Câu chuyện về nước Nga, từ một tập hợp các bộ lạc Slavơ đến một đế chế hùng mạnh trải dài Âu-Á, là một hành trình đầy biến động và không kém phần tranh cãi. Sự trỗi dậy của Nga, gắn liền với việc mở rộng lãnh thổ không ngừng, đã để lại những vết sẹo sâu sắc trong quan hệ với các nước láng giềng, đặc biệt là Trung Quốc. Bài viết này sẽ phân tích mối quan hệ phức tạp giữa hai cường quốc này, dựa trên góc nhìn lịch sử và những tranh chấp lãnh thổ dai dẳng.
Từ Kievross Đến Đế Chế Nga Hoàng
Vào thế kỷ IX, các bộ lạc Slavơ tập hợp thành Đại công quốc Kievross, đặt nền móng cho quốc gia Nga sơ khai. Sự thống nhất thực sự đến vào cuối thế kỷ XV, khi Công quốc Moskva chinh phục các công quốc xung quanh, tạo nên một nhà nước tập trung quyền lực. Năm 1547, Ivan IV lên ngôi Sa Hoàng, mở ra kỷ nguyên bành trướng lãnh thổ mạnh mẽ của Nga. Việc chiếm Kazan năm 1552 đánh dấu bước ngoặt khi Nga vượt dãy Ural, vươn tới Siberia và đặt tiền đề cho những cuộc chạm trán với Trung Quốc sau này.
Quốc Huy Nga: Đại Bàng Hai Đầu Và Tham Vọng Âu-Á
Quốc huy Nga, với hình ảnh đại bàng hai đầu ngoảnh về cả Đông và Tây, thể hiện rõ tham vọng địa chính trị của quốc gia này. Một đầu hướng về châu Âu, một đầu hướng về châu Á, tượng trưng cho vị trí cầu nối giữa hai lục địa và khát vọng kiểm soát cả hai phương trời. Hình ảnh đại bàng mạnh mẽ, cảnh giác, sẵn sàng tấn công cũng phần nào phản ánh bản chất của một cường quốc luôn sẵn sàng dùng sức mạnh để đạt được mục tiêu.
“Lịch Sử Ngoại Giao” Của Nga: Bành Trướng Và Xung Đột
Lịch sử Nga gắn liền với những cuộc chiến tranh và tranh chấp lãnh thổ. Từ Ba Lan, Phần Lan, Romania đến Estonia, Latvia, Lithuania, bóng ma của sự can thiệp và xâm lược của Nga vẫn còn ám ảnh đến ngày nay. Vụ thảm sát Katyn năm 1940, sự kiện phong tỏa Tây Berlin năm 1948, hay cuộc chiến tranh xâm lược Afghanistan năm 1979 là những minh chứng rõ nét cho chính sách đối ngoại cứng rắn của Nga.
Mối Quan Hệ Nga – Trung: Từ Đồng Minh Đến Đối Thủ Tiềm Tàng
Mối quan hệ Nga – Trung, trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, chứa đựng cả hợp tác lẫn xung đột. Liên Xô từng hỗ trợ Trung Quốc trong cuộc kháng chiến chống Nhật, nhưng cũng gây ra những tranh chấp lãnh thổ nghiêm trọng. Việc Liên Xô chiếm đóng vùng Đông Bắc Trung Quốc sau Thế chiến II và tháo dỡ các xí nghiệp công nghiệp của Nhật được coi là hành động “lợi dụng cháy nhà hôi của”. Vụ đảo Trân Bảo năm 1969 đẩy hai nước đến bờ vực chiến tranh. Việc Nga bán vũ khí cho Việt Nam trong bối cảnh tranh chấp Biển Đông cũng làm gia tăng căng thẳng với Trung Quốc.
Những Tranh Chấp Lãnh Thổ: Vết Sẹo Chưa Lành
Trung Quốc luôn cáo buộc Nga đã chiếm đoạt hàng triệu km2 lãnh thổ của mình, từ đảo Sakhalin, vùng đất phía đông sông Usuri đến vùng Tannu Uriankhai. Những hiệp ước bất bình đẳng giữa hai nước trong quá khứ, như Hiệp ước Nerchinsk (1689), Hiệp ước Ái Huy (1858), và Hiệp ước Bắc Kinh (1860), được xem là bằng chứng cho sự bành trướng của Nga. Việc Nga chỉ trả lại một phần đảo Hắc Hạt Tử cho Trung Quốc càng làm sâu sắc thêm mối nghi ngờ và bất mãn.
Bài Học Lịch Sử Và Tương Lai Quan Hệ Nga – Trung
Lịch sử đã chứng minh rằng mối quan hệ Nga – Trung luôn tiềm ẩn những mâu thuẫn và xung đột. Lòng tin giữa hai bên chưa bao giờ được xây dựng vững chắc. Dù hiện tại hai nước đang có quan hệ hợp tác, nhưng những bóng ma của quá khứ vẫn còn đó. Bài học lịch sử cho thấy, sự cảnh giác và thận trọng là cần thiết trong quan hệ với một láng giềng khổng lồ và đầy tham vọng như Nga.
Tài liệu tham khảo:
- Sumner, B. H. (1943). A short history of Russia. New York.
