Bài viết tập trung phân tích về hai vị vua đầu tiên của triều đại Lê Sơ, Thái Tổ Lê Lợi và Thái Tông Lê Nguyên Long, để làm sáng tỏ những đóng góp của hai vị vua này trong lịch sử dân tộc. Bài viết sử dụng nguồn sử liệu chính là “Đại Việt Sử Ký Toàn Thư” cùng một số tài liệu khác để minh chứng cho những lập luận của mình.
Thái Tổ Lê Lợi: Kiến Tạo Nền Tảng Cho Một Triều Đại Mới
Không thể phủ nhận vai trò to lớn của Lê Lợi trong việc lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, đánh đuổi giặc Minh xâm lược, giành lại độc lập cho đất nước. Tuy nhiên, công lao của ông không chỉ dừng lại ở đó. Ngay từ trong quá trình kháng chiến, Lê Lợi đã cho thấy tầm nhìn xa trông rộng của một vị lãnh tụ khi ông chú trọng phát triển sản xuất, củng cố chính quyền và phục hồi văn hóa dân tộc.
Phát Triển Kinh Tế Trong Lúc Còn Kháng Chiến
Năm 1425, sau khi nghĩa quân Lam Sơn chuyển hướng chiến lược vào Nghệ Tĩnh và giành được nhiều thắng lợi quan trọng, Thái Tổ Lê Lợi đã bắt đầu cho tổ chức chính quyền, chia đất nước thành bốn Đạo: Đông, Tây, Nam, Bắc. Dưới Đạo có Trấn, dưới Trấn có các Lộ, rồi tiếp đó là cấp Huyện, cấp Xã. Hệ thống chính quyền được kiện toàn từ trung ương đến địa phương giúp ổn định tình hình, tạo điều kiện cho người dân yên tâm sản xuất.
Hình ảnh minh họa: Quân đội Lê Lợi chiến đấu với quân Minh
Thái Tổ ban hành nhiều chính sách khuyến khích sản xuất như kêu gọi dân chúng về quê cũ cày cấy, tạo điều kiện cho việc buôn bán, cấm chặt cây cướp của, nghiêm trị nạn trộm cắp. Ông cũng chú trọng phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp như cho mở lò rèn sắt. Nhờ những chính sách phù hợp, nền kinh tế do Lê Lợi gây dựng đã phát triển vượt bậc, không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu quân lương mà còn tạo ra nguồn thu thuế đáng kể cho triều đình.
Chiêu Hiền Đãi Sĩ, Phục Hồi Di Sản Văn Hóa
Lê Lợi ý thức rõ ràng rằng, giành được chính quyền đã khó, giữ gìn và phát triển đất nước còn khó hơn nhiều. Vì thế, ngay từ trong quá trình kháng chiến, ông đã chú trọng chiêu mộ hiền tài. Thái Tổ nhiều lần ban chiếu tìm kiếm người tài giỏi, không phân biệt xuất thân, miễn sao có thể cống hiến cho đất nước. Những người như Nguyễn Trãi, Nguyễn Chích, Lưu Nhân Chú… đều được trọng dụng.
Bên cạnh đó, Lê Lợi cũng rất quan tâm đến việc phục hồi văn hóa dân tộc, vốn bị giặc Minh tàn phá nặng nề. Ông cho tu sửa các đền thờ, lăng tẩm của các triều đại trước, đặc biệt là đền thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Việc làm này thể hiện lòng biết ơn của Thái Tổ đối với các bậc tiền nhân, đồng thời khẳng định chủ quyền độc lập của dân tộc.
Củng Cố Chính Quyền, Truyền Ngôi Cho Con Thứ
Sau khi lên ngôi, Lê Lợi tiếp tục củng cố chính quyền, ban hành luật pháp, ổn định đời sống nhân dân. Ông cũng là người có ý thức xây dựng một nhà nước法治, hạn chế tối đa quyền lực của các tướng lĩnh, tránh lặp lại vết xe đổ của các triều đại trước. Việc ông chọn người con thứ là Lê Nguyên Long làm người kế vị, thay vì con trưởng là Lê Tư Tề, cho thấy tầm nhìn chiến lược của vị vua sáng lập triều Lê.
Lê Nguyên Long: Nối Nghiệp Và Phát Triển Đất Nước
Lên ngôi khi mới 10 tuổi, Lê Nguyên Long phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách. Tuy nhiên, với sự giúp đỡ của các vị đại thần trung thành, ông đã từng bước vượt qua khó khăn, khẳng định được uy quyền của mình. Thái Tông được đánh giá là một vị vua thông minh, quyết đoán, có nhiều đóng góp quan trọng trong việc củng cố chế độ phong kiến tập quyền, phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục.
Củng Cố Quân Đội, Xây Dựng Luật Pháp
Lê Nguyên Long tiếp tục chính sách củng cố quân đội của cha mình. Ông cho duyệt binh thường xuyên, thay đổi địa điểm bất ngờ để nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu. Thái Tông cũng kiên quyết dẹp tan các cuộc nổi loạn, bảo vệ vững chắc chủ quyền đất nước.
Bên cạnh đó, Thái Tông cũng ban hành nhiều bộ luật mới, hoàn thiện hệ thống pháp luật. Ông chú trọng đến việc xử lý nghiêm minh các tội phạm tham nhũng, lộng quyền, bất kể đó là ai. Vụ án Lê Sát, Lê Ngân là một minh chứng rõ nét cho thấy quyết tâm của Thái Tông trong việc xây dựng một nhà nước trong sạch, vững mạnh.
Khuyến Khích Học Hành, Mở Mang Dân Trí
Nhận thức rõ tầm quan trọng của giáo dục, Thái Tông đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích học hành, mở mang dân trí. Ông tổ chức các kỳ thi để tuyển chọn nhân tài, không phân biệt xuất thân. Thái Tông cũng cho xây dựng Văn Miếu để thờ Khổng Tử và các bậc hiền tài của đất nước.
Khởi Động Quá Trình Thoát Việt Mới
Một trong những đóng góp quan trọng của Lê Nguyên Long là ông đã nhận thức rõ sự cần thiết phải thoát khỏi ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa, xây dựng một nền văn hóa mang bản sắc riêng của dân tộc. Ông khuyến khích việc sử dụng chữ Nôm, ban hành nhiều quy định mới về trang phục, lễ nghi, âm nhạc… khác biệt với Trung Hoa.
Đặc biệt, Thái Tông ủng hộ việc đưa truyền thuyết Hồng Bàng – Hùng Vương vào chính sử, khẳng định nguồn gốc lâu đời của dân tộc Việt. Đây được coi là bước khởi đầu cho quá trình Thoát Việt mới, xây dựng một nước Việt độc lập, tự chủ về mọi mặt.
Kết Luận
Lê Lợi và Lê Nguyên Long là hai vị vua tài năng, có công lao to lớn trong lịch sử dân tộc. Nếu như Lê Lợi là người đặt nền móng cho triều đại Lê Sơ, thì Lê Nguyên Long là người củng cố, phát triển đất nước, đưa Đại Việt bước vào một kỷ nguyên mới, hùng cường và thịnh vượng. Những đóng góp của hai vị vua này cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
