Bài viết phân tích về nguồn gốc giọng Quảng Nam, tập trung vào sự khác biệt với giọng Thanh Nghệ và khả năng ảnh hưởng của tiếng Chăm. Tác giả phản biện quan điểm cho rằng giọng Quảng hoàn toàn bắt nguồn từ Thanh Nghệ, đồng thời đặt ra những câu hỏi về phương pháp nghiên cứu ngôn ngữ và sự biến đổi của tiếng nói.
Giọng Quảng Nam và Giả Thuyết Thanh Nghệ
Giáo sư ngôn ngữ học Andrea Hoa Pham trong cuốn sách “Nguồn gốc và sự hình thành giọng Quảng Nam” đã đưa ra luận điểm cho rằng giọng Quảng Nam bắt nguồn từ Thanh Nghệ, dựa trên sự tương đồng về một số âm, vần giữa hai vùng miền. Tuy nhiên, tác giả Hồ Trung Tú trong bài viết này đã phản biện quan điểm trên, cho rằng việc chỉ ra sự giống nhau là chưa đủ để kết luận về nguồn gốc.
Ông Tú lập luận rằng, việc người Việt di cư từ Thanh Nghệ vào Quảng Nam là điều hiển nhiên, và việc họ vẫn nói tiếng Việt, dù có sự thay đổi về giọng, là điều dễ hiểu. Vấn đề quan trọng là cần phải lý giải được sự khác biệt, thậm chí là sự khác biệt rất lớn về phương ngữ giữa hai vùng miền.
Giáo sư Paul Jules Antoine Meillet
Giáo sư Paul Jules Antoine Meillet (1866 – 1936)
Sự Thiếu Sót Trong Nghiên Cứu Và Phương Pháp
Theo ông Tú, cuốn sách “Nguồn gốc và sự hình thành giọng Quảng Nam” đã bỏ qua một số điểm mấu chốt:
- Không đề cập đến tiếng Chăm: Mặc dù khẳng định không có ảnh hưởng của tiếng Chăm trong giọng Quảng Nam, nhưng cuốn sách không hề có sự so sánh, đối chiếu cụ thể giữa hai ngôn ngữ.
- Không phân tích sự khác biệt: Thay vì tập trung vào những điểm khác biệt cơ bản giữa giọng Quảng Nam và Thanh Nghệ, cuốn sách lại tập trung vào những điểm tương đồng, vốn là điều dễ thấy.
- Không xem xét đến yếu tố phương ngữ: Giọng Quảng Nam thuộc phương ngữ Nam, khác biệt rõ rệt với phương ngữ Bắc (bao gồm Thanh Nghệ). Cuốn sách không giải thích được nguyên nhân của sự khác biệt này.
- Áp dụng phương pháp phục dựng nội tại (internal reconstruction) một cách máy móc: Phương pháp này cho rằng ngôn ngữ tự nó biến đổi theo thời gian. Tuy nhiên, ông Tú cho rằng ngôn ngữ chỉ thay đổi khi có tác động từ bên ngoài, ví dụ như sự tiếp xúc với ngôn ngữ khác.
Giọng Quảng Nam Và Tiếng Chăm: Cần Có Nghiên Cứu Sâu Hơn
Ông Tú cho rằng, để hiểu rõ nguồn gốc giọng Quảng Nam, cần phải xem xét đến khả năng ảnh hưởng của tiếng Chăm. Ông chỉ ra rằng:
- Giọng Quảng Nam có nhiều nét tương đồng với giọng người Chăm nói tiếng Việt ở Ninh Thuận, Bình Thuận.
- Đã từng tồn tại một cộng đồng người Chăm rất lớn ở Quảng Nam, và việc họ chuyển sang nói tiếng Việt có thể đã tạo nên những ảnh hưởng nhất định đến ngôn ngữ của vùng đất này.
Kết Luận
Bài viết của Hồ Trung Tú đã đưa ra những góc nhìn phản biện sắc bén về nguồn gốc giọng Quảng Nam. Ông cho rằng, việc khẳng định giọng Quảng Nam hoàn toàn bắt nguồn từ Thanh Nghệ là chưa đủ thuyết phục, đồng thời đề xuất cần có những nghiên cứu sâu hơn về sự ảnh hưởng của tiếng Chăm. Bài viết cũng đặt ra những câu hỏi lớn về phương pháp nghiên cứu ngôn ngữ và sự biến đổi của tiếng nói.
Tài Liệu Tham Khảo
- Pham, Andrea Hoa. Nguồn gốc và sự hình thành giọng Quảng Nam. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2012.
- Tú, Hồ Trung. Có 500 năm như thế. NXB Thuận Hóa, 2010.
- Meillet, Antoine. Linguistique historique et linguistique générale. Champion, 1921.
