Cuộc nổi dậy năm 880 tại An Nam đô hộ phủ, dưới sự lãnh đạo của Khúc Thừa Dụ, thường được xem là một dấu mốc quan trọng trên con đường giành lại độc lập của dân tộc Việt. Bài viết này sẽ phân tích bối cảnh lịch sử, diễn biến và ý nghĩa của sự kiện này, đồng thời làm rõ vai trò của Khúc Thừa Dụ trong việc đặt nền móng cho thời kỳ tự chủ của Việt Nam.
Nội dung
Họ Khúc (Khúc Thừa Dụ, Khúc Hạo, Khúc Thừa Mỹ) là những người đặt nền móng cho thời kỳ tự chủ ở Việt Nam.
Bối cảnh loạn lạc cuối thời Đường
Cuối thế kỷ thứ 9, nhà Đường đang trong giai đoạn suy yếu trầm trọng sau loạn An Lộc Sơn (755-763). Các tiết độ sứ cát cứ khắp nơi, triều đình rối ren, không còn khả năng kiểm soát hiệu quả các vùng biên cương. Năm 866, Cao Biền được cử làm Kinh lược sứ An Nam, đổi tên thành Tĩnh Hải quân, nhằm củng cố lại sự cai trị của nhà Đường. Tuy nhiên, tình hình ở phương Bắc ngày càng phức tạp với sự nổi lên của cuộc khởi nghĩa Hoàng Sào (875-884). Sự kiện Hoàng Sào chiếm đóng Quảng Châu năm 879, sát hại tiết độ sứ Lý Điều và khống chế toàn bộ Lĩnh Nam, đã làm thay đổi cục diện chính trị khu vực, tạo ra cơ hội cho các phong trào địa phương nổi dậy.
Cuộc nổi dậy năm 880 và vai trò của Khúc Thừa Dụ
Giữa bối cảnh hỗn loạn đó, tại An Nam đô hộ phủ, một cuộc nổi dậy đã bùng nổ vào năm 880. Sử sách ghi chép lại sự kiện này khá mâu thuẫn. Theo Đại Việt Sử ký Toàn thư, tiết độ sứ Tăng Cổn đã bỏ chạy khi quân nổi dậy. Tuy nhiên, An Nam kỷ yếu lại cho rằng Tăng Cổn đã ở lại và dẹp yên được cuộc nổi loạn. Tuy nhiên, tính chính xác của An Nam kỷ yếu cũng cần được xem xét lại do có nhiều điểm chưa phù hợp với các nguồn sử liệu khác. Việc nhà Đường sau đó bổ nhiệm Cao Mậu Khanh, một bại tướng vừa bị đánh đuổi khỏi Hồng Châu, làm tiết độ sứ Tĩnh Hải quân càng củng cố thêm nhận định rằng nhà Đường đã thực sự mất quyền kiểm soát An Nam.
Nhiều bằng chứng cho thấy Khúc Thừa Dụ, một hào trưởng địa phương có uy tín và tài năng quân sự, chính là người đứng đầu cuộc nổi dậy này. Ông đã tận dụng thời cơ nhà Đường suy yếu, tập hợp lực lượng và lãnh đạo nhân dân nổi dậy chống lại ách đô hộ. Việc Khúc Thừa Dụ sau đó được nhà Hậu Lương (kế tục nhà Đường) phong làm Tiết độ sứ Tĩnh Hải quân và Đồng bình chương sự năm 906 cho thấy ông đã nắm thực quyền tại An Nam từ trước đó.
Ý nghĩa của cuộc nổi dậy năm 880
Cuộc nổi dậy năm 880, dù chưa chính thức tuyên bố độc lập, nhưng đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Nó chấm dứt hơn 1000 năm Bắc thuộc, mở ra thời kỳ tự chủ của đất nước. Khúc Thừa Dụ, với tài năng và tầm nhìn của mình, đã khéo léo lợi dụng tình hình rối ren ở phương Bắc để giành lại quyền tự chủ cho An Nam. Ông đã đặt nền móng vững chắc cho con cháu mình là Khúc Hạo và Khúc Thừa Mỹ tiếp tục xây dựng và củng cố chính quyền tự chủ, tạo tiền đề cho Ngô Quyền sau này chính thức đánh đuổi quân Nam Hán và lập ra nhà Ngô.
Kết luận
Cuộc nổi dậy năm 880 dưới sự lãnh đạo của Khúc Thừa Dụ là một sự kiện lịch sử trọng đại, đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ Bắc thuộc và mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam. Khúc Thừa Dụ xứng đáng được ghi nhận là người đặt nền móng cho thời kỳ tự chủ, khẳng định ý chí độc lập tự cường của dân tộc.
