Từ con số không, giữa bối cảnh đất nước vừa giành được độc lập sau gần một thế kỷ bị thực dân Pháp đô hộ, nền ngoại giao non trẻ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã được khai sinh. Một trong những dấu mốc quan trọng nhất chính là sự ra đời của Bộ Ngoại giao vào ngày 28/8/1945. Đặc biệt hơn, trong những ngày đầu đầy cam go và thử thách (từ 28/8/1945 đến 2/3/1946 và từ tháng 11/1946 đến tháng 3/1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trực tiếp kiêm nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, đặt nền móng cho hoạt động ngoại giao của nước Việt Nam độc lập.
Bộ Ngoại giao thời kỳ đầu: Vượt khó khăn, kiến tạo nền móng
Việt Nam, từ một thuộc địa không có tiếng nói trên trường quốc tế, nay đứng trước trọng trách xây dựng bộ máy chính quyền, trong đó có Bộ Ngoại giao. Khởi đầu với chỉ khoảng 20 cán bộ, nhân viên, bao gồm những cán bộ cách mạng dày dạn kinh nghiệm và đội ngũ trí thức trẻ tài năng thông thạo các ngôn ngữ Pháp, Anh, Hoa, Nga, Bộ Ngoại giao đã từng bước hình thành và phát triển. Cơ cấu tổ chức ban đầu gồm ba bộ phận chính: Tổng Thư ký, Ban Tham nghị và Văn phòng, hoạt động dưới sự chỉ đạo sát sao của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Luật gia Nguyễn Văn Lưu đảm nhiệm vai trò Tổng Thư ký, kết nối và điều phối công việc của Bộ.
Ban Tham nghị, với bốn thành viên là những nhà cách mạng và khoa học lỗi lạc, đóng vai trò tư vấn và hoạch định chiến lược đối ngoại. Ông Tạ Quang Bửu phụ trách quan hệ với Anh và Mỹ, hai cường quốc có ảnh hưởng lớn trên thế giới. Ông Bùi Lâm, một trí thức am hiểu sâu sắc nước Pháp, được giao phụ trách quan hệ với chính quốc cũ. Ông Nguyễn Đức Thụy đảm nhiệm quan hệ với Trung Hoa Quốc dân Đảng, một nước láng giềng quan trọng. Cuối cùng, ông Trần Đình Long phụ trách quan hệ với Liên Xô, đồng thời giải quyết các vấn đề phức tạp liên quan đến hoạt động đối ngoại ở địa phương. Cả ông Bùi Lâm và Trần Đình Long đều là những cán bộ cách mạng từng hoạt động tại Pháp và sau đó được cử sang học tập tại Liên Xô trong những năm 1930. Đáng tiếc, ông Trần Đình Long đã bị Trung Hoa Quốc dân Đảng bắt cóc và sát hại, trở thành liệt sĩ đầu tiên của ngành Ngoại giao Việt Nam. Sự hy sinh của ông càng khẳng định những khó khăn và nguy hiểm mà các nhà ngoại giao Việt Nam phải đối mặt trong thời kỳ đầu kiến quốc.
Từ “con số không” đến những bước tiến đầu tiên
Dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bộ Ngoại giao đã vượt qua muôn vàn khó khăn để thiết lập quan hệ ngoại giao với các nước, khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Từ việc tuyển chọn và đào tạo cán bộ, xây dựng cơ cấu tổ chức, đến việc hoạch định chính sách đối ngoại, tất cả đều được thực hiện trong điều kiện thiếu thốn về vật chất và nguồn nhân lực. Tuy nhiên, với tinh thần quyết tâm và lòng yêu nước nồng nàn, những nhà ngoại giao đầu tiên của Việt Nam đã đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của ngành ngoại giao sau này.
Kết luận: Di sản ngoại giao của Hồ Chí Minh
Sự nghiệp ngoại giao của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ thể hiện ở việc thành lập và lãnh đạo Bộ Ngoại giao trong những ngày đầu đầy gian khó, mà còn ở tầm nhìn chiến lược và tư duy ngoại giao sắc bén của Người. Chính Người đã đặt nền móng cho đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển của Việt Nam, một đường lối vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Tinh thần kiên cường, bất khuất và khát vọng hòa bình của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn mãi là nguồn cảm hứng cho các thế hệ cán bộ ngoại giao Việt Nam tiếp tục phấn đấu vì lợi ích quốc gia, dân tộc.
Tài liệu tham khảo
- Không có tài liệu tham khảo được cung cấp trong bài viết gốc.
