Thổ Công, hay còn gọi là Thổ Địa hay Thổ Thần, là vị thần quan trọng trong tín ngưỡng châu Á, chịu trách nhiệm cai quản một vùng đất nào đó. Trong cuộc sống hàng ngày, khi thực hiện những công việc đụng chạm đến đất đai như xây dựng, đào ao, mở vườn, hay đào huyệt, chúng ta cần phải cúng thần này.
Thổ Công được coi là vị thần quan trọng nhất trong các gia đình. Khi nhìn vào bàn thờ, ta thấy bát hương thờ Thổ Công ở giữa, bên trái là bát hương bà Cô Tổ, bên phải là bát hương Gia Tiên. Trong lễ cúng, khấn Thổ Công luôn được tiến hành trước để xin phép tổ tiên. Việc cúng Thổ Công có những điều đặc biệt thú vị đối với người Việt Nam. Người Hoa Kiều và một số người miền Nam thường ăn trước Thổ Công trên bàn thờ (theo một số truyền thuyết, Thổ Công bị đầu độc và chết, nên ông rất sợ chết. Do đó, người cúng Thổ Công phải ăn trước để ông đảm bảo an toàn). Còn người miền Bắc thì thực hiện lễ cúng như thông thường.
Thổ Công thường được cúng vào ngày giỗ Tết và Sóc Vọng. Lễ cúng có thể là cúng chay hoặc cúng mặn.
Vào ngày Sóc Vọng, ngày mồng Một và ngày Rằm, các gia đình thường cúng chay. Các đồ lễ bao gồm giấy vàng, bạc, trầu, nước, hoa quả. Tuy nhiên, cũng có gia đình cúng mặn, đồ lễ bổ sung có rượu, xôi, gà và chân giò.
Khi thực hiện lễ cúng Gia Tiên, luôn cần cúng Thổ Công trước. Khấn cầu sự phù hộ của Thổ Công cũng tương tự như cúng Gia Tiên. Mặc dù gọi là cúng Thổ Công, nhưng khi cúng cần khấn đủ các Thần linh ghi trong bài vị.
Thổ Công có nhiệm vụ ghi chép mọi việc tốt và xấu diễn ra trong mỗi gia đình. Lễ cúng Thổ Công quan trọng nhất là vào ngày Táo Quân, tức ngày 23 tháng Chạp (hay còn gọi là tết ông Công ông Táo).
Vào ngày này, sau lễ cúng, Thổ Công sẽ đi báo cáo những việc đã ghi chép được trong thế gian cho Thượng Đế. Còn các gia đình sẽ “hóa vàng” bằng cách đổ tro từ những vật đã sử dụng vào năm trước và phóng sinh cá chép để ông cưỡi lên trời (theo quan niệm, cá chép sau khi được phóng sinh sẽ hóa thành rồng để ông Táo cưỡi).
Dưới đây là một bài văn khấn Thổ Công được sử dụng suốt năm, có thể thay đổi ngày tháng phù hợp:
#Văn Khấn Thổ Công
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
- Kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, Ngũ phương Ngũ thổ, Phúc đức chính Thần.
- Con kính lạy các ngài Thần linh cai quản trong xứ này.
- Tín chủ là………………………………………………………………
- Ngụ tại………………………………………………………………….
- Hôm nay là ngày……….tháng……..năm………………………….
- Tín chủ con thành tâm sắm sửa hương, hoa, lễ vật, kim ngân, trà quả, bày ra trước án. Đốt nén hương thơm kính mời: ngày Bản gia Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ Địa Long Mạch Tôn thần, ngài Bản gia Ngũ phương Ngũ thổ, Phúc đức chính Thần.
- Cúi xin các Ngày thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con tòan gia an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long thịnh vượng, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
- Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.Văn khấn Thổ Công là một phần không thể thiếu trong lễ cúng truyền thống của người Việt Nam. Nó không chỉ thể hiện lòng thành và tôn kính của chúng ta đối với vị thần này, mà còn mang ý nghĩa bảo vệ và mang lại may mắn cho gia đình. Hãy truyền bá giá trị văn hóa này cho thế hệ mai sau và duy trì sự kết nối với nguồn gốc của dân tộc thông qua lễ cúng Thổ Công. Khám Phá Lịch Sử hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu thêm về lễ cúng Thổ Công và giữ vững những giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam.
