Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước không chỉ là cuộc chiến trên chiến trường mà còn là cuộc chiến trên bàn đàm phán, nơi trí tuệ và bản lĩnh của các nhà ngoại giao Việt Nam được thể hiện rõ nét. Trong bối cảnh phức tạp của quan hệ quốc tế, đặc biệt là mâu thuẫn giữa hai đồng minh lớn là Liên Xô và Trung Quốc, Việt Nam đã thể hiện một nghệ thuật ngoại giao tài tình, khôn khéo, vừa tranh thủ được sự ủng hộ của cả hai cường quốc, vừa giữ vững được độc lập tự chủ, góp phần quan trọng vào thắng lợi cuối cùng.
Đường lối đối ngoại độc lập tự chủ
Nhận thức sâu sắc về tính chất cuộc kháng chiến, Đảng ta xác định đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại. Mặt trận ngoại giao được xem là một mặt trận quan trọng có ý nghĩa chiến lược, với hai nhiệm vụ chính: tăng cường hậu phương quốc tế, cô lập địch và giải quyết vấn đề “ta thắng địch thua” trên bàn đàm phán. Hội nghị Trung ương 13 khóa III (1967) và Nghị quyết 188-NQ/TW (1969) đã khẳng định rõ vai trò chủ động, tích cực của đấu tranh ngoại giao.
Mâu thuẫn Xô – Trung và bài toán cân bằng
Bối cảnh quốc tế thời kỳ này đầy biến động với mâu thuẫn ngày càng sâu sắc giữa Liên Xô và Trung Quốc. Trung Quốc muốn Việt Nam đứng về phía mình chống Liên Xô và chủ nghĩa xét lại, trong khi Liên Xô mong muốn Việt Nam đi vào giải pháp sớm, chấp nhận vai trò trung gian hòa giải của mình. Tình hình này đặt ra cho Việt Nam một bài toán cân bằng quan hệ hết sức phức tạp.
Nghệ thuật ứng xử linh hoạt
Trước tình hình đó, Việt Nam đã thực hiện một chính sách ngoại giao linh hoạt, khôn khéo, dựa trên nguyên tắc cân bằng quan hệ, giữ gìn hữu nghị với cả hai nước, không nhất biên đảo, đồng thời kiên quyết giữ vững độc lập tự chủ. Việt Nam thường xuyên thông báo, trao đổi ý kiến với lãnh đạo cả hai nước, khéo léo từ chối những đề xuất không phù hợp với lợi ích của mình, như để Liên Xô làm trung gian hòa giải hay để Trung Quốc đưa quân vào miền Nam.
Thuyết phục và kiên trì
Việt Nam kiên trì thuyết phục Liên Xô ủng hộ đường lối đấu tranh của mình, đồng thời khéo léo từ chối những đề xuất của Liên Xô có thể gây căng thẳng với Trung Quốc, như lập cầu hàng không qua Trung Quốc hay lập căn cứ ở Hoa Nam. Với Trung Quốc, Việt Nam đã rất thận trọng, tế nhị, từ chối những đề xuất can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam. Đảng ta kiên trì giải thích cho Trung Quốc hiểu về đường lối “đánh đàm” của mình, cuối cùng đã nhận được sự ủng hộ của Trung Quốc.
Bài học lịch sử
Sự khôn khéo của Việt Nam còn thể hiện ở việc xử lý những vấn đề nhạy cảm như Cách mạng Văn hóa ở Trung Quốc hay việc chúc mừng sinh nhật lãnh đạo Liên Xô. Bằng sự tinh tế, Việt Nam đã tránh được những hiểu lầm, giữ vững được mối quan hệ tốt đẹp với cả hai nước.
Thắng lợi của ngoại giao
Chính sách ngoại giao khôn khéo, linh hoạt của Việt Nam đã mang lại những kết quả quan trọng. Việt Nam đã tranh thủ được sự ủng hộ to lớn về vật chất và tinh thần từ cả Liên Xô và Trung Quốc, hạn chế tối đa tác động tiêu cực của mâu thuẫn Xô-Trung đến cuộc kháng chiến. Đồng thời, Việt Nam cũng giữ vững được độc lập, tự chủ, không bị cuốn vào quỹ đạo của bất kỳ cường quốc nào.
Nghệ thuật ngoại giao Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ là một minh chứng cho trí tuệ, bản lĩnh và tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước ta. Bài học về độc lập tự chủ, linh hoạt, khôn khéo trong đối ngoại vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
Tài liệu tham khảo
- Sách/Tài liệu gốc:
- Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, tập 28, 30, 37.
- Hồ Chí Minh: Toàn tập, xuất bản lần thứ ba, Nxb. CTQG, Hà Nội, 2011, tập 14.
- Bộ Ngoại giao: Sự thật về quan hệ Việt Nam- Trung Quốc trong 30 năm qua, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1979.
- Nghiên cứu:
- Bộ Ngoại giao: Tổng kết 50 năm ngoại giao Việt Nam (1945-1995), lưu hành nội bộ, Hà Nội, 2001.
- Hình ảnh:
- https://nghiencuuquocte.org/wp-content/uploads/2021/10/Vietnam_China_Soviet_Friendship.jpg (Ảnh gốc)
- https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Mao_Zedong_and_Khrushchev_in_1959.jpg/800px-Mao_Zedong_and_Khrushchev_in_1959.jpg (Ảnh từ Wikimedia Commons)
- https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Ho_Chi_Minh_in_Moscow_1955.jpg (Ảnh từ Wikimedia Commons)
- https://cdn.printfriendly.com/buttons/printfriendly-pdf-button-nobg-md.png (Nút in, PDF và email từ bài viết gốc – không sử dụng trong bài viết mới)
Chú thích về độ tin cậy: Các tài liệu được trích dẫn đều là nguồn chính thức, có độ tin cậy cao. Bài viết cũng tham khảo các nghiên cứu và tài liệu lưu hành nội bộ của Bộ Ngoại giao, đảm bảo tính chính xác và khách quan của thông tin.
