Tháng Tám năm 1945, thời khắc lịch sử của dân tộc Việt Nam đã điểm, ngọn lửa cách mạng bùng lên mạnh mẽ từ Nam chí Bắc. Thái Nguyên, vùng đất chiến lược, án ngữ con đường tiến về Hà Nội, trở thành mục tiêu quan trọng của cả ta và địch. Trong không khí sục sôi ấy, ngày 16/8, tại Tân Trào lịch sử, Đại hội Quốc dân triệu tập, quyết định Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. Cùng thời điểm, dưới sự lãnh đạo của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, quân ta tiến về Thái Nguyên, quyết tâm giải phóng thị xã và vùng lân cận, mở đường cho cuộc tiến quân về giải phóng Thủ đô.
Khúc Dạo Đầu Của Cách Mạng
Tin Nhật Bản đầu hàng Đồng minh lan truyền khắp nơi, thổi bùng lên ngọn lửa đấu tranh trong lòng người dân Thái Nguyên. Cái thế lực hùng mạnh của quân phiệt Nhật như con hổ giấy bị lột mặt nạ, co rúm trước sức mạnh của chính nghĩa. Từ trong các khu rừng hẻo lánh, lực lượng Việt Minh bí mật ngày đêm trui rèn, nay hùng dũng tiến về thị xã. Chiều 12/7 năm Ất Dậu, trên dòng sông Cầu cuồn cuộn sóng nước, lá cờ đỏ sao vàng kiêu hãnh tung bay, báo hiệu một thời đại mới – thời đại độc lập, tự do.
Tiếng súng hiệu nổ vang, hòa cùng khẩu hiệu “Ủng hộ Việt Minh! Tiễu trừ Việt gian!”, “Cách mạng thành công! Việt Nam độc lập muôn năm!”. Nhân dân Thái Nguyên hân hoan chào đón đội quân cách mạng, tiếp thêm sức mạnh cho cuộc chiến đấu cam go phía trước.
Lễ mít tinh thành lập Chính quyền cách mạng tỉnh Thái Nguyên ngày 20/8/1945. Ảnh tư liệu
Vây Hãm Trại Nhật – Bản Hùng Ca Bất Khuất
Sau khi làm chủ các vị trí xung yếu, đêm 13/7, quân ta bí mật bao vây các cứ điểm quan trọng của địch trong thị xã, trong đó có trại lính Nhật đóng trong đồn khố xanh cũ. Trước sức ép của cách mạng, tỉnh trưởng Phạm Hy Lượng cùng 500 lính Bảo an binh buông súng đầu hàng.
6 giờ 15 phút sáng, tối hậu thư của Ủy ban Dân tộc Giải phóng được gửi tới chỉ huy quân Nhật, yêu cầu đầu hàng vô điều kiện. Tuy nhiên, bọn chúng ngoan cố chống cự, cuộc chiến đấu ác liệt bắt đầu. Tiếng súng, tiếng lựu đạn nổ vang trời, quân ta dũng cảm tiến công, quyết tâm tiêu diệt quân thù.
Trụ sở Việt Nam Giải phóng quân sau khi giành chính quyền tại Thái Nguyên tháng 8/1945, sau khi quân Nhật đầu hàng quân ta (Ảnh tư liệu BTLSQG)
Trong khi quân ta chiến đấu dũng cảm ngoài mặt trận, thì ở hậu phương, nhân dân Thái Nguyên tích cực tham gia kháng chiến. Họ vận chuyển lương thực, tham gia cứu thương, góp phần quan trọng vào chiến thắng chung.
Cuộc vây hãm kéo dài suốt 5 ngày đêm. Trước sức tấn công như vũ bão của quân ta, quân Nhật dần rơi vào thế cô lập, lương thực cạn kiệt, tinh thần suy sụp. Cuối cùng, trước quyết tâm của quân và dân ta, tên Tư lệnh Xuyên Mộc buộc phải xin đàm phán.
Sáng 18/7, tại nhà Thủy Lâm, hai bên ký kết hiệp định đình chiến. Thái Nguyên được giải phóng, quân ta thu giữ nhiều vũ khí, tiếp tục tiến về giải phóng Hà Nội.
Bài Học Lịch Sử
Chiến thắng Thái Nguyên là một trong những chiến công anh hùng của quân và dân ta trong Cách mạng Tháng Tám. Chiến thắng này đã góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa, kết thúc chế độ thực dân phong kiến, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc.
Bài học kinh nghiệm rút ra từ chiến thắng này vẫn còn nguyên giá trị trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay, đó là: tinh thần đoàn kết toàn dân, lòng dũng cảm, quyết tâm chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
