Cuối tháng 4/1975, lá cờ Cộng hòa trên nóc Dinh Độc Lập bị hạ xuống, đánh dấu sự kết thúc của Chiến tranh Việt Nam và sự sụp đổ của chính quyền Việt Nam Cộng hòa (VNCH). Sự kiện này đã khép lại một chương đầy biến động trong lịch sử Việt Nam và để lại nhiều câu hỏi còn bỏ ngỏ, đặc biệt là vai trò của Hoa Kỳ – đồng minh chủ chốt của VNCH. Cuộc phỏng vấn của BBC với Frank Snepp, cựu phân tích gia chiến lược của CIA tại miền Nam Việt Nam, đã hé lộ một phần câu chuyện này, xoay quanh khái niệm “Khoảng Cách Coi Được” (Decent Interval).
“Decent Interval”: Thoát khỏi Vũng Lầy Xấu Hổ
Theo Frank Snepp, việc “bỏ rơi” VNCH bắt đầu từ Henry Kissinger, Ngoại trưởng Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Richard Nixon và Gerald Ford. Kissinger, theo Snepp, đã đặt lợi ích chính trị lên trên cam kết với đồng minh. Mục tiêu của ông là rút Hoa Kỳ khỏi cuộc chiến một cách “danh dự”, tránh bị dư luận trong nước chỉ trích vì sự thất bại của VNCH.
Hình: Frank Snepp trên nóc Toà Đại sứ Hoa Kỳ (cũ) tại Sài Gòn trước ống kính phóng viên BBC của Anh.
Chiến lược “Decent Interval” được hình thành từ năm 1971, khi Kissinger gặp Chu Ân Lai để chuẩn bị cho chuyến thăm Trung Quốc của Nixon. Kissinger đã cam kết với Trung Quốc rằng Hoa Kỳ sẽ không can thiệp quân sự trở lại Việt Nam sau khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Điều này đồng nghĩa với việc mặc nhiên chấp nhận sự sụp đổ của miền Nam, miễn là nó diễn ra sau một “khoảng thời gian coi được” để Hoa Kỳ không bị quy trách nhiệm.
Bằng Chứng Từ Những Cuốn Băng Bí Mật
Snepp khẳng định những thông tin này dựa trên các đoạn ghi âm bí mật của Nixon tại Nhà Trắng, được công bố nhiều năm sau đó. Những cuốn băng này đã ghi lại các cuộc trò chuyện giữa Nixon và Kissinger, cho thấy họ đã tính toán đến việc “bỏ rơi” VNCH ngay từ năm 1972, trong quá trình đàm phán Hiệp định Paris. Họ tin rằng chỉ cần duy trì tình hình đến sau cuộc bầu cử tổng thống, dư luận sẽ không còn quan tâm đến số phận của Việt Nam.
Việc Hoa Kỳ chấp nhận để lại lực lượng Bắc Việt tại miền Nam sau Hiệp định Paris là một bằng chứng rõ ràng cho chiến lược này. Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu chỉ biết được sự thật này nhờ thông tin từ Võ Văn Ba, một điệp viên hai mang làm việc cho cả CIA và VNCH. Sự việc này càng làm rõ hơn ý đồ của Hoa Kỳ trong việc rút lui khỏi Việt Nam bất chấp hậu quả đối với đồng minh.
Nixon và Kissinger: Bộ Đôi Định Mệnh
Nixon và Kissinger, với lời hứa đưa Hoa Kỳ ra khỏi cuộc chiến, đã cùng nhau xây dựng chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”. Tuy nhiên, chính sách này đã thất bại vì quân đội VNCH không đủ mạnh để tự chiến đấu khi thiếu sự yểm trợ của Hoa Kỳ. Thêm vào đó, việc thực hiện “Việt Nam hóa” quá muộn, khi quân đội VNCH vẫn còn mang nặng tư duy chiến thuật của Pháp, đã khiến họ không thể đối phó hiệu quả với chiến thuật du kích của đối phương.
Sai Lầm Của Hoa Kỳ và Nguyên Nhân Thất Bại Của VNCH
Snepp cũng chỉ ra một sai lầm khác của Hoa Kỳ: không tận dụng cơ hội để gây áp lực lên miền Bắc bằng cách dội bom các con đê ở Hà Nội vào năm 1969, khi quân Bắc Việt đang suy yếu sau Tết Mậu Thân. Theo Snepp, việc này có thể đã làm thay đổi cục diện cuộc chiến, nhưng Hoa Kỳ đã không làm vì lo ngại thương vong cho dân thường.
Hình: Frank Snepp chia sẻ với phóng viên BBC.
Bên cạnh những yếu tố bên ngoài, sự sụp đổ của VNCH còn do những nguyên nhân nội tại. Tham nhũng, hệ thống hậu cần yếu kém, và sự thiếu quyết đoán của giới lãnh đạo quân sự đã khiến quân đội VNCH không thể tận dụng hiệu quả nguồn viện trợ từ Hoa Kỳ.
Kết Luận: Một Câu Hỏi Phức Tạp
Câu hỏi “Hoa Kỳ có bỏ rơi VNCH hay không?” vẫn là một vấn đề gây tranh cãi. Theo Snepp, câu trả lời là “có”, nhưng sự sụp đổ của VNCH không chỉ đơn giản là do sự “phản bội” của Hoa Kỳ. Nhiều yếu tố phức tạp, cả bên ngoài lẫn bên trong, đã dẫn đến kết cục bi thảm này. Chiến lược “Decent Interval” của Kissinger và Nixon chỉ là một mảnh ghép trong bức tranh lịch sử đầy phức tạp của Chiến tranh Việt Nam. Bài học rút ra từ sự kiện này là sự cần thiết của việc đánh giá đa chiều các sự kiện lịch sử và tầm quan trọng của việc cân nhắc kỹ lưỡng hậu quả của các quyết định chính trị.
Tài liệu tham khảo:
- Nguồn: BBC Việt ngữ (https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-59610232)
- Sách: Decent Interval, Frank Snepp.
