Năm 1986, bối cảnh quốc tế đầy biến động đặt Việt Nam vào một tình thế “bị cuốn vào vòng xoáy các nước lớn”. Giữa những thách thức đó, Đại tướng Lê Đức Anh, tân Tổng Tham mưu trưởng, đã nhận thấy rõ ràng hơn bao giờ hết sự cần thiết phải định hình lại vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Hành trình từ ý tưởng đến hiện thực, đưa Việt Nam gia nhập ASEAN, là câu chuyện về tầm nhìn chiến lược và nỗ lực ngoại giao không ngừng nghỉ.
Bối Cảnh Địa Chính Trị Và Ý Tưởng Đột Phá
Sau chiến thắng 30/4/1975, Việt Nam đối mặt với nhiều khó khăn. Sự hình thành liên minh Mỹ – Trung, cuộc chiến biên giới Tây Nam và các lệnh cấm vận đã tạo nên một bức tranh địa chính trị đầy thách thức. Trong bối cảnh đó, tại cuộc họp Bộ Chính trị tháng 2/1987, Đại tướng Lê Đức Anh đã đưa ra một phân tích sắc bén về tình hình và đề xuất ba bước đi chiến lược: bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc, tháo gỡ cấm vận của Mỹ và gia nhập ASEAN.
Đại tướng Lê Đức Anh (thứ 2 từ phải sang) trong một cuộc họp quan trọng.
Việc gia nhập ASEAN được xem là bước đi then chốt để Việt Nam thoát khỏi vòng xoáy ảnh hưởng của các cường quốc và khẳng định vị thế độc lập tự chủ của mình. Đại tướng Lê Đức Anh nhận định, mặc dù Việt Nam còn khó khăn về kinh tế, nhưng lại “giàu” về chính trị và địa lý, giàu tiềm năng con người. Việc gia nhập ASEAN sẽ là chỗ dựa chính trị cho các nước trong khu vực, giúp họ tự tin hơn trong quan hệ với các cường quốc.
Những Bước Đi Thận Trọng Và Kiên Định
Để hiện thực hóa mục tiêu gia nhập ASEAN, Việt Nam đã triển khai một chiến lược ngoại giao thận trọng và kiên định. Việc “tháo ngòi nổ xung đột biên giới” với Trung Quốc được đặt lên hàng đầu. Đồng thời, Việt Nam chủ động tìm kiếm cơ hội bình thường hóa quan hệ với Mỹ.
Một bước đi quan trọng khác là việc ngăn chặn Liên Xô đưa đầu đạn hạt nhân vào Cam Ranh. Đại tướng Lê Đức Anh đã khéo léo dựa vào Hiệp định đã ký kết với Liên Xô, yêu cầu họ không đưa vũ khí hạt nhân vào cảng Cam Ranh. Việc này đã thể hiện rõ thiện chí của Việt Nam trong việc xây dựng một khu vực Đông Nam Á phi hạt nhân, tạo tiền đề quan trọng cho việc gia nhập ASEAN. Việc ký kết Hiệp định “Khu vực Đông Nam Á là khu vực phi hạt nhân” với ASEAN đã được các nước thành viên hoan nghênh và đánh giá cao.
Hội Nhập ASEAN: Thành Quả Của Tầm Nhìn Chiến Lược
Những nỗ lực ngoại giao của Việt Nam đã mang lại kết quả tích cực. Tháng 11/1991, Việt Nam và Trung Quốc bình thường hóa quan hệ. Năm 1994, Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm vận đối với Việt Nam. Cùng năm đó, Đại tướng Lê Đức Anh, trên cương vị Chủ tịch nước, đã có chuyến thăm quan trọng tới Indonesia và bày tỏ nguyện vọng gia nhập ASEAN, nhận được sự ủng hộ của Tổng thư ký ASEAN. Ngày 28/7/1995, Việt Nam chính thức trở thành thành viên của ASEAN, đánh dấu một bước ngoặt lịch sử trong tiến trình hội nhập quốc tế của đất nước.
Bài Học Lịch Sử Và Ý Nghĩa Đối Với Hiện Tại
Hành trình gia nhập ASEAN của Việt Nam là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược, sự kiên trì và nỗ lực ngoại giao không ngừng nghỉ. Việc gia nhập ASEAN không chỉ giúp Việt Nam thoát khỏi vòng xoáy cường quốc, khẳng định vị thế độc lập tự chủ, mà còn mở ra những cơ hội to lớn cho phát triển kinh tế – xã hội. Bài học về sự chủ động, linh hoạt và kiên định trong đối ngoại vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay, khi Việt Nam đang tiếp tục hội nhập sâu rộng vào cộng đồng quốc tế. Việc gia nhập AEC (Cộng đồng Kinh tế ASEAN) năm 2016 là một bước tiến tiếp theo, khẳng định tầm nhìn xa trông rộng của những nhà lãnh đạo như Đại tướng Lê Đức Anh, đặt nền móng cho sự phát triển bền vững của đất nước trong thời đại hội nhập.
