Cảnh tượng Vua Bảo Đại thoái vị tại Ngọ Môn, Huế ngày 30/8/1945, trao lại ấn kiếm cho chính quyền cách mạng, đã trở thành một biểu tượng lịch sử, đánh dấu sự kết thúc của chế độ quân chủ và mở ra kỷ nguyên độc lập cho dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, chi tiết về nghi thức trao ấn kiếm này vẫn còn nhiều tranh luận. Bài viết này sẽ phân tích các nguồn tư liệu khác nhau, từ hồi ký của những người trong cuộc đến lời kể của nhân chứng, để tái hiện lại sự kiện lịch sử trọng đại này một cách khách quan và chân thực nhất.
Nội dung
Sự kiện thoái vị của Vua Bảo Đại được nhiều sử gia và nhân chứng ghi lại, mỗi người lại có một góc nhìn và cách diễn đạt riêng. Trong hồi ký “Từ Triều đình Huế đến Chiến khu Việt Bắc”, ông Phạm Khắc Hòe, Đổng lý Ngự tiền Văn phòng của Vua Bảo Đại, mô tả cảnh nhà vua “hai tay đưa lên trao cho ông Trưởng đoàn Đại biểu chính phủ quốc ấn bằng vàng… và chiếc quốc kiếm”. Tuy nhiên, chi tiết này lại gây nhiều thắc mắc bởi trọng lượng của ấn kiếm không hề nhỏ.
Ấn kiếm Bảo Đại
Ông Trần Huy Liệu, đại diện Chính phủ lâm thời, trong hồi ký của mình, đã chia sẻ về sức nặng “bất ngờ” của chiếc ấn vàng, ước tính khoảng 7kg. Ông kể lại việc phải “vận dụng hết sức bình sinh để chống đỡ” khi tiếp nhận ấn kiếm từ Vua Bảo Đại. Nhà thơ Cù Huy Cận, một thành viên khác của phái đoàn, cũng ghi lại sự kiện này trong “Hồi ký Song đôi”, bổ sung chi tiết thanh kiếm tuy vỏ vàng nạm ngọc nhưng lưỡi đã bị gỉ. Sau này, ông Cận còn kể lại chi tiết thú vị về việc mình đã rút kiếm ra xem và thốt lên “Kiếm nhà vua rỉ hết rồi!”, khiến cả Vua Bảo Đại và những người có mặt đều bật cười.
le thaoi vi bao daiLễ thoái vị của Vua Bảo Đại tại Ngọ Môn (nguồn Internet)
Một góc nhìn khác về sự kiện này đến từ tài liệu “Tôn Nhơn Tộc Sử Liệu – Hậu Duệ Hiếu Biên” của cụ Tôn Thất Tương, người đã có mặt tại buổi lễ. Theo lời kể của cụ Tương, nghi thức trao ấn kiếm diễn ra qua trung gian là ông Nguyễn Duy Quang, Bộ trưởng của Vua Bảo Đại. Vua Bảo Đại chỉ “sờ tay” lên ấn, kiếm rồi chuyển cho ông Quang, sau đó ông Quang mới trao lại cho đại diện Việt Minh. Chi tiết này cho thấy sự khác biệt so với lời kể của ông Phạm Khắc Hòe.
Trang Gia phả nói về Lễ thoái vị của vua Bảo Đại
Trang gia phả nói về lễ thoái vị của Vua Bảo Đại
2 Trang gia phả nói về lễ thoái vị của Vua Bảo Đại
Ông Nguyễn Hồng Trân, nguyên Giám đốc Thư viện Khoa học Huế, cũng là một nhân chứng của sự kiện, cho rằng hồi ký của ông Hòe có một số chi tiết chưa chính xác, ví dụ như số phát súng lệnh và người gắn huy hiệu cho Vua Bảo Đại. Lời kể của cụ Trần Phùng, một thanh niên tham gia bảo vệ buổi lễ, cũng góp phần khẳng định tính trang nghiêm và long trọng của sự kiện.
Mộ Vua Bảo Đại ở Paris
Việc tái hiện lại sự kiện lịch sử luôn cần sự cẩn trọng và đối chiếu nhiều nguồn tư liệu. Mỗi lời kể, dù là của người trong cuộc hay nhân chứng, đều mang tính chủ quan nhất định. Tuy nhiên, bằng cách phân tích và so sánh các nguồn tư liệu khác nhau, chúng ta có thể tiến gần hơn đến sự thật lịch sử, hiểu rõ hơn về bối cảnh và ý nghĩa của sự kiện trao ấn kiếm của Vua Bảo Đại. Đây không chỉ là một “chuyện nhỏ” về nghi thức mà còn là một phần quan trọng trong bức tranh lịch sử hào hùng của dân tộc.
Kết luận
Sự kiện Vua Bảo Đại thoái vị và trao lại ấn kiếm là một dấu mốc lịch sử quan trọng, đánh dấu sự chuyển giao quyền lực và mở ra một kỷ nguyên mới cho Việt Nam. Việc tìm hiểu và làm rõ các chi tiết xung quanh sự kiện này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử mà còn rút ra những bài học quý giá về tinh thần dân tộc, lòng yêu nước và khát vọng độc lập tự do. Nghiên cứu lịch sử không chỉ dừng lại ở việc ghi chép sự kiện mà còn là quá trình tìm kiếm, phân tích và đánh giá để tái hiện lại quá khứ một cách chân thực và khách quan nhất.
