Ấn chương, hay con dấu, tuy nhỏ bé nhưng lại mang trong mình ý nghĩa to lớn về cả mặt thực dụng lẫn nghệ thuật. Từ hàng ngàn năm lịch sử Trung Hoa, ấn chương đã là minh chứng cho quyền lực, là tín vật giao thương và là tác phẩm nghệ thuật tinh xảo. Bài viết này sẽ đưa chúng ta ngược dòng lịch sử, khám phá nguồn gốc, ý nghĩa và câu chuyện ly kỳ về “Truyền Quốc Ngọc Tỉ” – bảo vật tượng trưng cho ngôi vị Hoàng đế qua các triều đại.
Nguồn gốc của Ấn chương
Sự xuất hiện của ấn chương gắn liền với sự phát triển của thương mại và chế độ tư hữu. Từ thời nhà Ân, người Trung Hoa cổ đại đã biết khắc họa tiết lên đá, tạo tiền đề cho sự ra đời của ấn chương. Đến thời Tây Chu và Chiến Quốc, “tiêu hình ấn” với hình vẽ động vật, thực vật, con người… trở nên phổ biến như một minh chứng cho các giao dịch.
Thời kỳ Chiến Quốc chứng kiến sự phát triển vượt bậc của ấn chương. Không chỉ phổ biến trong giao thương, ấn còn được sử dụng như biểu tượng quyền lực của các quốc gia. Vua ban ấn cho quan lại (“quan ấn”) như một minh chứng cho quyền hành được trao.
Tần Thủy Hoàng và Truyền Quốc Ngọc Tỉ
“Ngọc tỉ” thời Bắc Tống, trưng bày tại Bảo tàng Thượng Hải.
Tần Thủy Hoàng, vị vua đầu tiên thống nhất Trung Hoa, đã thiết lập một hệ thống ấn chương chặt chẽ. Ông quy định “tỉ” là danh xưng dành riêng cho ấn của Hoàng đế và phải được làm từ ngọc. Ấn của Tần Thủy Hoàng được gọi là “Truyền Quốc Ngọc Tỉ”, làm từ ngọc Hòa Thị quý hiếm, khắc hình rồng cuộn và tám chữ triện: “Thụ mệnh vu thiên, ký thọ vĩnh xương” (受命于天, 既壽永昌). Tám chữ này thể hiện khát vọng của Tần Thủy Hoàng về một vương triều trường tồn, quyền lực được “trời ban” và kéo dài mãi mãi.
Hành trình Ly kỳ của Truyền Quốc Ngọc Tỉ
Sau khi Tần triều sụp đổ, Truyền Quốc Ngọc Tỉ trở thành bảo vật được các thế lực tranh giành. Từ nhà Hán, Vương Mãng, đến các triều đại phía Nam – Bắc triều, viên ngọc tỉ liên tục đổi chủ, chứng kiến biết bao cuộc chiến, âm mưu và cả những câu chuyện bi hùng.
Truyền Quốc Ngọc Tỉ đã từng bị ném xuống giếng, bị cướp đoạt, bị thất lạc và cũng nhiều lần được “tìm thấy”. Tuy nhiên, sau khi Thạch Kính Đường tự thiêu cùng bảo vật trên lầu Huyền Võ Lâu vào năm 936, tung tích thật sự của Truyền Quốc Ngọc Tỉ trở thành một ẩn số.
Dù vậy, những giai thoại và truyền thuyết về viên ngọc tỉ vẫn tiếp tục được lưu truyền. Từ người chăn dê tìm thấy ngọc tỉ giả thời nhà Nguyên, đến viên tướng Quốc Dân Đảng muốn bán ngọc tỉ ở Mỹ, câu chuyện về Truyền Quốc Ngọc Tỉ vẫn là đề tài hấp dẫn, khơi gợi trí tò mò của nhiều người.
Ý nghĩa của “Truyền Quốc Ngọc Tỉ” trong lịch sử Trung Hoa
Truyền Quốc Ngọc Tỉ không chỉ là một bảo vật bằng ngọc, mà còn là biểu tượng cho quyền lực tối cao, cho thiên mệnh và vận mệnh của cả một vương triều. Việc sở hữu Truyền Quốc Ngọc Tỉ là minh chứng cho sự chính thống, cho việc được “trời ban” ngôi vị.
Câu chuyện về Truyền Quốc Ngọc Tỉ phản ánh phần nào bản chất của lịch sử Trung Hoa, với những cuộc chiến tranh giành quyền lực, những âm mưu toan tính và cả lòng tham vô đáy của con người. Dù vậy, viên ngọc tỉ vẫn là bảo vật linh thiêng, là chứng nhân lịch sử, là biểu tượng cho văn hóa và tinh thần của người Trung Hoa.
