cac vung viet nam.png
Nội dung bài viết
Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, trong bối cảnh đất nước non trẻ phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thù trong giặc ngoài, việc tổ chức bộ máy quân sự – hành chính vững mạnh là hết sức cần thiết. Nhiều đơn vị quân sự – hành chính cấp khu ra đời, trong đó có Chiến khu IV, trải dài từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên. Trải qua nhiều lần phân chia và hợp nhất, đến ngày 25/1/1948, theo Sắc lệnh số 120/SL của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Liên khu IV chính thức được thành lập, bao gồm Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh (Thanh-Nghệ-Tĩnh), Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên (Bình-Trị-Thiên). Vùng đất này, trải dài từ đèo Tam Điệp đến đèo Hải Vân, mang trong mình những đặc điểm địa lý, kinh tế, xã hội và lịch sử độc đáo, tạo nên một vị thế chiến lược đặc biệt quan trọng trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc.
Địa hình và tài nguyên: Nền tảng của vị thế chiến lược
Liên khu IV, xưa kia là sự kết hợp của Ái Châu (Thanh Hóa), Hoan Châu (Nghệ An, Hà Tĩnh) và Ô Châu (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên), là vùng đất nổi tiếng “đất thiêng người giỏi”, “then khóa của các triều”, “núi cao biển rộng thực hiểm yếu”. Với địa hình đa dạng, trải dài 642km, Liên khu IV sở hữu nguồn tài nguyên phong phú: rừng rậm, đầm phá, ngư trường rộng lớn và khoáng sản đa dạng. Địa hình núi non hiểm trở, xen kẽ đồng bằng nhỏ hẹp, tạo nên những lợi thế tự nhiên về phòng thủ, đồng thời cũng là thách thức cho giao thông vận tải.
cac vung viet nam.png
Đèo Ngang, ranh giới tự nhiên giữa Thanh-Nghệ-Tĩnh và Bình-Trị-Thiên, chia Liên khu IV thành hai khu vực địa lý rõ rệt. Thanh-Nghệ-Tĩnh với những dãy núi đá vôi hiểm trở phía Tây, đồng bằng phù sa màu mỡ do sông Mã và sông Cả bồi đắp phía Đông, là nơi dân cư đông đúc, kinh tế nông nghiệp phát triển. Bình-Trị-Thiên, với dãy Trường Sơn hùng vĩ, những hang động kỳ bí như Phong Nha, Sơn Đoòng, đồng bằng hẹp ven biển và hệ thống đầm phá, mang vẻ đẹp hoang sơ, tiềm năng du lịch to lớn.
Kinh tế và xã hội dưới ách đô hộ: Bối cảnh của đấu tranh
Dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, Liên khu IV, cũng như các vùng khác của đất nước, bị bóc lột nặng nề. Chính sách kinh tế của Pháp tập trung vào khai thác tài nguyên, vơ vét lương thực, lập đồn điền, gây ra sự phân hóa giàu nghèo sâu sắc trong xã hội. Tuy nhiên, sự áp bức này cũng khơi dậy tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân. Các phong trào kháng thuế, khởi nghĩa vũ trang nổ ra liên tục, thể hiện ý chí kiên cường, không chịu khuất phục trước kẻ thù.
cac vung viet nam.png
Sự phát triển của thành phố Vinh, một trung tâm kinh tế, văn hóa và giao thông quan trọng của Bắc Trung Kỳ, cũng là một minh chứng cho sự biến đổi của xã hội dưới thời Pháp thuộc. Bên cạnh đó, thành phố Huế, với vai trò là kinh đô của triều Nguyễn, mang trong mình những giá trị văn hóa, lịch sử đặc biệt, đồng thời cũng là nơi thực dân Pháp thiết lập bộ máy cai trị, đàn áp phong trào yêu nước.
Nhân tố con người: Chìa khóa của sức mạnh
Vị thế chiến lược của Liên khu IV không chỉ đến từ địa hình hiểm trở, tài nguyên phong phú mà còn từ chính con người nơi đây. Từ xa xưa, mảnh đất này đã sản sinh ra những anh hùng dân tộc, những bậc hiền tài lỗi lạc, những người con ưu tú của đất nước. Bà Triệu, Mai Thúc Loan, Lê Lợi, Nguyễn Trãi, Quang Trung, Phan Bội Châu… đều là những minh chứng cho truyền thống yêu nước, bất khuất, quật cường của nhân dân Liên khu IV.
Tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường, cùng với truyền thống hiếu học, đã tạo nên một nguồn nhân lực chất lượng cao, là nền tảng vững chắc cho sự phát triển và đấu tranh của Liên khu IV. Sự đa dạng về dân tộc, với những nét văn hóa đặc sắc riêng, càng làm phong phú thêm bức tranh văn hóa, xã hội của vùng đất này.
Bài học lịch sử và ý nghĩa đối với hiện tại
Liên khu IV, với vị thế chiến lược đặc biệt và sức mạnh tiềm ẩn to lớn, đã đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Những bài học lịch sử quý báu về tinh thần yêu nước, đoàn kết, tự lực tự cường, sáng tạo, vẫn còn nguyên giá trị đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay. Việc phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của vùng đất này, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao, sẽ là chìa khóa để Liên khu IV tiếp tục phát triển bền vững, đóng góp tích cực vào sự phồn vinh của đất nước.
Tài liệu tham khảo
- Lê Quý Đôn, Phủ biên tập lục.
- Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa, tập 1 (1930-1954).
- Lịch sử Hà Tĩnh, tập I.
- Lịch sử Đảng bộ Quảng Trị, tập 1 (1930-1954).
- Thanh Nghệ Tĩnh tân văn, số 142 (7-4-1933).
- Eveil Economique de L’ Indochine (Sự thức tỉnh kinh tế của xứ Đông Dương, số ra ngày 3-7 và 27-11-1917).
- Phan Bội Châu, Toàn tập, tập 6.
- Phan Bội Châu niên biểu.
- Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 1.
