Cuối thế kỷ 13, đầu thế kỷ 14, vận mệnh đất nước gắn liền với cuộc đời của một người con gái, Huyền Trân công chúa. Câu chuyện về nàng, về cuộc hôn nhân chính trị và hành trình trở về đầy gian truân, đã in đậm dấu ấn trong lịch sử dân tộc. Bên cạnh đó, mối oan tình với Trần Khắc Chung, vị tướng tài ba nhà Trần, lại là một áng mây mù chưa được vén tỏ, để lại nhiều tranh luận qua bao thế hệ.
Nội dung bài viết
Cuộc Hôn Nhân Vì Đại Nghiệp
Năm 1293, Thái thượng hoàng Trần Nhân Tông trong chuyến hành hương đến vương quốc Chiêm Thành đã hứa gả Huyền Trân công chúa cho vua Chiêm là Chế Mân. Đây là một quyết định mang tính chiến lược, nhằm ổn định biên giới phía Nam, tạo điều kiện cho Đại Việt tập trung đối phó với mối đe dọa từ phương Bắc. Năm 1306, sau khi Hoàng hậu Chiêm Thành qua đời, Chế Mân dâng hai châu Ô, Lý làm sính lễ cầu hôn Huyền Trân. Dù nhiều ý kiến phản đối, cuộc hôn nhân vì đại cục vẫn được tiến hành. Huyền Trân công chúa, khi ấy mới đôi mươi, gạt nước mắt chia tay quê hương, lên đường về phương Nam xa lạ.
Hình tượng Công chúa Huyền Trân
Mối Tình Chớm Nở, Nhanh Chóng Lụy Tàn?
Tương truyền, trước khi về Chiêm Thành, công chúa Huyền Trân đã gặp gỡ và nảy sinh tình cảm với Trần Khắc Chung, vị tướng trẻ tuổi, tài ba. Câu chuyện tình yêu dang dở này được dân gian truyền tụng với nhiều tình tiết lãng mạn nhưng cũng nhuốm màu bi thương. Theo một số dị bản, Khắc Chung là thầy dạy của công chúa, cả hai quý mến nhau nhưng vẫn giữ đúng lễ nghĩa thầy trò. Sự thật về mối quan hệ này đến nay vẫn chưa có lời giải đáp chính xác, trở thành đề tài tranh luận của các sử gia.
Giải Cứu Công Chúa: Một Chương Sử Hào Hùng
Năm 1307, vua Chiêm Chế Mân qua đời. Theo tục lệ, Huyền Trân công chúa phải tuẫn táng theo chồng. Tin dữ đến kinh thành Thăng Long, vua Trần Anh Tông vô cùng lo lắng. Trần Khắc Chung xin lĩnh mệnh vào Chiêm Thành đón công chúa trở về. Kế hoạch được vạch ra tỉ mỉ, công chúa sẽ giả vậy lập đàn cầu siêu cho chồng tại vùng biển Thị Nại (Quy Nhơn), rồi lên thuyền của quân Đại Việt chờ sẵn. Cuộc giải cứu diễn ra thành công, nhưng quân Chiêm nhanh chóng phát hiện và truy đuổi.
Tượng Công chúa Huyền Trân tại Huế
Trận Đánh Chặn Hậu oanh liệt tại Nam Ô
Trên đường về Thăng Long, đoàn thuyền của Trần Khắc Chung dừng chân tại làng Nam Ô (Đà Nẵng) để tìm đường vượt ải Hải Vân. Quân Chiêm đuổi kịp, bao vây làng. Một trận chiến không cân sức diễn ra. Một vị tướng dưới quyền Trần Khắc Chung đã anh dũng ở lại chặn hậu, hy sinh để bảo vệ công chúa và đoàn quân rút lui an toàn. Người dân Nam Ô lập miếu thờ công chúa và tôn vinh vị tướng hy sinh làm tiền hiền của làng.
Miếu thờ tại Nam Ô
Sự Thật Về Mối Oan Tình?
Một số sử gia thời Hậu Lê, tiêu biểu là Ngô Sĩ Liên, đã lên án gay gắt Trần Khắc Chung, cho rằng ông tư thông với công chúa. Tuy nhiên, nhiều bằng chứng cho thấy đây có thể là sự xuyên tạc, bóp méo lịch sử. Việc Trần Khắc Chung được giao trọng trách giải cứu công chúa cho thấy ông là người được vua tin tưởng. Chuyện tình cảm giữa hai người, nếu có, cũng khó có thể vượt qua khuôn phép, lễ nghĩa thời bấy giờ.
Kết Luận
Câu chuyện về Huyền Trân công chúa là một minh chứng cho sự hy sinh của người phụ nữ vì vận mệnh đất nước. Hành động dũng cảm của bà và những người lính Đại Việt đã mở rộng bờ cõi, củng cố an ninh quốc gia. Còn mối oan tình với Trần Khắc Chung, dù chưa có lời giải đáp cuối cùng, vẫn là một câu chuyện hấp dẫn, thôi thúc hậu thế tìm hiểu và suy ngẫm. Bài học về lòng yêu nước, tinh thần quả cảm và sự hy sinh cao cả vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
