Thị trấn Greenville, bang Maine, nép mình bên bờ hồ Moosehead thơ mộng, bỗng chốc rộn ràng trong niềm vui vỡ òa. Hơn 2000 người dân hân hoan chào đón Mark Gartley, người con trai đã trở về sau những năm tháng dài bị giam cầm trong địa ngục trần gian. Gartley, niềm tự hào của thị trấn với học bổng Georgia Tech, từng là chàng trai rạng rỡ trên sân bóng, là người tình trong mộng của biết bao cô gái. Thế rồi, chiến tranh ập đến, cướp đi thanh xuân của Gartley, để lại nỗi đau và sự tiếc thương cho cả thị trấn khi máy bay của anh bị bắn rơi trên bầu trời Hà Nội năm 1968.
Niềm vui vỡ òa trong buổi mít tinh chào mừng Gartley trở về tại trường trung học Greenville. “Tôi là một trong những người may mắn”, Gartley chia sẻ với bạn bè cũ.
Bốn năm sống trong bóng tối của trại giam tù binh chiến tranh đã tôi luyện Gartley, biến chàng trai trẻ ngày nào thành người đàn ông trưởng thành, từng trải. Sự trở về bất ngờ của anh cùng hai người bạn tù vào tháng trước đã làm dấy lên làn sóng tranh cãi giữa chính phủ Mỹ và các nhà hoạt động phản chiến. Giữa tâm bão dư luận, Gartley vẫn giữ được sự điềm tĩnh đáng kinh ngạc.
Gartley kêu gọi cộng đồng chung tay đấu tranh cho sự tự do của những tù binh chiến tranh còn lại.
Greenville chào đón Gartley bằng tình yêu thương và sự cảm thông sâu sắc. Trên con phố chính, các cửa hàng đều treo cờ hoa, băng rôn chào mừng người con trai trở về.
Con phố chính Greenville ngập tràn cờ hoa, băng rôn chào đón Gartley.
Gartley hòa nhập trở lại cuộc sống đời thường một cách nhẹ nhàng, không ác mộng, chỉ còn lại niềm nuối tiếc và quyết tâm bù đắp thanh xuân đã mất. “Tôi sẽ gạt nó ra khỏi tâm trí”, Gartley bình thản nói, nhưng có lẽ nỗi đau quá lớn vẫn âm ỉ trong tim.
Những năm tháng bị giam cầm là chuỗi ngày dài đằng đẵng trong buồng giam chật hẹp, đơn độc hoặc cùng lắm là một người bạn tù. May mắn thay, điều kiện giam giữ được cải thiện trong hai năm cuối, thức ăn khá hơn, Gartley còn có chiếu để trải lên giường gỗ cứng, tù binh được phép tụ tập đông hơn và có thêm thời gian ra ngoài.
Gartley trò chuyện cùng các em nhỏ tại trận bóng đá của trường trung học, nụ cười đã trở lại trên môi anh.
Giấc mơ về tự do là liều thuốc tinh thần quý giá cho các tù binh. Gartley mơ về những bộ quần áo mới, về siêu thị đầy ắp thức ăn, về những bữa tiệc thịt thịnh soạn, và tất nhiên, không thể thiếu hình bóng người phụ nữ. Họ nói chuyện hàng giờ về xe cộ, quần áo, thức ăn, về mọi thứ trên đời, ngoại trừ những gì đã diễn ra sau khi họ bị bắt.
Thư từ gia đình là sợi dây kết nối duy nhất với thế giới bên ngoài. Gartley nhận được khoảng 75% số thư gia đình gửi, những vật dụng gửi kèm như bàn chải, kem đánh răng, giấy bút, đồ chơi đều được nhà chức trách Bắc Việt ghi lại và trả lại khi anh được phóng thích. Bơ lạc, mật ong là món quà quý giá để phết bánh mì, sưởi ấm tâm hồn trong những ngày đông lạnh giá.
Tinh thần lạc quan là vũ khí sắc bén giúp các tù binh chiến thắng nghịch cảnh. “Ma mới” luôn tin rằng họ sẽ được trở về vào ngày lễ lớn tiếp theo: Quốc khánh, Giáng sinh… Sau một năm rưỡi, Gartley nhận ra sự chờ đợi trong vô vọng chỉ làm hao mòn ý chí, anh chọn cách sống lạc quan và kiên nhẫn.
Trở về sau bao năm tháng, Gartley không khỏi chạnh lòng khi nhận ra cuộc chiến chỉ là một trong nhiều vấn đề được bàn tán trong năm bầu cử. Phải chăng người ta đã quá mệt mỏi với nó? Ưu tiên hàng đầu của Gartley lúc này là vận động đòi trả tự do cho các tù binh chiến tranh còn lại. Với 90 ngày nghỉ phép, anh dự định sẽ đi khắp nước Mỹ, đến thăm gia đình các tù binh, vận động chính phủ cải thiện phúc lợi cho họ.
Tại trạm xăng của cha mình, Gartley chia sẻ thông tin về những tù binh khác với người nhà của họ.
Câu chuyện của Mark Gartley là minh chứng sống động cho sức mạnh phi thường của con người khi đối mặt với nghịch cảnh. Niềm tin, lòng dũng cảm và tinh thần lạc quan đã giúp Gartley vượt qua những năm tháng tăm tối nhất cuộc đời. Hành trình của anh là lời nhắc nhở sâu sắc về sự tàn khốc của chiến tranh, về nỗi đau và mất mát mà nó gây ra, đồng thời là lời kêu gọi hòa bình và cảm thông, để những câu chuyện như Gartley không bao giờ lặp lại.
