và bài hát “Bài hát về Shchors” của nhạc sĩ Matvey Blanter đã góp phần khắc sâu hình ảnh người anh hùng trẻ tuổi trong lòng công chúng.
Aleksandr Vasilevich Kolchak – Từ nhà khoa học đến nhà độc tài
Đô đốc A.V. Kolchak cùng A.V. Timiriova và các bạn của bà. Phía sau là chánh tùy viên quân sự Anh ở Nga, tướng Noks. Omsk, 1919.
Aleksandr Vasilevich Kolchak (1873-1920) là một nhân vật lịch sử gây nhiều tranh cãi. Ông là một nhà khoa học, nhà thám hiểm Bắc Cực tài năng, từng là đô đốc trong Hải quân Nga hoàng.
Trong cuộc nội chiến, Kolchak trở thành nhà lãnh đạo của phong trào Bạch vệ, tự xưng là “Người cai trị tối cao của nước Nga”. Chính quyền của Kolchak được các cường quốc phương Tây ủng hộ, nhưng cuối cùng đã thất bại trước Hồng Quân. Kolchak bị bắt và bị xử bắn vào năm 1920.
Những câu chuyện lịch sử đầy xúc động
Bảo tàng Trung ương các lực lượng vũ trang Nga không chỉ lưu giữ những hiện vật, hình ảnh, mà còn là nơi lưu giữ những câu chuyện lịch sử đầy xúc động về tình yêu, lòng dũng cảm, sự hy sinh và mất mát trong thời chiến.
Bức thư của L. Dashevskaya gửi em trai Piotr, những kỷ vật của Vasily Ivanovich Chapaev, hay câu chuyện về Kirill Prokofievich Orlovsky – người anh hùng cụt cả hai tay, đều là những minh chứng cho tinh thần bất khuất, lòng yêu nước nồng nàn và tình cảm cao đẹp của con người trong những giai đoạn lịch sử đầy biến động.
Chính ủy đơn vị quân y của Sư đoàn Thép số 24, L. Dashevskaya, và em trai Piotr.
Bảo tàng Trung ương các lực lượng vũ trang Nga là điểm đến không thể bỏ qua đối với những ai muốn tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và con người Nga. Nơi đây không chỉ đơn thuần trưng bày hiện vật mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giúp chúng ta hiểu hơn về một giai đoạn lịch sử đầy biến động và ý nghĩa của nước Nga.
