Cuối thập niên 60, đầu thập niên 70, trong bối cảnh cuộc chiến tranh Việt Nam đã kéo dài hơn hai thập kỷ, khát vọng hòa bình càng trở nên cháy bỏng đối với người dân Việt Nam. Trên bàn đàm phán quốc tế, các bên liên quan đã nỗ lực tìm kiếm một giải pháp chính trị nhằm chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam. Trong số đó, nổi bật lên ba đề xuất được biết đến với tên gọi “7, 8, 9 điểm hòa bình”. Những đề xuất này, dù có điểm tương đồng và khác biệt, đều phản ánh lập trường, quan điểm và toan tính của mỗi bên trong cuộc chiến.
Bối Cảnh Lịch Sử
Để hiểu rõ hơn về 7, 8, 9 điểm hòa bình, chúng ta cần quay trở lại bối cảnh lịch sử lúc bấy giờ. Sau thất bại của chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, Mỹ buộc phải chuyển sang chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”, tăng cường viện trợ cho chính quyền Sài Gòn để họ tự chiến đấu. Tuy nhiên, chiến lược mới này cũng không thể giúp Mỹ xoay chuyển được cục diện chiến trường.
Trong khi đó, phong trào phản chiến tại Mỹ ngày càng dâng cao, gây sức ép buộc chính quyền Nixon phải tìm kiếm một lối thoát cho cuộc chiến. Hòa đàm Paris, được nối lại từ năm 1968, trở thành nơi các bên đặt hy vọng tìm kiếm một giải pháp chính trị.
Ba Kế Hoạch Hòa Bình
7 Điểm Của Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam
Ngày 1/7/1971, tại Hội nghị Paris, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam (CPMTCLTMNVN) do bà Nguyễn Thị Bình làm Bộ trưởng Ngoại giao, đã công bố đề xuất 7 điểm, thể hiện rõ lập trường của nhân dân miền Nam Việt Nam trong việc giải quyết vấn đề chiến tranh.
Đoàn đàm phán Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Hội nghị Paris, ngày 25/1/1969. Từ trái qua phải: ông Lê Đức Thọ, ông Xuân Thủy, ông Hà Văn Lâu. Ảnh: AP
Nội dung chính của 7 điểm bao gồm:
- Rút quân Mỹ: Yêu cầu Mỹ chấm dứt chiến tranh xâm lược, rút hết quân đội, vũ khí, dụng cụ chiến tranh và nhân viên quân sự ra khỏi miền Nam Việt Nam mà không được đặt bất kỳ điều kiện nào.
- Chính quyền miền Nam Việt Nam: Đề nghị thành lập một chính quyền mới ở Sài Gòn thông qua thương lượng giữa các lực lượng chính trị, xã hội, tôn giáo ở miền Nam, trong đó có CPMTCLTMNVN.
- Lực lượng vũ trang: Các bên Việt Nam sẽ tự giải quyết vấn đề lực lượng vũ trang ở miền Nam Việt Nam dựa trên tinh thần hòa hợp dân tộc.
- Hòa bình thống nhất: Nước Việt Nam sẽ được thống nhất bằng phương pháp hòa bình, thông qua thương lượng giữa hai miền Nam-Bắc, không có sự can thiệp của nước ngoài.
- Chính sách đối ngoại: Miền Nam Việt Nam sẽ thực hiện chính sách đối ngoại hòa bình trung lập.
- Bồi thường thiệt hại chiến tranh: Mỹ phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại do chiến tranh gây ra cho nhân dân Việt Nam.
- Bảo đảm quốc tế: Các bên sẽ thỏa thuận về hình thức bảo đảm quốc tế cho các hiệp định đã ký kết.
8 Điểm Của Nixon – Nguyễn Văn Thiệu
Ngày 26/1/1972, Tổng thống Mỹ Nixon bất ngờ công bố đề xuất hòa bình 8 điểm, được cho là đã được ông Kissinger, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ, trình bày với đại diện Bắc Việt trong một cuộc gặp bí mật vào ngày 11/10/1971. Nửa giờ sau, Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu cũng lên tiếng ủng hộ đề xuất này.
