Quán Thế Âm Bồ Tát là ai?
Mỗi năm, tín đồ Phật giáo trên khắp thế giới thường tổ chức lễ vía Bồ Tát Quán Thế Âm vào các ngày 19.2, 19.6 và 19.9 âm lịch. Mọi người thường gọi chung những ngày này là ngày vía Quán Thế Âm. Cụ thể hơn, ngày 19.2 là ngày vía Quán Thế Âm đản sanh (ngày sinh); ngày 19.6 là ngày vía Quán Thế Âm thành đạo; ngày 19.9 là ngày vía Quán Thế Âm xuất gia.
Chúng ta thường sử dụng từ “vía” để chỉ ngày kỷ niệm của các vị Thánh, Bồ Tát hoặc các vị cao cấp.
Theo các văn liệu Phật học, Quán Thế Âm là một vị Bồ Tát luôn lắng nghe tiếng kêu cứu khổ đau của thế gian và đến giúp đỡ. Ngài đã trải qua nhiều thế kỷ và vì lòng từ bi, Ngài hiện ra gần gũi với chúng sinh để giúp đỡ và mang niềm vui đến. Chúng ta tôn thờ Quán Âm để học tập lòng từ bi và niềm vui mang đến cho mọi người.
Mỗi năm, tín đồ Phật giáo có 3 ngày vía Quán Thế Âm Bồ Tát.
Cao An Biên
Theo chia sẻ trên Báo Giác Ngộ, Thượng tọa Thích Viên Trí, Phó Trưởng ban Giáo dục Phật giáo T.Ư GHPGVN, Phó Viện trưởng Học viện Phật giáo VN tại TP.HCM cũng cho biết, Quán Thế Âm là một vị Bồ Tát luôn hiện diện khắp mọi nơi, trong nhiều hình dạng khác nhau để cứu khổ cho chúng sanh nếu họ chân thành cầu nguyện đến Ngài.
Về mặt triết lý, Quán Thế Âm là hiện thân của đức hạnh từ bi. Vì vậy, ai sống với tâm hạnh nguyện “làm người ta thêm niềm vui, giúp người bớt khổ” thì chính là truyền đi sứ mạng của Quán Thế Âm, hoặc chính là hiện thân của Ngài. Nói một cách dễ hiểu, Bồ Tát Quán Thế Âm không nhất thiết chỉ xuất hiện trong rừng trúc, tay nắm cành sen và tĩnh lặng, mà trong cuộc sống hàng ngày, bất kỳ ai mà bạn gặp được, mang đến cho bạn sự lắng nghe và không sợ hãi, đều là hiện thân của Ngài.
Theo Thượng tọa Thích Viên Trí, các nghiên cứu cho biết, trước khi du nhập vào Trung Hoa, Quán Thế Âm ban đầu là nam giới và quá trình chuyển giới thành nữ diễn ra sau đó một khoảng thời gian dài. Dưới tác động của Mật tông trong triều đại nhà Đường, quá trình chuyển giới này trở nên rõ ràng hơn khi nhiều tranh ảnh về một vị thần được gọi là Bạch Y Quan Âm được phổ biến. Từ đó, các bức tượng và hình ảnh của Ngài tại Trung Quốc và các nước lân cận đều thể hiện dưới hình dạng của một nữ giới.
Quán Thế Âm là một vị Bồ Tát luôn hiện diện khắp mọi nơi, trong nhiều hình dạng khác nhau để cứu khổ cho chúng sanh nếu họ chân thành cầu nguyện đến Ngài.
Cao An Biên
Với tư duy thực tế của người Trung Hoa, một vị Bồ Tát với lòng từ bi sẽ hợp lý hơn khi được tưởng tượng là một người phụ nữ (mẹ hiền) thay vì đàn ông. Hơn nữa, tinh thần hoá của Trung Quốc đang diễn ra trong tất cả các nguồn văn hóa nhập khẩu. Trong hơn 1.000 năm dưới sự thống trị của phương Bắc, triết học, văn hóa, nghệ thuật, giáo dục, tôn giáo,… của Việt Nam đã chịu ảnh hưởng rất mạnh mẽ. Phật giáo Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ. Đó có thể là một trong những lý do tại sao Bồ Tát Quán Thế Âm được tưởng tượng dưới hình bóng của người phụ nữ và được gọi là “mẹ hiền”.
Hạnh nguyện của Quán Thế Âm Bồ Tát
Cũng theo Thượng tọa Thích Viên Trí, “ngày vía Quán Thế Âm” cũng là thời điểm mà mọi người ôn lại trái tim từ bi, hướng tới hành động thiện và từ bỏ các việc ác, tránh sát sanh, rượu chè, cờ bạc, và thực hiện chế độ ăn chay và niệm Phật để tâm trí được thanh tịnh và hy vọng được Ngài cứu vớt.
Do đó, lễ hội Quán Thế Âm không chỉ là việc thực hiện các nghi lễ của Phật giáo mà còn là cách truyền bá thông điệp “từ bi hỷ xả” đến với mọi người.
“Đứng giữa cuộc sống, Bồ Tát tồn tại vì lợi ích và hạnh phúc của số đông. Trong bao nhiêu khổ đau cần lắng nghe, thấu hiểu và cứu giúp của chúng sinh, Bồ Tát thường xuất hiện dưới nhiều hình tướng khác nhau để phù hợp với vô số cái tâm và số phận khác nhau của chúng sinh trong các vùng miền văn hóa khác nhau”, Thượng tọa Thích Viên Trí phân tích.
Tượng Bồ Tát tại một ngôi chùa cổ đại ở miền Trung.
Trương Quang Nam
Trong giảng dạy Phật pháp, Hòa thượng Thích Thanh Từ đã viết rằng, lòng từ bi bao la của Ngài luôn làm dịu dàng, nhắc nhở, khuyên bảo và mang lại niềm vui cho tất cả mọi người. Ở bất kỳ nơi nào có tiếng than, nỗi khổ, Ngài đều đến để cứu độ. Do đó, Ngài tượng trưng cho tâm hạnh từ bi. Tâm hạnh từ bi gần gũi với tình thương của một người mẹ, vì vậy người ta chạc tượng Ngài dưới hình ảnh của một người phụ nữ. Đó là biểu tượng của lòng từ bi, chứ không phải Ngài thật sự là một người phụ nữ.
Phật tử Việt Nam thường muốn dùng tình thương của mình giúp đỡ mọi người một cách bền bỉ và lâu dài, và vì vậy, họ tôn thờ Bồ Tát Quán Thế Âm với hình ảnh như vậy. Do đó, tinh thần từ bi và sự nhẫn nhục là rất cần thiết trong cuộc sống hiện tại.
“Người Việt Nam thờ Đức Phật hoặc các vị Bồ Tát lộ thiên đều nhớ ý nghĩa đó thì rất tốt, và Phật pháp sẽ chiếu sáng không biết bao nhiêu. Có một ngôi chùa thờ Đức Quan Âm, và nhiều ngôi chùa khác thờ Đức Quan Âm, chứng tỏ tinh thần từ bi và nhẫn nhục của người Phật tử Việt Nam. Đó là mục tiêu quan trọng của tinh thần Phật giáo Việt Nam”, chia sẻ của Hòa thượng Thích Thanh Từ.
