Kỳ Na giáo, hay còn được biết đến với tên gọi Jain, là một trong những tôn giáo cổ xưa nhất thế giới, ra đời tại Ấn Độ vào khoảng thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên. Với triết lý bất tổn sinh (ahimsa) làm nền tảng, Kỳ Na giáo kêu gọi con người hướng đến sự giải thoát tâm linh thông qua việc tu tập khổ hạnh, từ bỏ vật chất và sống vị tha.
Bối Cảnh Hình Thành
Kỳ Na giáo xuất hiện trong thời kỳ xã hội Ấn Độ cổ đại chứng kiến sự trỗi dậy của nhiều trường phái triết học và tôn giáo mới, thách thức các giáo lý truyền thống của Ấn Độ giáo chính thống.
Vào thời điểm đó, triết học Lokoyata, với đại diện tiêu biểu là triết gia Carvaka, cho rằng tri thức chỉ có được thông qua giác quan và phủ nhận sự tồn tại của linh hồn. Ngược lại, một nhóm người khác, được gọi là Shramana, lại tin vào sự bất tử của linh hồn và theo đuổi sự giải thoát thông qua khổ hạnh.
Chính từ nhóm Shramana, Kỳ Na giáo và Phật giáo đã ra đời, mang đến những góc nhìn mới về bản chất của cuộc sống, con đường giải thoát và vai trò của con người trong vũ trụ.
Đại Anh Hùng Mahavira – Vị Tổ Thứ 24 Của Kỳ Na Giáo
Người có công hệ thống hóa và truyền bá rộng rãi Kỳ Na giáo là Vardhamana Mahavira, vị tổ thứ 24, được tôn xưng là “Đại Anh hùng” (Mahavira). Ông sinh ra trong một gia đình giàu có và quyền quý, nhưng từ bỏ cuộc sống nhung lụa ở tuổi 30 để đi tìm chân lý.
Sau 12 năm tu tập khổ hạnh, Mahavira đã đạt được giác ngộ và trở thành một Jina (“người chiến thắng”). Ông dành 30 năm cuối đời để truyền bá giáo lý của mình, thu hút đông đảo tín đồ và đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của Kỳ Na giáo cho đến ngày nay.
Triết Lý Căn Bản Của Kỳ Na Giáo
Phi Tuyệt Đối Chủ Nghĩa
Kỳ Na giáo không công nhận sự tồn tại của một chân lý tuyệt đối. Thay vào đó, mọi chân lý đều mang tính tương đối, phụ thuộc vào góc nhìn và hoàn cảnh cụ thể. Quan điểm này được thể hiện rõ nét qua thuyết “Hoặc Nhiên Luận” (Syadvada) hay còn gọi là “Thất Chi Luận Pháp” – phương pháp luận lý đặt trên bảy hình thức phán đoán “có thể” khi nhận định về một sự vật.
Thuyết Nguyên Tử và Thuyết Vạn Vật Hữu Hồn
Kỳ Na giáo tin rằng vạn vật trong vũ trụ, từ con người, động vật, thực vật đến đất đá, gió đều có linh hồn (jiva). Linh hồn là một thực thể tinh thần, bị ràng buộc trong thế giới vật chất và phải trải qua vô số kiếp luân hồi để trả nghiệp (karma) cho đến khi đạt được giải thoát (moksa).
Thuyết Vô Thần
Khác với Ấn Độ giáo, Kỳ Na giáo phủ nhận sự tồn tại của một đấng sáng tạo tối cao. Vũ trụ được vận hành theo luật nhân quả, không có sự can thiệp của bất kỳ vị thần linh nào.
Quan Niệm Về Bản Ngã
Kỳ Na giáo cho rằng bản ngã (jiva) là một thực thể tinh thần bất tử, bị ràng buộc trong vòng luân hồi sinh tử do nghiệp (karma) tạo ra. Mục tiêu cuối cùng của người Kỳ Na giáo là giải thoát linh hồn khỏi vòng luân hồi, đạt đến trạng thái giải thoát hoàn toàn (moksa).
Đạo Đức Học
Đạo đức học Kỳ Na giáo được xây dựng trên nguyên tắc bất tổn sinh (ahimsa). Để đạt được giải thoát, người Kỳ Na giáo phải tuân thủ nghiêm ngặt năm giới cấm (Pancha Mahavrata):
- Ahimsa (Bất Tổn Sinh): Không sát hại, gây thương tích cho bất kỳ sinh vật nào, dù là con người hay động vật, thông qua suy nghĩ, lời nói và hành động.
- Satya (Không Nói Dối): Luôn nói lời chân thật, không gian dối, lừa gạt.
- Asteya (Không Trộm Cắp): Không lấy những gì không thuộc về mình.
- Brahmacharya (Giữ Gìn Sự Trong Sạch): Kiềm chế dục vọng, sống điều độ và trung thủy.
- Aparigraha (Không Tham Lam, Sở Hữu): Từ bỏ ham muốn vật chất, sống giản dị và vị tha.
Ahimsa – Giá Trị Cốt Lõi
Trong năm giới cấm, bất tổn sinh (ahimsa) được xem là giới quan trọng nhất, là nền tảng cho mọi suy nghĩ và hành động của người Kỳ Na giáo. Họ thực hành ahimsa một cách triệt để, tránh làm hại đến bất kỳ sinh vật nào, kể cả những sinh vật nhỏ bé nhất.
Khỏa Thân và Tuyệt Thực – Biểu Tượng Của Sự Tự Chủ
Để thể hiện sự đoạn tuyệt với vật chất và tu tập tâm linh, một số tu sĩ Kỳ Na giáo thực hành lối sống khổ hạnh khỏa thân và tuyệt thực cho đến chết (Sallekhana).
Tuy nhiên, hành động này không phải là sự tự sát mà là một cách thức để thanh lọc tâm hồn, từ bỏ cơ thể vật chất và hướng đến sự giải thoát. Việc tuyệt thực được thực hiện một cách từ từ, tỉnh táo và chỉ khi tu sĩ cảm nhận được cái chết đang đến gần.
Ảnh Hưởng Của Kỳ Na Giáo Đến Xã Hội Hiện Đại
Mặc dù là một tôn giáo nhỏ với số lượng tín đồ khiêm tốn, Kỳ Na giáo đã và đang có những đóng góp to lớn cho nền văn minh nhân loại, đặc biệt là về mặt tinh thần và đạo đức.
Ngày nay, triết lý bất tổn sinh của Kỳ Na giáo ngày càng được nhiều người biết đến và áp dụng vào cuộc sống, góp phần thúc đẩy lòng từ bi, bảo vệ môi trường và xây dựng một xã hội bình đẳng, bác ái hơn.
Kết Luận
Kỳ Na giáo, với triết lý độc đáo về bất tổn sinh, đạo đức vị tha và hành trình giải thoát tâm linh, đã và đang là nguồn cảm hứng cho hàng triệu người trên thế giới hướng đến một cuộc sống an lạc, từ bi và trách nhiệm hơn với bản thân, cộng đồng và môi trường xung quanh.
