Vương triều Lê sơ, sau thời kỳ trị vì oanh liệt của Lê Thái Tông, bước vào một giai đoạn mới với sự lên ngôi của vị vua trẻ Lê Nhân Tông. Sinh năm Tân Dậu (1441), tên húy là Bang Cơ, ông là con trai thứ ba của Lê Thái Tông và Tuyên Từ hoàng thái hậu Nguyễn Thị Anh. Lên ngôi năm 1442 khi mới hai tuổi, triều đại của Lê Nhân Tông đánh dấu một thời kỳ đầy biến động, với những thách thức từ bên trong lẫn bên ngoài. Dưới rèm nhiếp chính của Hoàng thái hậu, triều đình non trẻ phải đối mặt với những khó khăn về nội trị, tai biến thiên nhiên, và cả những mối đe dọa từ các thế lực láng giềng như Chiêm Thành và cả những ràng buộc ngoại giao với nhà Minh.
Nội dung bài viết
Nhiếp Chính Và Ngoại Giao Đầu Triều Đại
Mùa xuân năm Thái Hòa thứ nhất (1443), triều đình chứng kiến một hiện tượng thiên văn đáng chú ý: sao sa. Hoàng thái hậu Nguyễn Thị Anh, với tư cách nhiếp chính, đã ban chiếu cầu lời nói thẳng để tìm hiểu nguyên nhân tai biến, mong muốn chấn chỉnh triều cương và ổn định lòng dân. Đây là minh chứng cho sự quan tâm của bà đối với vận mệnh đất nước, cũng như mong muốn xây dựng một triều đình vững mạnh ngay từ những ngày đầu tiên.
Lê Thái Tông
Bên cạnh việc ổn định nội trị, ngoại giao với nhà Minh cũng là một ưu tiên hàng đầu. Cuối năm 1442, triều đình đã cử sứ bộ sang nhà Minh để cống nạp và xin sắc phong. Vào tháng 5/1443, vua Minh Anh Tông đã chính thức sắc phong Lê Nhân Tông làm An Nam Quốc Vương. Việc này thể hiện sự khéo léo của triều đình Lê sơ trong việc duy trì quan hệ ngoại giao với nhà Minh, vừa đảm bảo sự độc lập của đất nước, vừa tránh những xung đột không cần thiết. Cũng trong năm này, triều đình đã nhiều lần cử sứ bộ sang nhà Minh để tạ ơn, cáo tang vua Lê Thái Tông, cũng như giải quyết các vấn đề ngoại giao khác.
Xung Đột Với Chiêm Thành Và Những Rắc Rối Biên Giới
Mùa hạ năm 1444, Chiêm Thành dưới sự chỉ huy của vua Ma Ha Bí Cai đã bất ngờ tấn công châu Hóa (Thừa Thiên Huế ngày nay). Hành động này của Chiêm Thành không chỉ là một cuộc xâm lấn quân sự, mà còn là một thách thức lớn đối với triều đình non trẻ của Lê Nhân Tông. Trước đó, mặc dù đã nhận được lời đề nghị giúp đỡ từ phía Chiêm Thành, vua Minh Anh Tông đã khôn khéo từ chối, khuyến khích hòa bình giữa hai nước. Điều này cho thấy nhà Minh không muốn bị cuốn vào cuộc xung đột này, đồng thời cũng ngầm thừa nhận vai trò của Đại Việt trong khu vực.
Triều đình Đại Việt đã phản ứng mạnh mẽ trước sự xâm lấn của Chiêm Thành. Năm 1446, một cuộc hành quân lớn với quy mô lên đến 60 vạn quân đã được triển khai. Trước đó, triều đình đã chủ động cử sứ thần sang nhà Minh để tố cáo hành động gây hấn của Chiêm Thành, tạo tiền đề cho cuộc phản công chính nghĩa. Chiến dịch này đã kết thúc thắng lợi với việc quân Đại Việt chiếm được kinh đô Chà Bàn (Vijaya) của Chiêm Thành, bắt sống vua Ma Ha Bí Cai và đưa người cháu Ma Ha Quý Lai lên thay.
Ngoài cuộc chiến với Chiêm Thành, triều đình còn phải đối mặt với những tranh chấp biên giới với nhà Minh. Vấn đề chủ yếu xoay quanh việc tranh chấp đất đai ở châu Khâm (Quảng Ninh) và châu Quang Lang (Lạng Sơn). Mặc dù phía nhà Minh liên tục gây sức ép, triều đình Đại Việt vẫn kiên quyết bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, cử sứ bộ sang thương thảo, đàm phán.
Nội Chính Và Nỗ Lực Ổn Định Đất Nước
Giữa những biến động bên ngoài, triều đình Lê Nhân Tông cũng không ngừng nỗ lực ổn định tình hình trong nước. Nhiều chính sách đã được ban hành nhằm cải thiện đời sống nhân dân, như tuyển thêm lính, chọn người có học bổ làm thuộc lại, lập sổ hộ tịch, đào kênh mương ở Thanh Hóa… Năm 1447, vua xuống chiếu yêu cầu các quan tìm cách làm lợi cho dân, cho thấy sự quan tâm của triều đình đến đời sống của người dân.
Triều đại của Lê Nhân Tông, dù ngắn ngủi và chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của nhiếp chính, vẫn là một giai đoạn quan trọng trong lịch sử Đại Việt. Nó thể hiện khả năng ứng phó linh hoạt của triều đình trước những biến động phức tạp, từ việc duy trì quan hệ ngoại giao với nhà Minh, đến việc đối phó với sự xâm lấn của Chiêm Thành và giải quyết các vấn đề nội trị. Những nỗ lực của triều đình trong giai đoạn này đã đặt nền móng cho sự phát triển ổn định của đất nước trong những năm tiếp theo.
