Đầu những năm 1990, trong khi thế giới chứng kiến sự sụp đổ của Bức tường Berlin và kết thúc Chiến tranh Lạnh, thì tại lục địa đen, một quốc gia nhỏ bé bên bờ Tây Phi lại chìm trong vũng lầy của chiến tranh và bạo lực. Liberia, đất nước của những người nô lệ da đen được giải phóng từ Mỹ trở về, đã bị cuốn vào vòng xoáy tàn khốc của cuộc nội chiến, để lại những di chứng nặng nề về kinh tế, chính trị và xã hội.
Câu chuyện về Liberia là một bi kịch về sự trỗi dậy và sụp đổ của một quốc gia, về tham vọng quyền lực và sự tàn bạo, về sự thờ ơ của cộng đồng quốc tế và nỗi đau của hàng triệu người dân vô tội.
Huyền Thoại Đẫm Máu: “Ông Ấy Giết Cha Mẹ Tôi, Nhưng Tôi Vẫn Bầu Cho Ông Ấy”
Năm 1997, một cuộc bầu cử kỳ lạ đã diễn ra tại Liberia, nơi người dân đi bỏ phiếu không phải để chọn ra người lãnh đạo tài giỏi nhất, mà là người mà họ sợ hãi nhất: Charles Taylor. Khẩu hiệu ám ảnh “Ông ấy giết cha mẹ tôi, nhưng tôi vẫn bầu cho ông ấy” đã phác họa rõ nét bối cảnh của đất nước Tây Phi này sau hơn một thập kỷ nội chiến. Charles Taylor, cựu viên chức tham nhũng, kẻ đào tẩu và là thủ lĩnh phiến quân khét tiếng, đã gieo rắc nỗi kinh hoàng cho Liberia bằng bạo lực, chặt tay và thậm chí là ăn thịt người.
Charles Taylor – lãnh đạo NPFL trong Nội chiến Liberia
Charles Taylor – lãnh đạo NPFL trong Nội chiến Liberia
Sự Trỗi Dậy Của Charles Taylor Và Giai Đoạn Đầy Biến Động Của Liberia
Để hiểu rõ hơn về cuộc chiến tranh tàn khốc này, chúng ta cần quay trở lại lịch sử Liberia và hành trình trỗi dậy đầy tham vọng của Charles Taylor. Liberia, quốc gia được thành lập bởi những người nô lệ Mỹ được giải phóng, đã trải qua một giai đoạn thịnh vượng hiếm hoi trong lịch sử châu Phi. Tuy nhiên, sự bất bình đẳng sâu sắc giữa tầng lớp thống trị gốc Mỹ và người dân bản địa đã tạo ra mâu thuẫn âm ỉ.
Năm 1980, Samuel Doe, một người thuộc sắc tộc Krahn, đã lật đổ chính quyền và trở thành tổng thống bản địa đầu tiên của Liberia. Tuy nhiên, chính quyền của Doe lại bị vấy bẩn bởi tham nhũng và đàn áp, tạo điều kiện cho Charles Taylor, kẻ đào tẩu đang ẩn náu ở Libya, tập hợp lực lượng và phát động cuộc chiến tranh vào năm 1989.
Bản đồ xứ Liberia thế kỷ 19
Bản đồ xứ Liberia thế kỷ 19
Với sự hậu thuẫn của nhà lãnh đạo Libya Muammar Gaddafi, Charles Taylor đã thành lập Mặt trận Yêu nước Quốc gia Liberia (NPFL) và phát động cuộc tấn công vào Liberia từ căn cứ ở Bờ Biển Ngà. Sự can thiệp của NPFL đã đẩy Liberia vào vòng xoáy bạo lực, nơi các phe phái khác nhau tranh giành quyền lực và tàn sát lẫn nhau.
Địa Ngục Monrovia Và Những Nỗ Lực Hòa Bình Mong Manh
Thủ đô Monrovia trở thành chiến trường đẫm máu nhất của cuộc nội chiến. Năm 1990, Prince Johnson, một chỉ huy của NPFL, đã dẫn quân tấn công và chiếm đóng Monrovia, bắt giữ Tổng thống Samuel Doe. Hình ảnh Doe bị tra tấn dã man và hành quyết bởi lực lượng của Johnson đã gây chấn động thế giới.
