Cái chết của vua Quang Trung năm 1792 là một bước ngoặt lớn trong lịch sử Việt Nam, mở ra một giai đoạn mới đầy biến động cho nhà Tây Sơn. Sự kiện này không chỉ ảnh hưởng đến cục diện chính trị trong nước mà còn tác động mạnh mẽ đến mối quan hệ ngoại giao với nhà Thanh. Bên cạnh những ghi chép về bang giao hòa hảo, lịch sử còn ẩn chứa những toan tính ngầm, những mưu đồ thôn tính được che giấu dưới lớp vỏ bọc hữu nghị. Bài viết này sẽ vén bức màn lịch sử, phân tích sâu hơn về mối bang giao Trung – Việt sau sự kiện vua Quang Trung đột ngột qua đời, soi sáng những toan tính của nhà Thanh và sự ứng phó khéo léo của triều đình Tây Sơn.
Bức Tranh Hòa Bình Hữu Nghị: Những Ghi Chép Chính Thức
Sử nhà Nguyễn ghi lại, sau khi vua Quang Trung mất, triều đình Tây Sơn đã cử sứ thần sang nhà Thanh báo tang. Đáng chú ý, triều đình Tây Sơn đã khéo léo thông báo nhà Thanh rằng Quang Trung được an táng tại Bắc Thành, Hồ Tây để “gần gũi nương dựa Thiên triều”. Vua Càn Long tỏ ra thương tiếc, ban thụy hiệu Trung Thuần cho vua Quang Trung, làm thơ điếu, gửi tượng Phật và bạc để lo việc tang lễ. Nhà Thanh còn cử quan Án sát Quảng Tây là Thành Lâm đến đọc văn tế tại mộ giả ở Thanh Trì. Những hành động này vẽ nên một bức tranh hòa bình hữu nghị giữa hai nước.
quang-trung-nguyen-hue
Âm Mưu Dòm Ngó và Toan Tính Thôn Tính của Nhà Thanh
Tuy nhiên, đằng sau vỏ bọc hữu nghị đó là những toan tính ngầm của triều đình Mãn Thanh. Các chỉ dụ mật của vua Càn Long gửi cho các đại thần cho thấy rõ điều này. Nhà vua lo ngại về tình hình bất ổn định tại Việt Nam sau khi Quang Trung qua đời, đặc biệt là sự tranh giành quyền lực giữa Nguyễn Nhạc và Ngô Văn Sở, cùng với tuổi còn nhỏ của tân vương Nguyễn Quang Toản.
Vua Càn Long đã bí mật lệnh cho Thành Lâm dò xét tình hình nội bộ Việt Nam. Đồng thời, ông điều động Phúc Khang An, một viên tướng tài ba, từ Nepal đến biên giới Việt Nam, sẵn sàng can thiệp quân sự nếu tình hình biến động. Mật lệnh này cho thấy rõ dã tâm của nhà Thanh, sẵn sàng lợi dụng thời cơ để xâm lược Việt Nam.
Ngoại Giao Tây Sơn: Đòn Phản Công Tinh Tế
Trước âm mưu của nhà Thanh, triều đình Tây Sơn đã có những bước đi ngoại giao hết sức khéo léo. Việc xây mộ giả ở Hồ Tây không chỉ là một cách “nịnh đầm” nhà Thanh mà còn là một chiến lược nhằm ngăn chặn sự can thiệp của họ vào nội bộ Việt Nam. Bằng cách này, triều đình Tây Sơn đã tạo ra một vỏ bọc hòa bình, đồng thời củng cố nội bộ, chuẩn bị cho những biến động có thể xảy ra.
Việc Nguyễn Quang Toản bày tỏ sự trân trọng đối với thơ của vua Càn Long cũng là một chiêu bài ngoại giao khôn khéo. Hành động này vừa làm hài lòng nhà Thanh, vừa tránh được sự nghi ngờ và can thiệp sâu hơn của họ vào tình hình nội bộ.
Bài Học Lịch Sử: Sức Mạnh của Ngoại Giao và Sự Thận Trọng trong Bang Giao
Sự kiện vua Quang Trung qua đời và những diễn biến bang giao sau đó cho thấy rõ tầm quan trọng của ngoại giao trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia. Triều đình Tây Sơn, tuy đang trong giai đoạn khó khăn, đã vận dụng ngoại giao một cách khéo léo để ngăn chặn âm mưu xâm lược của nhà Thanh. Đây là bài học quý giá về sự khôn khéo, linh hoạt trong ngoại giao, đặc biệt là trong bối cảnh quốc tế đầy biến động.
Sự việc cũng cho thấy tầm quan trọng của việc phân tích, đánh giá đúng tình hình quốc tế, không chỉ dựa vào những biểu hiện bề ngoài mà còn phải nhìn thấy những toan tính, âm mưu ẩn giấu bên dưới. Sự thận trọng, tỉnh táo trong bang giao là yếu tố then chốt để bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia.
