Cuối triều Lý Nhân Tông, bức màn lịch sử dày đặc những bí ẩn xoay quanh việc lựa chọn người kế vị. Vua tuổi cao sức yếu, chưa có con trai nối dõi, nỗi lo về tương lai đất nước phủ bóng lên hoàng cung. Giữa những lời đồn đại về Giác Hoàng, một cậu bé tự xưng là con vua, và những câu chuyện ly kỳ về thiền sư Từ Đạo Hạnh, sự thật về thân thế Lý Thần Tông vẫn còn là một dấu hỏi lớn. Một cuộc đấu tranh ngầm, âm thầm nhưng quyết liệt, đã diễn ra giữa các phe phái trong triều đình, quyết định vận mệnh của cả vương triều.
Nội dung bài viết
Nhân Tông chọn người kế vị: Giữa tâm linh và chính trị
Năm 1112, Lý Nhân Tông xuống chiếu tìm người kế vị trong hoàng tộc. Sự xuất hiện của Giác Hoàng, cậu bé ba tuổi tự xưng là con vua, khiến triều đình xôn xao. Tuy nhiên, việc lập Giác Hoàng làm thái tử vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các đại thần.
Thiền sư Từ Đạo Hạnh, một nhân vật có ảnh hưởng lớn đương thời, cũng can thiệp vào việc lựa chọn người kế vị. Câu chuyện về sự ra đời kỳ lạ của Lý Dương Hoán, con trai Sùng Hiền hầu, gắn liền với cái chết bí ẩn của Từ Đạo Hạnh, tạo nên những lời đồn thổi huyền bí. Liệu đây là sự sắp đặt ngẫu nhiên hay một mưu đồ chính trị được che đậy dưới lớp vỏ tâm linh?
Giữa vòng xoáy tranh giành quyền lực, cái chết đột ngột của Thành Diên hầu và Trung Nghĩa hầu năm 1117 càng làm gia tăng sự bất ổn. Cuối cùng, dưới tác động của họ Lê, Lý Dương Hoán được lập làm thái tử, mở ra một chương mới cho triều đại nhà Lý.
Thần Tông: Ngôi báu đầy sóng gió
Lý Thần Tông lên ngôi khi còn quá trẻ. Quyền lực thực sự nằm trong tay hai thế lực chính: họ Lý, đại diện là Sùng Hiền hầu, và họ Lê, đại diện là Lê Bá Ngọc. Họ Đỗ, với Đỗ thị là mẹ vua và Đỗ Anh Vũ là con nuôi của Lê Bá Ngọc, cũng dần trở nên có ảnh hưởng.
Năm 1128, Thần Tông lập Lý thị làm hoàng hậu và Lê thị làm phu nhân. Những cuộc hôn nhân chính trị này nhằm củng cố quyền lực của nhà vua và cân bằng thế lực giữa các phe phái. Tuy nhiên, những âm mưu tranh giành vẫn âm ỉ cháy.
Những tin đồn về bệnh tình của Thần Tông lan truyền trong dân gian, khiến nhà vua phải ra chiếu lệnh hạn chế việc ra vào cung cấm. Sau cái chết của Lê Bá Ngọc năm 1135, Đỗ Anh Vũ nắm giữ quyền lực ngày càng lớn. Các đại thần lần lượt bị trừ khử hoặc mất chức, mở đường cho Đỗ Anh Vũ thao túng triều chính.
Cái chết bí ẩn và sự lên ngôi của Anh Tông
Tháng 9/1137, Thần Tông đột ngột lâm bệnh nặng. Giữa lúc này, ba phu nhân họ Lê đã tác động để Thiên Tộ, con trai của Cảm Thánh phu nhân, được chọn làm người kế vị, thay thế cho Thiên Lộc, con trai trưởng của hoàng hậu Lý thị. Sự thay đổi đột ngột này đặt ra nghi vấn về nguyên nhân cái chết của Thần Tông và vai trò của Đỗ Anh Vũ trong việc đưa Anh Tông lên ngôi.
Sau khi Thần Tông qua đời, Đỗ Anh Vũ cùng Hiến Chí hoàng thái hậu đưa Anh Tông từ nhà Thượng Thanh về cung lên ngôi. Tin đồn Anh Tông không phải là người họ Lý mà là con của Đỗ Anh Vũ và Cảm Thánh hoàng thái hậu lan truyền rộng rãi, gây nên sự bất ổn trong triều đình. Thân Lợi, tự xưng là con rơi của Nhân Tông, nổi dậy chống lại Anh Tông, nhưng nhanh chóng bị Đỗ Anh Vũ dẹp tan.
Bài học lịch sử
Câu chuyện về Lý Thần Tông và Anh Tông là một minh chứng cho những cuộc tranh đấu quyền lực khốc liệt trong lịch sử. Việc lợi dụng tâm linh, những cuộc hôn nhân chính trị, và cả những âm mưu ám sát đã tạo nên một bức tranh đầy biến động của triều đại nhà Lý. Sự thật về thân thế của các vị vua, cũng như những bí ẩn xoay quanh cái chết của họ, vẫn còn là những câu hỏi chưa có lời giải đáp trọn vẹn, để lại cho hậu thế những bài học sâu sắc về sự phức tạp của lịch sử và bản chất của quyền lực.