“Bạo chúa” Prince Johnson – chỉ huy đánh chiếm thủ đô Monrovia tháng 9/1990
“Bạo chúa” Prince Johnson – chỉ huy đánh chiếm thủ đô Monrovia tháng 9/1990
Sự can thiệp của lực lượng gìn giữ hòa bình ECOMOG do Nigeria dẫn đầu cũng không thể ngăn chặn được vòng xoáy bạo lực. Năm 1996, Monrovia một lần nữa trở thành địa ngục trần gian khi các phe phái giao tranh ác liệt, khiến hàng trăm ngàn người thiệt mạng và đẩy hàng triệu người vào cảnh màn trời chiếu đất.
Giữa biển máu và nước mắt, một tia hy vọng le lói xuất hiện khi Ruth Perry, một nhà hoạt động hòa bình, được chỉ định làm tổng thống lâm thời vào cuối năm 1996, trở thành nữ tổng thống đầu tiên của châu Phi.
Từ Hòa Bình Giả Tạo Đến Vũng Lầy Nội Chiến Lần Hai
Cuộc bầu cử năm 1997 đã đưa Charles Taylor lên nắm quyền một cách chính thức. Tuy nhiên, hy vọng về một nền hòa bình lâu dài nhanh chóng tan vỡ khi Taylor tiếp tục cai trị bằng bàn tay sắt, đàn áp tàn bạo các phe phái đối lập và đẩy đất nước vào một cuộc nội chiến mới vào năm 1999. Lần này, các nhóm đối lập như Liên minh Hòa giải và Dân chủ Liberia (LURD) và Phong trào Dân chủ Liberia (MODEL) đã nổi dậy chống lại Taylor, được hỗ trợ bởi các quốc gia láng giềng lo ngại về sự bất ổn do Taylor gây ra.
Một lính trẻ em của LURD, chụp gần sông Po ở thành phố Pomi, Liberia.
Một lính trẻ em của LURD, chụp gần sông Po ở thành phố Pomi, Liberia.
Cuộc nội chiến lần hai tiếp tục nhấn chìm Liberia trong bạo lực và đổ máu. Sự can thiệp quân sự của lực lượng gìn giữ hòa bình ECOMOG, hỗ trợ từ Mỹ và áp lực quốc tế ngày càng tăng cuối cùng đã buộc Charles Taylor phải từ chức và lưu vong sang Nigeria vào năm 2003.
Liberia Hậu Chiến Tranh: Hành Trình Dài Tìm Lại Hòa Bình Và Ổn Định
Sau khi Charles Taylor bị lật đổ, Liberia bước vào một giai đoạn chuyển tiếp mong manh. Cuộc bầu cử năm 2005 đã đưa Ellen Johnson Sirleaf, một nhà kinh tế học được đào tạo tại Harvard, trở thành nữ tổng thống được bầu cử dân chủ đầu tiên của châu Phi.
Sự lãnh đạo của Sirleaf đã mang lại những tia hy vọng cho Liberia với những nỗ lực hàn gắn đất nước, xây dựng lại nền kinh tế và củng cố nền dân chủ. Năm 2011, bà được trao giải Nobel Hòa bình cho những đóng góp của mình. Tuy nhiên, những di chứng của chiến tranh vẫn còn đó, từ nạn nghèo đói, bất bình đẳng cho đến hệ thống chính trị mong manh.
Huyền thoại bóng đá Geogre Weah, tổng thống Liberia năm 2017.
Huyền thoại bóng đá Geogre Weah, tổng thống Liberia năm 2017.
Câu chuyện về Liberia là lời nhắc nhở về thảm kịch của chiến tranh và con đường chông gai mà một quốc gia phải trải qua để hàn gắn vết thương, xây dựng lại đất nước và tìm kiếm một tương lai tươi sáng hơn.