Tóm tắt 8 điểm của Nixon – Nguyễn Văn Thiệu:
- Mỹ và đồng minh sẽ rút quân khỏi miền Nam Việt Nam trong vòng 6 tháng sau khi thỏa hiệp được ký kết.
- Trao trả tù binh và thường dân bị bắt giữ.
- Tương lai chính trị miền Nam Việt Nam do người dân tự quyết định thông qua bầu cử tự do, không có sự can thiệp của nước ngoài.
- Tôn trọng Hiệp định Genève 1954 về Đông Dương và Hiệp định Genève 1962 về Lào.
- Giải quyết các vấn đề giữa các nước Đông Dương dựa trên nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và không can thiệp nội bộ.
- Ngừng bắn trên toàn cõi Đông Dương sau khi thỏa thuận được ký kết.
- Giám sát quốc tế về các khía cạnh quân sự của thỏa hiệp.
- Bảo đảm quốc tế về quyền căn bản của các dân tộc Đông Dương và hòa bình trong khu vực.
9 Điểm Của Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa
Ngày 31/1/1972, Phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (VNDCCH) tại Hội nghị Paris đã công bố đề xuất hòa bình 9 điểm. Đề xuất này, được cho là đã được ông Xuân Thủy, Trưởng đoàn đàm phán của VNDCCH, trình bày với ông Kissinger trong cuộc gặp ngày 26/6/1971.
Nội dung chính của 9 điểm hòa bình:
- Mỹ phải rút toàn bộ quân đội và đồng minh khỏi miền Nam Việt Nam trong năm 1971.
- Trao trả tù binh và thường dân bị bắt giữ đồng thời với việc rút quân.
- Mỹ ngừng ủng hộ chế độ Nguyễn Văn Thiệu, tạo điều kiện cho việc thành lập một chính phủ mới ở miền Nam Việt Nam.
- Mỹ bồi thường thiệt hại chiến tranh cho Việt Nam.
- Tôn trọng Hiệp định Genève 1954 về Đông Dương và Hiệp định Genève 1962 về Lào; chấm dứt can thiệp vào công việc nội bộ của các nước Đông Dương.
- Các vấn đề giữa các nước Đông Dương do chính các nước này giải quyết.
- Thực hiện ngừng bắn sau khi đạt được thỏa thuận về các vấn đề trên.
- Thiết lập cơ quan giám sát quốc tế.
- Bảo đảm quốc tế cho quyền quốc gia cơ bản của các dân tộc Đông Dương.
Phân Tích Và So Sánh
Cả ba đề xuất hòa bình 7, 8, 9 điểm đều thể hiện mong muốn chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam. Tuy nhiên, mỗi đề xuất lại có những điểm khác biệt quan trọng, phản ánh lập trường và lợi ích của mỗi bên:
- Về vấn đề rút quân Mỹ: Cả ba đề xuất đều yêu cầu Mỹ rút quân khỏi miền Nam Việt Nam. Tuy nhiên, 7 điểm và 9 điểm yêu cầu Mỹ phải rút toàn bộ quân đội và không được đặt điều kiện, trong khi 8 điểm cho phép Mỹ có thể thương lượng về điều kiện rút quân.
- Về vấn đề chính quyền miền Nam Việt Nam: 7 điểm và 9 điểm đề cập đến việc thành lập một chính phủ mới ở miền Nam Việt Nam thông qua thương lượng giữa các lực lượng chính trị. Ngược lại, 8 điểm lại nhấn mạnh vào giải pháp bầu cử và không đề cập đến việc thay đổi chế độ Sài Gòn.
Kết Luận
“7, 8, 9 điểm hòa bình” là minh chứng cho nỗ lực tìm kiếm hòa bình của các bên trong bối cảnh chiến tranh Việt Nam đang đi vào giai đoạn cuối. Dù chưa đạt được thỏa thuận cuối cùng, những đề xuất này đã tạo tiền đề quan trọng cho việc ký kết Hiệp định Paris vào năm 1973. Bài học về kiên trì đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc, tinh thần bất khuất, kiên cường của nhân dân Việt Nam vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
