Chuyến Đi Tây Phương Và Những Ước Vọng Lên Ngôi
Hoàng tử Cảnh, con trai thứ hai của vua Gia Long và Thừa Thiên Cao Hoàng hậu, sinh năm 1780 tại Gia Định. Ngay từ nhỏ, cuộc đời vị hoàng tử này đã gắn liền với những biến động lịch sử khi mới 4 tuổi đã phải theo phò chúa Nguyễn Ánh vào Nam, lánh nạn Tây Sơn.
Năm 1787, trước tình thế nguy cấp, chúa Nguyễn Ánh đã quyết định gửi Hoàng tử Cảnh, khi ấy mới 7 tuổi, sang Pháp cầu viện cùng với giám mục Bá Đa Lộc. Chuyến đi này đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đời Hoàng tử Cảnh, mở ra cho ông cơ hội tiếp xúc với văn hóa và tư tưởng phương Tây.
Chân dung Hoàng tử Cảnh, người con có số phận nhiều bi kịch của vua Gia Long
Suốt 10 năm trời sống trên đất Pháp, Hoàng tử Cảnh được giáo dục theo phong cách Tây phương, hấp thụ tri thức và văn hóa mới. Ông sớm bộc lộ tư chất thông minh, ham học hỏi và đặc biệt có cảm tình sâu sắc với những người bạn Pháp.
Năm 1799, sau khi vua cha Nguyễn Ánh lên ngôi, lấy hiệu là Gia Long, Hoàng tử Cảnh được phong làm Đông Cung Thái tử, trở thành người kế vị chính thức. Trở về nước sau bao năm xa cách, mang theo hoài bão lớn lao về một vương triều mới, Hoàng tử Cảnh dường như nắm chắc trong tay vận mệnh của cả một đất nước.
Từ Đỉnh Cao Quyền Lực Đến Bi Kịch Số Phận
Tuy nhiên, số phận dường như không mỉm cười với vị hoàng tử Tây học. Những ảnh hưởng từ nền giáo dục phương Tây, lòng mộ đạo Thiên Chúa giáo và mối quan hệ mật thiết với những người bạn Pháp đã khiến Hoàng tử Cảnh vấp phải sự nghi ngại từ chính vua cha.
Gia Long lo sợ con trai sẽ bị chi phối bởi các thế lực ngoại bang, đe dọa đến sự ổn định của vương triều non trẻ. Bên cạnh đó, sự câu nệ, thiếu quyết đoán của Hoàng tử Cảnh trong một số sự kiện cũng khiến vua cha không khỏi thất vọng.
Năm 1801, bi kịch ập đến, Hoàng tử Cảnh đột ngột qua đời ở tuổi 22 vì bệnh đậu mùa. Cái chết của ông để lại nhiều tiếc nuối cho những người yêu mến, đồng thời cũng là dấu chấm hết cho hy vọng về một vương triều mới cởi mở và giao thoa văn hóa Đông – Tây.
Sau khi Hoàng tử Cảnh mất, Gia Long đã chọn Hoàng tử Đảm, con nuôi của Thừa Thiên Cao Hoàng hậu, làm người kế vị. Quyết định này càng khiến nhiều người tin rằng, chính những lo ngại về ảnh hưởng của phương Tây đã khiến Gia Long không chọn con ruột của mình nối ngôi.
Dòng Dõi Và Những Bí Ẩn Lịch Sử
Hoàng tử Cảnh có hai con trai là Mỹ Đường và Mỹ Thùy. Tuy nhiên, sau khi ông mất, cả hai đều lần lượt gặp bất hạnh. Mỹ Đường bị обвиненный trong một vụ bê bối và bị giáng làm thứ dân. Mỹ Thùy thì qua đời khi còn trẻ, để lại người con gái duy nhất do Trưởng Công chúa nuôi dưỡng.
Dòng dõi của Hoàng tử Cảnh tưởng chừng như đã bị lãng quên trong lịch sử. Tuy nhiên, đến đầu thế kỷ 20, cái tên Kỳ Ngoại Hầu Cường Để, cháu đời thứ 6 của Gia Long, bất ngờ nổi lên như một nhà cách mạng yêu nước. Ông được Phan Bội Châu tôn làm Minh chủ Việt Nam Quang Phục Hội, tham gia vào phong trào Đông Du và có nhiều hoạt động sôi nổi cho đến khi qua đời tại Nhật Bản năm 1951.
Số phận của Hoàng tử Cảnh và dòng dõi của ông vẫn còn là những ẩn số lịch sử, là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu cho đến ngày nay.
Câu hỏi được đặt ra:
- Tại sao Gia Long lại chọn Minh Mệnh, thay vì con của Hoàng tử Cảnh, để kế vị?
- Có phải vì lo sợ ảnh hưởng của phương Tây mà Gia Long đã sớm có sự chuẩn bị cho việc lựa chọn người nối ngôi?
- Liệu có uẩn khúc nào đằng sau cái chết của Hoàng tử Cảnh và những bi kịch xảy đến với con cháu của ông?
Những câu hỏi này có lẽ sẽ còn bỏ ngỏ cho đến khi nào có thêm những chứng cứ lịch sử mới được hé lộ.
