Nằm ẩn mình giữa vùng đất địa linh nhân kiệt xứ Thanh, thành Tây Đô, hay còn được dân gian quen gọi là thành nhà Hồ, đứng sừng sững như một chứng nhân lịch sử, minh chứng cho một thời kỳ đầy biến động và oai hùng của nước Đại Ngu. Không chỉ là một công trình kiến trúc quân sự đồ sộ, thành Tây Đô còn là biểu tượng cho tài năng, trí tuệ và bản lĩnh của cha ông ta, những người đã tạo nên kỳ tích bằng đá xanh, thách thức thời gian và lịch sử.
Khát Vọng Xây Dựng Một Kinh Đô Mới
Vào cuối thế kỷ 14, đất nước Đại Việt đang bước vào giai đoạn suy yếu của triều Trần. Trong bối cảnh đó, Hồ Quý Ly, một vị quan đại thần đầy tham vọng và táo bạo, đã nổi lên với khát khao chấn hưng đất nước, xây dựng một triều đại mới hùng mạnh hơn.
Với tầm nhìn chiến lược, Hồ Quý Ly nhận thấy Thăng Long, kinh đô của triều Trần, đã không còn phù hợp với tình hình mới. Ông quyết định tìm kiếm một vị trí địa lý thuận lợi hơn để xây dựng kinh đô mới, vừa là trung tâm chính trị – văn hóa, vừa là pháo đài bất khả xâm phạm.
Tây Đô – Lựa Chọn Thiên Thời Địa Lợi
Sau nhiều ngày rong ruổi khắp nơi, Hồ Quý Ly đã chọn vùng đất An Tôn (nay thuộc huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa) để xây dựng kinh thành. Nơi đây hội tụ đầy đủ yếu tố “thiên thời, địa lợi, nhân hòa”:
- Địa thế hiểm trở: Nằm giữa hai con sông Mã và sông Bưởi, phía Bắc là dãy núi Voi hùng vĩ, phía Nam là ngã ba Sét hiểm yếu, Tây Đô như một “chiếc bát úp” bất khả xâm phạm.
- Giao thông thuận tiện: Nằm trên trục giao thông Bắc – Nam, Tây Đô là cửa ngõ nối liền vùng đồng bằng Bắc Bộ với miền Trung và Nam Bộ.
Năm 1397, công cuộc xây dựng kinh thành mới được khởi công. Với quyết tâm cao độ, chỉ trong vòng ba tháng, một kỳ tích đã được tạo nên. Thành Tây Đô, một tòa thành kiên cố bằng đá, đã mọc lên sừng sững giữa đất trời xứ Thanh.
Kiến Trúc Độc Đáo – Biểu Tượng Của Sức Mạnh Và Trí Tuệ
Thành Tây Đô được xây dựng theo mô hình kiến trúc quân sự phổ biến thời bấy giờ, gồm hai khu vực chính:
- Khu thành ngoại: Bao quanh khu vực trung tâm, được đắp bằng đất, có hào sâu, chông sắt bảo vệ.
- Khu thành nội: Xây dựng bằng đá xanh nguyên khối, là nơi ở của vua quan và các công trình quan trọng.
Ấn tượng nhất là hệ thống tường thành đồ sộ, cao hơn 6 mét, dày hơn 4 mét, được xây dựng hoàn toàn bằng đá xanh khai thác từ núi Thạch Bàn (Núi Nhồi) cách đó khoảng 5 km.
Những khối đá tảng xây thành đều đục đẽo vuông thành sắc cạnh, xếp chồng nhau hình chữ công (I). Ảnh: Báo Người lao động.
Điều đáng kinh ngạc là các khối đá nặng hàng chục tấn được đục đẽo, ghép nối với nhau một cách chính xác đến kinh ngạc mà không cần bất kỳ một chất kết dính nào. Bí mật nằm ở kỹ thuật ghép mộng – ten cực kỳ tinh xảo, tạo nên sự liên kết vững chắc cho công trình.
Bốn Cổng Thành – Vẻ Đẹp Kiêu Hãnh Thách Thức Thời Gian
Thành Tây Đô có bốn cổng chính, được xây dựng bằng đá khối đồ sộ, theo lối kiến trúc cuốn vòm độc đáo. Trong đó, cổng Nam (cổng chính) là công trình kiến trúc ấn tượng nhất với ba cửa vòm cuốn, được ví như “khải hoàn môn” của thành Tây Đô.
Cổng Nam thành nhà Hồ. Ảnh: VnExpress
Cổng Nam cao gần 9 mét, rộng 6 mét, được xây dựng bởi những khối đá xanh khổng lồ, nặng hàng chục tấn. Trên mỗi phiến đá đều được chạm khắc những họa tiết hoa văn tinh xảo, thể hiện trình độ nghệ thuật điêu khắc bậc thầy của người xưa.
Dấu Ấn Của Một Thời Vang Bóng
Thành Tây Đô là minh chứng cho một thời kỳ lịch sử đầy biến động của dân tộc. Sau khi Hồ Quý Ly soán ngôi nhà Trần, lập ra nhà Hồ (1400), thành Tây Đô chính thức trở thành kinh đô của nước Đại Ngu.
Tuy nhiên, triều đại nhà Hồ tồn tại ngắn ngủi, chỉ kéo dài 7 năm (1400-1407). Năm 1407, nhà Minh (Trung Quốc) đem quân xâm lược Đại Ngu, thành Tây Đô thất thủ, triều đại nhà Hồ sụp đổ.
Sau khi chiếm được thành Tây Đô, nhà Minh đã cho phá hủy nhiều công trình kiến trúc bên trong thành. Tuy nhiên, do được xây dựng quá kiên cố nên hệ thống tường thành và bốn cổng thành vẫn còn nguyên vẹn.
Di Sản Văn Hóa Thế Giới – Niềm Tự Hào Của Dân Tộc
Trải qua hơn 600 năm lịch sử, thành Tây Đô vẫn hiên ngang đứng đó, như một minh chứng hùng hồn cho sức sống mãnh liệt của dân tộc Việt Nam. Năm 2011, UNESCO đã công nhận thành nhà Hồ là Di sản văn hóa thế giới. Đây là niềm tự hào to lớn, khẳng định giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc độc đáo của công trình.
Ngày nay, thành Tây Đô không chỉ là điểm du lịch hấp dẫn du khách trong và ngoài nước, mà còn là nguồn cảm hứng vô tận cho các nhà nghiên cứu lịch sử, kiến trúc, văn hóa. Công trình là biểu tượng cho tài năng, trí tuệ và bản lĩnh của cha ông ta, những người đã tạo nên kỳ tích bằng đá xanh, thách thức thời gian và lịch sử.
