Tháng Tám năm 1945, một dấu son chói lọi trong lịch sử dân tộc, đã ghi dấu những thời khắc hào hùng của Cách mạng Việt Nam. Giữa không khí sục sôi của cuộc cách mạng, báo chí đã trở thành tiếng nói mạnh mẽ, kịp thời truyền tải thông điệp độc lập, tự do đến với mọi tầng lớp nhân dân.
Những trang báo xưa, như Tạp chí Đông Phát, đã ghi lại một cách chân thực và sống động những diễn biến quan trọng trong những ngày tháng Tám lịch sử, đặc biệt là cuộc biểu tình khổng lồ của Mặt trận Việt Minh tại Hà Nội ngày 19/8/1945 và lời tuyên cáo của Ủy ban Nhân dân Cách mạng Bắc Bộ cùng Ủy ban Nhân dân Cách mạng Hà Nội.
Hà Nội – Những ngày sục sôi cách mạng
Ngay từ sáng sớm ngày 19/8, không khí cách mạng đã bao trùm khắp phố phường Hà Nội. Cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới, những đoàn người từ khắp các ngả đường đổ về Nhà Hát Lớn, hòa cùng dòng người biểu tình khổng lồ. Tiếng hô vang “Ủng hộ Việt Minh!”, “Nước Việt Nam của người Việt Nam!” như tiếp thêm sức mạnh cho cuộc đấu tranh giành độc lập.
Ngày 19/8/1945, từ cuộc biểu dương lực lượng của Việt Minh ở quảng trường Nhà hát Lớn phát triển thành cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền tại Thủ đô Hà Nội.
Cuộc biểu tình diễn ra trong không khí trang nghiêm, thể hiện ý chí kiên cường của hơn 20 vạn người dân. Từ các em thiếu niên đến các cụ già, từ công nhân, nông dân đến trí thức, phụ nữ… đều chung một lòng hướng về Tổ quốc. Trên thềm Nhà Hát Lớn, các chiến sĩ tự vệ, xung phong với khí thế hừng hực, sẵn sàng chiến đấu vì độc lập, tự do.
Sau lễ chào cờ và mặc niệm các anh hùng liệt sĩ, lời hiệu triệu của Mặt trận Việt Minh được vang lên, kêu gọi đồng bào đoàn kết, ủng hộ Chính phủ Cách mạng, chống mọi âm mưu xâm lược. Chương trình hành động của Mặt trận Việt Minh cũng được công bố, thể hiện quyết tâm xây dựng một nước Việt Nam độc lập, tự do, hạnh phúc.
Khúc quân hành vang vọng lịch sử
“Đoàn biểu tình kéo đông như nước chảy vào trong dinh Khâm sai”, ngày 19/8/1945. Ảnh tư liệu
Từ Nhà Hát Lớn, đoàn người tiếp tục diễu hành về phía phủ Khâm sai. Tiếng hô vang “Việt Minh muôn năm”, tiếng súng thị uy, tiếng hát vang bài ca cách mạng như một khúc quân hành vang vọng lịch sử, thể hiện khí thế hào hùng của ngày Cách mạng Tháng Tám.
Cờ đỏ sao vàng tung bay trên nóc dinh Khâm sai, đánh dấu bước ngoặt lịch sử, chính quyền về tay nhân dân. Tiếp đó, toà Thị chính và các công sở khác cũng lần lượt được tiếp quản, Hà Nội hoàn toàn được giải phóng.
Lời tuyên cáo – Bản hùng ca của thời đại
Ngày 21/8/1945, Tạp chí Đông Phát tiếp tục đăng tải Lời tuyên cáo của Ủy ban Nhân dân Cách mạng Bắc Bộ và Ủy ban Nhân dân Cách mạng Hà Nội. Đây là lời khẳng định về chính quyền cách mạng, kêu gọi toàn dân đoàn kết, chung sức xây dựng đất nước.
Ngày 30/8/1945, hai chi đội Giải phóng quân từ Chiến khu về được nhân dân Hà Nội cung cấp trang phục tổ chức cuộc ra mắt tại Quảng trường Nhà hát lớn. Ảnh: Sưu tầm của nhà sử học Pháp Philippe Devillers
Lời tuyên cáo nêu rõ những nhiệm vụ cấp bách của chính quyền cách mạng, từ việc bảo vệ nền độc lập non trẻ trước âm mưu của thực dân Pháp đến việc giải quyết nạn đói, ổn định đời sống nhân dân, xây dựng đất nước giàu mạnh.
Khép lại trang sử, mở ra kỷ nguyên mới
Những trang báo xưa đã trở thành chứng nhân lịch sử, ghi lại một cách chân thực và sống động không khí hào hùng của Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Bài báo trên Tạp chí Đông Phát không chỉ đơn thuần là bản tin thời sự mà còn là lời hiệu triệu, cổ vũ tinh thần yêu nước, ý chí quật cường của cả dân tộc, góp phần làm nên thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám, mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam – kỷ nguyên độc lập, tự do.
