Tháng Tám năm 1945, không khí Cách mạng Tháng Tám sục sôi khắp mọi miền đất nước. Hòa chung trong khí thế hào hùng ấy, người dân Hà Đông, dưới sự lãnh đạo của Việt Minh, đã nhất tề vùng lên, viết nên những trang sử bi tráng nhưng cũng đầy oai hùng.
Làn Sóng Đỏ Trên Vùng Đất Nổi Gió
Ngay từ những ngày đầu tháng Tám, khi mà ách thống trị của phát xít Nhật ngày càng trở nên tàn bạo, thì phong trào Việt Minh ở Hà Đông đã len lỏi vào từng ngõ ngách, thôn xóm. Từ Thanh Trì, Chương Mỹ đến Thường Tín, Ứng Hòa, Mỹ Đức, các phủ huyện lần lượt về tay Ủy ban Việt Minh.
Ngày 19/8 lịch sử, tin vui chiến thắng từ Hà Nội như tiếp thêm sức mạnh cho phong trào đấu tranh ở Hà Đông. Chiều hôm đó, một đoàn người hừng hực khí thế tiến vào trại Bảo an binh, kéo lá cờ Quẻ Ly xuống và thay bằng lá cờ đỏ sao vàng, biểu tượng của độc lập, tự do. Niềm vui như vỡ òa, nhưng ít ai biết rằng, đó mới chỉ là khởi đầu của những thử thách cam go.
Âm Mưu Nham Hiểm và Cuộc Tấn Công Đẫm Máu
Quản Dưỡng, tên cầm đầu trại Bảo an binh, với bản chất xảo quyệt, đã ngầm cấu kết với quân Nhật, âm mưu phản động. Hắn cho bố trí lực lượng canh phòng cẩn mật, đồng thời bắt giữ những người theo Việt Minh. Sáng 20/8, lệnh giới nghiêm được ban bố, chấm dứt hy vọng về một cuộc chuyển giao quyền lực trong hòa bình.
Ngày 21/8, bất chấp mưa lũ chia cắt, hàng vạn người dân Hà Đông từ khắp các nẻo đường, từ Hoài Đức, Thanh Oai, Ứng Hòa… vẫn quyết tâm tiến về thị xã, tham gia biểu tình. Lần này, mục tiêu của họ là Đốc bộ đường và trại Bảo an binh – những pháo đài cuối cùng của chế độ cũ.
Đình Mộ Lao, nơi nhân dân Hà Đông tập kết lực lượng khởi nghĩa giành chính quyền ngày 20/8/1945. Nguồn: UBND Quận Hà Đông
Trước khí thế sục sôi của lực lượng cách mạng, viên tỉnh trưởng đã bỏ trốn. Đốc bộ đường nhanh chóng được chiếm đóng. Nhưng tại trại Bảo an binh, Quản Dưỡng lại ra lệnh nổ súng vào đoàn người tay không, gây nên một cuộc tàn sát đẫm máu. 47 người đã ngã xuống, hàng chục người khác bị thương, bị bắt.
Hà Đông Trắng Vàng Bi hùng
Đêm 21/8, Hà Đông chìm trong tang thương và uất hận. Nhưng từ trong máu lửa, ý chí chiến đấu của người dân Hà Đông càng thêm sôi sục. Họ biết rằng, cuộc chiến này chưa kết thúc, và sẽ không thể kết thúc nếu như lá cờ đỏ sao vàng chưa tung bay trên nóc trại Bảo an binh.
Sáng 22/8, đại biểu Ủy ban Nhân dân Cách mạng Hà Nội về Hà Đông. Trước áp lực của quần chúng và sự can thiệp của đại biểu, Quản Dưỡng buộc phải thả người bị bắt. Tuy nhiên, hắn vẫn ngang ngược coi những người bị hắn tàn sát là “Việt Minh giả”, và vẫn âm mưu giữ lại trại Bảo an binh.
Chiến Thắng Toàn Vẹn và Bài Học Lịch Sử
Hai ngày sau, nhận thấy tình thế không còn có thể cứu ván được nữa, Quản Dưỡng buộc phải đồng ý bàn giao trại Bảo an binh cho chính quyền cách mạng. Tuy nhiên, trong ngày diễn ra lễ bàn giao, Quản Dưỡng đã hèn nhát bỏ trốn.
Khởi nghĩa giành chính quyền ở Hải Phòng, Thái Nguyên, Hội An (từ trái sang), tháng 8/1945. Ảnh tư liệu
Cuối cùng, tên phản quốc Quản Dưỡng cũng bị bắt giữ. Và trong một buổi sáng đầu năm 1946, hắn đã phải trả giá cho tội ác của mình bằng 5 phát đạn xuyên ngực.
Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Đông là một minh chứng hùng hồn cho tinh thần yêu nước, quyết tâm giành độc lập tự do của nhân dân ta. Dù phải trải qua nhiều gian khổ, hy sinh, nhưng với ý chí kiên cường, bất khuất, người dân Hà Đông đã góp phần làm nên chiến thắng lịch sử của dân tộc, mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc – kỷ nguyên độc lập, tự do.
