giao chi thời Tien Han
Nội dung bài viết
Cuộc tấn công phủ Đô hộ An Nam năm 791, khiến Đô hộ Cao Chính Bình lo lắng mà chết, là một sự kiện quan trọng trong lịch sử Việt Nam thời Bắc thuộc. Tuy nhiên, danh tính thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa này vẫn còn nhiều tranh cãi. Liệu đó là Phùng Hưng, người anh hùng được ca tụng trong sử sách Việt Nam, hay là Đỗ Anh Hàn, nhân vật được ghi nhận trong chính sử Trung Quốc? Bài viết này sẽ phân tích các nguồn sử liệu khác nhau để làm sáng tỏ vấn đề này, đồng thời tìm hiểu bối cảnh lịch sử và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa.
Phùng Hưng: Anh hùng hay huyền thoại?
Sử sách Việt Nam, tiêu biểu là Đại Việt sử ký toàn thư, ghi nhận Phùng Hưng, người Đường Lâm, là thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa năm 791. Theo đó, Phùng Hưng là người hào hiệp, sức mạnh phi thường, đã tập hợp nghĩa quân vây hãm phủ Đô hộ, khiến Cao Chính Bình lo sợ mà chết. Tuy nhiên, các nguồn sử liệu Trung Quốc đương thời, như Cựu Đường thư, Tân Đường thư và Tư trị thông giám, lại chỉ nhắc đến Đỗ Anh Hàn là người lãnh đạo cuộc nổi dậy.
Đại Việt sử ký toàn thư được biên soạn muộn hơn nhiều so với sự kiện, dựa trên các nguồn tài liệu trước đó và có thể đã tham khảo Việt điện u linh tập của Lý Tế Xương. Việt điện u linh tập lại dẫn nguồn từ Giao Châu ký của Triệu công, một cuốn sách được cho là của Đô hộ Triệu Xương. Tuy nhiên, tính xác thực của nguồn tư liệu này vẫn chưa được khẳng định chắc chắn. Việc các chính sử Trung Quốc không nhắc đến Phùng Hưng đặt ra nghi vấn về vai trò thực sự của ông trong cuộc khởi nghĩa.
Đỗ Anh Hàn: Thủ lĩnh bị lãng quên?
Các nguồn sử liệu Trung Quốc đều ghi nhận Đỗ Anh Hàn là thủ lĩnh người An Nam tấn công phủ Đô hộ. Điều này cho thấy chính quyền nhà Đường biết rõ về Đỗ Anh Hàn và coi ông là nhân vật quan trọng. Việc các sử gia Trung Quốc không nhắc đến Phùng Hưng có thể do nhiều nguyên nhân, nhưng không thể phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đỗ Anh Hàn trong cuộc khởi nghĩa.
Bối cảnh lịch sử và nguyên nhân cuộc khởi nghĩa
Cuộc khởi nghĩa năm 791 diễn ra trong bối cảnh chính trị phức tạp ở An Nam. Vào thời điểm đó, nhà Đường đang áp dụng chính sách cai trị chặt chẽ hơn đối với An Nam, chuyển từ chính sách cống nạp sang chính sách thuế. Điều này gây ảnh hưởng đến quyền lợi của các hào trưởng địa phương, trong đó có Đỗ Anh Hàn và có thể cả Phùng Hưng. Chính sách thuế của Cao Chính Bình được cho là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cuộc nổi dậy.
Chính sách “địa phương hóa chính quyền” của nhà Đường
Sau cuộc khởi nghĩa năm 791, nhà Đường tiếp tục áp dụng chính sách “địa phương hóa chính quyền”, sử dụng các hào trưởng, tù trưởng người bản địa vào bộ máy cai trị. Chính sách này vừa nhằm mục đích ổn định tình hình, vừa tạo điều kiện cho nhà Đường can thiệp sâu hơn vào đời sống xã hội của người Việt. Tuy nhiên, chính sách này cũng tạo ra một tầng lớp người Việt có kinh nghiệm quản lý, đặt nền móng cho việc giành lại độc lập sau này.
Kết luận
Cuộc khởi nghĩa năm 791 là một sự kiện quan trọng trong lịch sử Việt Nam, phản ánh tinh thần đấu tranh chống áp bức của người Việt. Dù danh tính thủ lĩnh thực sự của cuộc khởi nghĩa vẫn còn là đề tài tranh luận, nhưng không thể phủ nhận ý nghĩa lịch sử của sự kiện này. Cuộc khởi nghĩa đã thể hiện sự phản kháng của người dân An Nam trước chính sách cai trị hà khắc của nhà Đường, đồng thời đặt nền móng cho việc giành lại độc lập sau này. Bài học lịch sử về sự kiên cường và ý chí tự chủ của cha ông vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
